TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE TARIMSAL ÜRÜNLERİN BOLLUĞUNU AMAÇLAYAN RİTÜELLER VE BÜYÜSEL İŞLEMLER

Diğer halklarda olduğu gibi Türklerde de toprak dişilik ve doğurganlıkla ilişkilendirilmiş, yerleşik yaşama geçildikten sonra ürün elde etmenin kaynağı olarak toprakla ilişkili birtakım uygulamalar geliştirilmiştir. Bu uygulamaların temelinde ürünlerin bolluk ve veriminin artırılması amaçlanmış olmakla birlikte ritüellerde ve büyüsel işlemlerde ilkel düşüncenin çalışma mekanizmasına da rastlanmaktadır. Bu, aslında doğa ile insan arasında bir çeşit pragmatik ilişki formunun kutsal alanda ortaya çıkmasıdır. Doğal süreçleri kontrol etmek için yapılan büyüsel davranış ve işlemler, istenilen sonucu elde edebilmek için bazı hareketleri içermek zorundadır ve tüm bunlar semantik olarak mitolojik kökenlere gönderme yapmakta ve toplumun geleneksel dünya görüşünü simgeleştirmektedir. Bu çalışmada konuyla ilgili veriler, yazılı kaynaklardan taranarak ritüel ve büyü bağlamında yorumlanmış, Türk geleneksel dünya görüşü çerçevesinde anlamlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bolluk-bereket ritüelleri, büyü, tarımsal ürünler, halk kültürü, geleneksel dünya görüşü

RITUALS AND MAGICAL PROCESSES PURPOSE OF AGRICULTURAL PRODUCTS FERTILITY IN TURKISH FOLK CULTURE

As in other peoples, the soil is also associated with femininity and fertility in Turks, a number of ritual practices related to the soil have been developed as a source of product acquisition after settled living. At the basis of these practices, it is aimed to increase the abundance and productivity of the products, but also the working mechanism of primitive thinking in rituals and magical processes is encountered. This is in fact a form of pragmatic relationship between nature and man emerging in the holy place. The magical behaviors and actions to control natural processes must involve certain movements in order to achieve the desired result and all these refer to mythological origins semantically and symbolize the traditional world view of society. In this study, data related to the subject were scanned from written sources and interpreted in the context of ritual and magic, it is understood in the context of Turkish traditional world view.

Keywords:

Fertility rituals, magic, agricultural products, folk culture, traditional world view,

PDF

___

AYDOĞAN, Hatice Aycan (2012). Türk Kültüründe Bereketi Arttırmaya Yönelik İnanış ve Uygulamalar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
BORATAV, Pertev Naili (1994). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul. Gerçek Yayınevi.
ERGİNER, Gürbüz (1997). Kurban: Kurbanın Kökenleri ve Anadolu’da Kanlı Kurban Ritüelleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
FRAZER, James George (2015). İnsan, Tanrı ve Ölümsüzlük: İnsan Gelişimi Üzerine Düşünceler. (Çev. O. Aydın, İ. Demirel). İstanbul: Altın Bilek Yayınları.
FREUD, Sigmund (1999). Dinin Kökenleri. (Çev: Selçuk Budak). Ankara: Öteki Yayınevi.
KALAFAT, Yaşar (2006). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları. Ankara: Berikan Yayınları. KALAFAT, Yaşar (2007). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları II. Ankara: Berikan Yayınları.
KALAFAT, Yaşar (2010). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Berikan Yayınları.
LVOVA, E. L. ve diğerleri (2013). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri: Kainat ve Zaman, Nesneler Dünyası. (Çev. M. Ergun). Konya: Kömen Yayınları.
ÖRNEK, Sedat Veyis (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: AÜ DTCF Yayınları. ÖZEN, Kutlu (1987). Divriği Köylerinde Ekin Selavatlama ve Kaba Yele Karşı Gitme Törenleri. III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri IV. (ss. 277-290). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı MFAD Yayınları.
ÖZKAN, Ali Rafet (2003). Dinlerde Kurban Kültü. Ankara: Akçağ Yayınları.
SEZEN, Yümni (2004). Antropolojiden Psikanalize Kurban ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık.
TUĞRUL, Saime (2010). Ebedi Kutsal Ezeli Kurban: Çok Tanrılılıktan Tek Tanrılılığa Kutsal ve Kurbanlık Mekanizmaları. İstanbul. İletişim Yayınları.
YOLCU, Mehmet Ali (2011). Balıkesir Yöresi Manileri. Balıkesir: Balıkesir Kent Arşivi Yayınları.