Asi Nehri'inde su yönetimi ve ortaya çıkan sorunlar

Beslenme havzası iki ya da daha fazla ülke topraklarından olusan akarsularda, suyun paylasımı dünyanın bazı bölgelerinde ciddi sorunlara yol açmaktadır. Benzer bir durum bugün yüzeysel beslenme alanının % 7’si Lübnan, % 67’si Suriye ve % 26’sı Türkiye topraklarından olusan Asi Nehri sularının paylasımı konusunda, Türkiye ile Suriye arasında yasanmaktadır. Bu çalısmada, 1950-2008 yılları arasında Asi Nehri havzasındaki su yönetimi incelenerek buna baglı ortaya çıkan sorunlar tespit edilmistir. Bunun için önce söz konusu yıllar arasındaki sıcaklık ile yagısın, debi ve rejim degisiminde etkili olup olmadıgı sorgulanmıstır. Daha sonra havzadaki nüfus miktarı, arazi kullanımı, ürün deseni ve sanayi tesislerindeki degisim ile su yapılarının debi, rejim ve su kalitesine olan etkileri ortaya konulmaya çalısılmıstır. Buna göre, özellikle havzanın Suriye bölümündeki beseri faktörlerin degisimi, nehrin akımında azalmaya ve su kalitesinde bozulmaya yol açmıstır. Yıllık ortalama toplam akım 1950’li yıllarda 3 milyar 399,3 milyon m³ iken, bu deger geçen elli yıl içerisinde % 30 oranında azalarak bugün 2 milyar 400 milyon m³’e düsmüstür. Bu düsüsün Türkiye’ye yansıması, 1939 yılında Asi Nehri’nden Türkiye’ye bırakılan suyun (1 milyar 670 milyon m3) % 67 azalması (529 milyon m3) seklinde gerçeklesmistir. Ayrıca nehir suları 1975’te her türlü sulama için uygunluk arz ederken bugün amonyak ve agır metaller sınır degerlerini asmıs olup insan saglıgını tehdit eder boyutlara ulasmıstır. Bütün bunlar Asi Havzası’ndaki problemlerin asıl kaynagının beseri faktörler oldugunu göstermektedir.

Water menagement on the Asi (Oronties) River and appeared problems

Sharing of water can cause serious problems in some areas of the world where the river basin is in existence from two or more countries’ lands. Today, a similar situation exists between Turkey and Syria in the surface maintain basin of the Asi (Orontes) river which is composed 7% from Lebanon, 67% from Syria, and 26% from Turkey’s land. In this study, some problems are determined between the years of 1950-2008 by researching water management in the Asi River basin. For this, firstly whether the temperature and precipitation affected the flow and regime change was investigated in the questioned years. After that, the effects of the population, land use, crop pattern change, industrial foundations, and water construction on the flow, regime, and water quality were studied in the basin. According to the results, particularly in the part inside the Syrian borders, change of human factor caused decrease on the flow and worsening on the water quality of the river. When annual main total flow of the river was 3 billion and 399,3 million m³ in 1950ies, today this amount has decreased to 2 billion and 400 million m³ with a reduction of about 30% in the past fifty years. Reflection of this decrease to Turkey had been occurred the shape of the water flowing into Turkey in 1939 (1 billion 670 million m3) 67% reduction (529 million m3). Also, when the river’s water was appropriate for irrigation in 1975, today, ammoniac and heavy metal contents had overcome to the limits and reached to threatening level for human health. All of these show that the real source of the problems is the human factor in the Asi (Orontes) Basin.

