GELENEKSELDEN ÇAĞDAŞA ZANAAT VE SANATTA AVANOS ÇÖMLEKÇİLİĞİ

Çömlekçiliğin ve simgesel olarak pişmiş toprak özelinde sanatın başladığı Neolitik Dönem göz önüne alındığında, bu dönemleri çağdaşlarına göre daha erken yaşayan Asya ve Ön Asya’nın Avrupa’ya uzanan coğrafyasında yer alan Anadolu, çömlekçiliğin önemli bir alanıdır. Anadolu’nun birçok yerinde üretim tarzı açısından arkeolojik özelliklerini bozmadan devam edebilen çömlekçilik, aynı zamanda önemli bir somut olmayan kültürel mirastır. Binlerce yıldır süregelen bu zanaat, yok olma sürecinde birçok merkezde varlığını ne yazık ki yitirmiştir. Böyle bir süreçte Türkiye’de ayakta kalabilme şansına sahip çömlekçilik merkezlerinden biri Avanos’tur. Orta Anadolu’da Nevşehir ilinin ilçesi olan Avanos, coğrafi avantajları ve ustalarının gayretinin yanı sıra önemli bir turizm bölgesi olmasının sağladığı büyük destekle, turistik amaçlı işlevsel ve zanaat/sanat kapsamında pişmiş toprak üreten önemli bir çömlekçilik vitrinidir. Bu makalede, Avanos çömlekçiliğinin geçmişinden gelen özellikleriyle birlikte, gelenekselliğinden çağdaşa uzanan serüveninde çağdaş sanata katkıları, ekonomik ve kültürel kazanımları, eleştirel bakış açısı da dâhil edilerek anlatılmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Avanos, çömlekçilik, kültürel miras, sanat, zanaat, gelenek

IN CRAFT AND ART FROM TRADITIONAL TO CONTEMPORARY AVANOS POTTERY

Considering the Neolithic Period when art began, pottery and symbolically terracotta art in particular, Anatolia, with its geography extending from Front Asia to Europe, the location which lived these periods earlier than their contemporaries, is an important area of pottery. Pottery, which has been able to continue in many parts of Anatolia without disturbing its archaeological features in terms of production style, is also an important intangible cultural heritage. Having been going on for thousands of years, this craft, unfortunately lost its existence in many centers within the process of extinction. In such a process, one of the pottery centers having the chance to be able to survive in Turkey is Avanos. Avanos, which is the district of Nevşehir province in Central Anatolia, is an important showcase of pottery producing both functional and craft / art terracotta for touristic purposes with the great support provided by its geographical advantages and the efforts of its masters as well as being an important tourism region. In this article, it is aimed to explain the historical characteristics of Avanos pottery, its contributions to contemporary art in its journey from traditional to contemporary and its economic and cultural achievements, including a critical perspective.

Keywords:

Avanos, pottery, cultural heritage, art, craft, tradition,

PDF

___

Akurgal, E. (1998) Anadolu Kültür Tarihi, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, Nurol Matbaacılık, Ankara.
ŞIKOĞLU, E. (2017) Doctorate Thesis, Nevşehir Urban Geography, The University of Fırat, The Institute of Social Science The Department of Geography, Elazığ.
Tatlılıoğlu, K. (2016) Avanos ve Yöresinde Sosyal-Kültürel ve Ekonomik Yaşama Genel Bir Bakış, Nevşehir Belediyesi Kültür ve Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 24, Nevşehir.
Sagona,A. Zimansky, P. (2009) Arkeolojik Veriler Işığında, Türkiye’nin En Eski Kültürleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
Ünal, S. (1989) Avanos ve Kınık Çömlekçiliğinden Kişisel Yorumlara, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ünal, S. (1990) Kınık ve Avanos Çömlekçiliği, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, c.3, Sayı: 9, İstanbul.
Aslan, E. E. (2012) Avanos Çömlekçiliğinde Kaybolan Bir Değer: Kara Fırın, İDİL, Cilt 1, Sayı 4.
Shinner, L. (2004) Sanatın İcadı, (Çev. İsmail Türkmen), Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
URL1. http://avanos.gov.tr/ilcenin-tarihi (Date of Access: 02.10.2021)
URL2. https://www.avanos.bel.tr/avanos/avanos-tanitim-3 (Date of Access: 21.08.2021)
URL3. http://www.guraymuze.com/kurumsal.php (Date of Access: 12.10.2021)
URL4. Hans-Peter Jakobson, The World in the Province from the Province to the World-Bauhaus Ceramics in an International Context, http://www.bauhaus-imaginista.org/articles/5295/the-world-in-the-province-from-the-province-to-the-world, (Date of Access: 05.10.2020)