Banu YILMAZ, Selcen VODİNALI, Nilgün SAZAK

MİNYATÜR SANATINDA MÜZİK UNSURUNUN KULLANILIŞININ SEMİYOTİK AÇIDAN İNCELENMESİ

Bu çalışmada, Osmanlı dönemi minyatür tasvirlerinde kullanılan müzik unsurlarının semiyotik açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. İncelemeye alınan söz konusu minyatürler renk, figür, cinsiyet, nesne, mekân ve olay-kurgu açısından Ferdinand de Saussure’ün göstergebilim anlayışına göre değerlendirilmiştir. Araştırmada incelenen minyatürler yaşadığı dönemin kültürel ortamının da etkisinde kalarak sanat anlayışına yeni bir soluk kazandırıp, minyatürlerinde Osmanlı dönem yaşantısını tüm gerçekliği ve hareketliliğiyle tasvir etmiş olan dönemin ünlü nakkaşı Abdülcelil Çelebi Levni’ye aittir. Levni’ nin minyatürlerinde resmettiği Türk müziği çalgıları, Osmanlı toplumunun sosyal yaşantısında pek çok alanda sıklıkla kullanıldığı için, tasvirlerine geniş ölçüde konu olmuştur. Çalışmada Abdülcelil Levni’ye ait sekiz adet minyatür tarama modeli esas alınarak incelenmiş olup, semiyotik analizleri yapılmıştır. Bu şekilde döneme ait hangi Türk müziği çalgılarının hangi grup ve mecliste kimler tarafından kullanıldığına dair bir tespit yapılmıştır. Araştırma, bu alanda özgün bir çalışma olup bundan sonra yapılacak olan yeni çalışmalara katkı sağlaması açısından önem arz etmektedir. Araştırma sonucunda; Levni’nin sıklıkla işlediği eğlence tasvirlerinin ayrılmaz bir parçası olan müzik unsurunun, geçit alayları, pehlivan gösterileri, dış mekânda ve su üstünde yapılan şenlikler, dev maket gösterileri ve savaş tasvirleri olmak üzere çeşitli kompozisyonların içerisinde mekânsal algıda tasvirlerin içerisine yerleştirildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Müzik, Minyatür, Levni, Göstergebilim, eğlence

THE MUSIC ELEMENT IN MINIATURE ART A SEMIOTIC EXAMINATION OF USAGE

In this study, it is aimed to examine the musical elements used in the miniature depictions of the Ottoman period in terms of semiotics. The miniatures in question were evaluated according to Ferdinand de Saussure's semiotic understanding in terms of color, figure, gender, object, space and event-fiction. The miniatures examined in the research belong to Abdülcelil Çelebi Levni, the famous muralist of the period, who, under the influence of the cultural environment of the period he lived in, gave a new breath to the understanding of art and described the Ottoman period life with all its reality and mobility in his miniatures. The Turkish music instruments that Levni painted in his miniatures were widely used in the social life of the Ottoman society, as they were frequently used in many areas. In the study, eight miniature scanning models belonging to Abdülcelil Levni were examined and semiotic analyzes were made. In this way, a determination has been made about which Turkish music instruments of the period were used by which group and by whom in the assembly. The research is an original study in this field and is important in terms of contributing to new studies to be done from now on. As a result of the research; It has been seen that the musical element, which is an inseparable part of the entertainment depictions that Levni often works, is placed in the depictions in spatial perception in various compositions such as parades, wrestlers' performances, festivities held outdoors and on the water, giant model shows and war depictions.

Keywords:

Music, Miniature, Levni, Semiotics, entertainment,

PDF

___

Ana Biritanica Ansiklopedisi (1989). İstanbul: Ana.
And, M. (2020). 40 gün 40 gece Osmanlı düğünleri, şenlikleri, geçit alayları. İstanbul: Yapı Kredi.
Akerson, F. (2016). Göstergebilime giriş. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Demir, C. (2008). Osmanlı minyatür sanatında nakkaş Levni’nin Surname-i Vehbi minyatürlerinin ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine sanat eğitiminde etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Diğler, M. (2000). Osmanlı minyatürüne bir bakış. Türk Dünyası Kültür ve Sanat Sempozyumu, SDÜ Bildiriler, Isparta.
Gençer, F. (2016). 1969-1973 yılları arası Türk filmlerinin mitolojik ve göstergebilimsel çözümlemesi: Tarkan Filmi örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Girgin, Ü. H. (2017). Sen Aydınlatırsın Geceyi filminin göstergebilimsel çözümlemesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2147-4524.
İrepoğlu, G. (1999a). Lale Devri’nin çelebi nakkaşı: Levnî. Sanat Dünyamız.
İrepoğlu, G. (1999b). Levnî nakış şiir renk. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı.
Karagöz, C. T. (2021). Alejandro Jodorowsky’nin La Montana Sagrada filminde yer alan sanat eserlerinin göstergebilimsel analizi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 64, 1171-1186.
Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
Karatay, F. E. (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu. İstanbul: Topkapı Müzesi.
Koçak, B. (2015). Osmanlı minyatür sanatında nakkaş levni’nin saray ve halk tiplemeleri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Monelle, R. - Hatten, R. (2000). The sense of music: Semiotic essays. New Jersey: Princeton University Press.
Renda, G. (2001). Osmanlı minyatür sanatı. İstanbul: Stil Matbaacılık.
Rifat, M. (2014). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say.
Saussure, F. D. (1998). Genel dilbilim dersleri. (Çev.: Berke Vardar), İstanbul.
Şahinoğlu, Z. R. (2000). Lale Devri’nin minyatür sanatçısı Levni ve öteki bakış. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi.
Tuğlacı, P. (1985). Osmanlı saray kadınları. İstanbul: Cem.
Yalçın, Ş. (2003). Levnî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Dervişcemaloğlu, B. (2008). Göstergebilim. http://www.Ege-Edebiyat.Org/ (Erişim: 26.12.2021)
URL-1: https://islamansiklopedisi.org.tr/gures (Erişim: 10.12.2021)
URL-2: https://www.makaleler.com/gostergebilim-nedir (Erişim: 01.03.2022)
URL-3: https://www.tarihikadim.com/lale-devri-sanatcisi-levni (Erişim: 10.12. 2021)