PDF

___

Akmandor, N. (1994). Ortadogu Ülkelerinde Su Sorunu, Ankara: TESAV Yayınları.
Alloush, E. (2005). “New Orientations of Syrian Agricultural Policy”. Agricultural Policy Forum 2005, Prepared by Nawal Nehme, Damascus.
http://www.napcsyr.org/dwnldfiles/ proceedings/en/18_new_orientation_ag_pol_en.pdf (Erisim Tarihi: 17.02.09)
Arısoy, A.İ. , Türkoglu, Y. (1998). Türkiye’nin Sınırasan ve Sınır Olusturan Sularının Siyasi Cografya Açısından Degerlendirilmesi. Seminer, Ankara: Gazi Üniversitesi
Baran, T., Özis, Ü. ve Özdemir, Y. (2006). “Sınır Asan Asi Havzası Su Potansiyeli Ve Yararlanılması”. TMMOB Su Politikaları Kongresi 21- 23 Mart 2006 Ankara, s.571-581. http://www.ekutuphane. imo.org.tr/pdf/9159.pdf (Erisim Tarihi: 03.07.2009)
Country Profile 1 Syria. (2009). General Commission for Scientific Agricultural Research- Ministry of Agriculture and Agrarian Reform (GCSAR).
http://www.gewamed.net/share/img_country_information/12_read_m ore...pdf (Erisim Tarihi: 20.02.2009)
Erol, O. (1963). Asi Nehri Deltasının Jeomorfolojisi ve Dördüncü Zaman Deniz Akarsu Sekileri. Ankara: A.Ü. D.T.C.F Yayınları. 148.
İnan, Y. (1993). “Sınır Asan Suların Hukuksal Boyutları (Fırat ve Dicle)”. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/462/5271.pdf (Erisim Tarihi: 25.02.2009)
Karakılçık, Y. ve Erkul, H. (2002). Sürdürülebilir Akarsu Yönetimi ve Tersine Akan Nehir: Asi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Kibaroglu, A. (2007). “Küresel Su Politikalarının Evrimi: Gelismis ve Gelismekte Olan Ülkelerin Ayrısan Yolları.” TES-İŞ Dergisi, Dosya Kuraklık ve Su Sorunları, Ekim-2007. 68-72
MTA Genel Müdürlügü (2001). 1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası
Pazarcı, H. (1993). Uluslararası Hukuk Dersleri. II. Kitap. 3. Baskı, Turhan Kitabevi.
Rammal, H. (1992). Lübnan Suları ve İsrail. Lübnan’ın Su Zenginligi. Beyrut: An-Nahar Yay., s. 5-39.
Salha, S. (1995). Türkiye, Suriye ve Lübnan İliskilerinde Âsi Nehri Sorunu, Ankara: Dıs Politika Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi.
Samman, N. (2009). Geological Map of Syria, Soviet Geologists of V/O Technoexport SY 2003, http://library.wur.nl/isric/index2.html?url=http:// library.wur.nl/WebQuery/isric/20980 (Erisim Tarihi: 21.05.2009)
Suriye Tarım ve Tarımsal Reform Bakanlıgı Yıllık Tarım Gurubu, (2001). Reel Gıda ve Tarım 2002 Sınıflara Göre İstatistikî Tablolar
http://www.fao.org/world/syria/gcpita/pubs/periodicalreports/SOFAS 2002Ar_110-180.pdf (Erisim Tarihi: 17.03.09)
Syrian Arab Republic Ministry of State For Environmental Affairs (2003). Strategy & National Environmental Action Plan For The Syrian Arab Republic, World Bank/ UNDP
Sen, Z., Özis, Ü., Avcı, İ., Bilen, Ö., Zehir, C., Birpınar, M. E., (2002). Sınır Asan Sularımız, İstanbul: Su Vakfı Yayınları.
TC. Çevre ve Orman Bakanlıgı Çevre Yönetimi Genel Müdürlügü, (2007) Arsiv Verisi
TC. Çevre ve Orman Bakanlıgı Devlet Meteoroloji İsleri Genel Müdürlügü Arastırma ve Bilgi İslem Daire Baskanlıgı (2006). 30 Yıllık Bülten (1975-2006). (Elektronik Veri)
T.C. Elektrik İsleri Etüt İdaresi Genel Müdürlügü Hidrolik Etütler Dairesi Baskanlıgı (2009). Su Akımları Aylık Ortalamaları (1935-2005). (Elektronik Veri)
T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıgı Devlet Su İsleri Genel Müdürlügü Jeoteknik Hizmetler ve Yer altı Suları Dairesi Baskanlıgı (1975). Asi Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu. Ankara.
T. C. Tarım ve Köyisleri Bakanlıgı Arastırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Baskanlıgı Hatay Tarım İl Müdürlügü (2004). Hatay İli Tarımsal Master Planı
T.C. Nafia Vekâleti Devlet Su İsleri Umum Müdürlügü Etüd ve Plan Dairesi Reisligi (1958). Asi Havzası İstiksaf Raporu, İstiksaf Raporu No:12-6, Ankara: Güzel Sanatlar Matbaası.
United Nations (1997). Convention on Law of Non-Navigational Uses of International
Watercourses. http://www.un.org/ga/documents/gares51/ga51- 229.htm (Erisim Tarihi: 19.07.2009)
United Nations (2002). Johannesburg Summit 2002 Syrian Arab Republic Country Profile http://www.un.org/esa/agenda21/natlinfo/ wssd/syria.pdf (Erisim Tarihi: 24.02.2009)
U.S. Agency for International Development Bureau for the Near East (1993). Water Resources Action Plan for the Near East, Washington.
U.S. Army Corps of Engineers (1991). Water in The Sand: A Survey of Middle East Water Issues. Washington D.C.
Wihbey, P. M. ve Berman, I. (2000). The Geopolitics of Water. Institute for Advanced Strategic and Political Studies, IASPS Research Papers in Strategy, No:10, http://www.israeleconomy.org/strat10/strat10.htm (Erisim Tarihi: 24.06.2009)
World Bank (2001). Syrian Arab Republic Irrigation Sector Report. Rep. No. 22602-SYR http://wwwwds.worldbank.org/servlet/ WDSContentServer/WDSP/IB/2001/09/21/000094946_01090804014647/ Rendered/PDF/multi0page.pdf (Erisim Tarihi: 20.04.2009)
Yetim, M. (2006). A Bargaining Framework for Explaining International Water Rights Conflicts: The Case of the Euphrates and Tigris. Austin: The University of Texas. https://www.lib.utexas.edu/etd/d/2006 /yetimd98522/ yetimd98522.pdf (Erisim Tarihi: 09.05.2009)
http://www.napcsyr.org/caf/collections?version=syrdb
http://www.tutiempo.net/en/Climate/HAMA/400300.htm
http://www.populstat.info/Asia/syriap.htm
http://www.geohive.com/cntry/syria.aspx
http://dotproject.fao.org/syria/field-trip.php
www.tuik.gov.tr