KIRSAL ESTETİK BAĞLAMINDA HABİTUS VE MEKÂN KÜLTÜRÜ SENTEZİ: ORMANA DÜĞMELİ EVLER ÖRNEĞİ

Geçmişten günümüze kırın karakterini doğru bir şekilde tasvir etmeye çalışan mekân, coğrafyanın ürünüdür. Anadolu’nun coğrafi ve iklimsel özellikleri göz önüne alındığında, yerel mimari ve geleneksel konut dokusu mekânın kültürel örüntüsünü oluşturmaktadır. Fiziksel çevre ve kendilerine özgü yaşam tarzıyla biçimlenen kırsal yerleşmeler, Anadolu’nun kültürel mozaiğini yansıtmaktadır. Bölgeden bölgeye, hatta aynı bölgede köyden köye farklılık gösteren yerleşmeler, topoğrafik yapı, fiziksel ve kültürel koşullar ile biçimlenmektedir. Doğal şartların belirgin olduğu kültürel değerlere uyumlu bir alanı temsil eden kırsal hayatta insanın mekânla kurduğu ilişkiden beslenen habitus kavramı karşımıza çıkmaktadır. Habitus sözcüğünün, toplumsal hayatı çok yakından ilgilendiren sosyolojik, ekonomik, kültürel olmak üzere çok sayıda kavramsal anlamı, olgusal içeriği ve etkileri vardır. Bourdieu’nün Habitus kavramı, insanların belirli kültürlere ait olmaları ve o kültüre ait değerleri benimsemeleri sonucunda zihinlerinde sahip oldukları temel bilgi stoğunu ifade etmektedir. Bu bağlamda, tarihsel ayrıntılar ve ortak hafıza ile beslenen mekân kültürü, ortak aidiyet, mimari doku ve kültürel kimlikle habitusu oluşturmaktadır. Verilen bilgiler ışığında çalışmanın amacı, Akseki-İbradı Havzasında yer alan Ormana Mahallesi’nin habitus ve mekân sentezinde evin kültürel adaptasyonunu kırsal estetik bağlamında değerlendirmektir. Bu kapsamda çalışmada kırın sosyolojik temasında habitusun sınırları çizilmiş ve geleneksel ev mimarisinde kültürel mirasın etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

düğmeli evler, habitus, kırsal estetik, mekan kültürü, Ormana

HABITUS AND SPATIAL CULTURE SYNTHESIS IN THE CONTEXT OF RURAL AESTHETICS: THE EXAMPLE OF HOUSES WITH BUTTONS IN ORMANA

The place, which tries to accurately describe the character of the countryside from past to present, is the product of geography. Considering the geographical and climatic characteristics of Anatolia, the local architecture and traditional housing texture form the cultural pattern of the place. Rural settlements, shaped by the physical environment and their unique lifestyle, reflect the cultural mosaic of Anatolia. The settlements, which differ from region to region and even from village to village in the same region, are shaped by topographic structure, physical and cultural conditions. In the rural life, which represents an area that is compatible with cultural values, where natural conditions are evident, the concept of habitus, which is fed by the relationship that people establish with place, appears. The word habitus has many conceptual meanings, factual content and effects, including sociological, economic and cultural, which are very closely related to social life. Bourdieu's concept of habitus expresses the basic stock of knowledge that people have in their minds as a result of belonging to certain cultures and adopting the values of that culture. In this context, the culture of space nourished by historical details and common memory creates habitus with common belonging, architectural texture and cultural identity. In the light of the information given, the aim of the study is to evaluate the cultural adaptation of the house in the context of rural aesthetics in the synthesis of habitus and space of Ormana district located in Akseki-İbradı Basin. In this context, in the study, the boundaries of habitus were drawn in the sociological theme of the countryside and it was concluded that cultural heritage had an effect on traditional house architecture.

Keywords:

Buttoned houses, culture of place, habitus, rural aesthetics, Ormana,

PDF

___

Aygün, B. - Mutlu, A. (2006). Ekolojik toplumun organik toplumla ilişkisi üzerine. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(1), 3-35.
Batur, A. - Gür, Ş. Ö. (2005). Doğu Karadeniz’de kırsal mimari. İstanbul: Milli Reasürans.
Bourdieu, P. (1996). Distinction: A social critique of the judament of taste. (Trans.: R. Nice), London: Routledge.
Bourdieu, P. - Wacquant, L. J. D. (2003). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. İstanbul: İletişim.
Bozkurt, S. G. - Altınçekiç, H. (2013). Anadolu'da geleneksel konut ve avluların özellikleri ile tarihsel gelişiminin Safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 63 (1), 69-91.
Berleant, A. (1997). Living in the landscape: Toward an aesthetics of environment. Lawrence, Kansas: The University Press of Kansas.
Berleant, A. (2005). Aesthetics and environment: Variations on a theme. USA: Ashgate Publishing Company,
Can, A. (2010). Ayaküstü bir kahve içimi kentte gündelik yaşam. İstanbul: Ötüken.
Cansever, T. (1996). İslâm mimarîsi üzerine düşünceler. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (1), 119-146.
Cuba, L. - Hummon, D. M. (1993). A place to call home: Identification with dwelling, community, and region. The Sociological Quarterly, 34(1), 111-131.
Çağliyan, E. A. (2019). Aristoteles Nikomakhos’a etik: Ahlak ve siyaset üzerine bir inceleme. SineFilozofi, 4 (8), 366-374.
Davulcu, M. (2015). Ormana yöresi geleneksel konut mimarisi ve yapıcılık geleneği. Kalemişi-Türk Sanatları Dergisi, 3 (5), 47-96.
Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Eminağaoğlu, Z. (2004). Kırsal yerleşmelerde dış mekân organizasyonu ilgili politikalar ve değerlendirmeler. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Enhoş, M. (1974). Bütün yönleriyle Akseki ve Aksekililer. İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası.
Erten, S. F. (1948). Antalya vilayet tarihi. İstanbul: Tan Matbaası.
Erzen, J. N. (2019). Üç habitus yeryüzü, kent, yapı. İstanbul: Yapı Kredi.
Geray, C. (2018a). İşlendirme açısından kırsal gelişme ve yöneltilerimiz, Kent, Yerel Yönetimler ve Toplu Konut Yazıları, (Ed.: Hasan Hüseyin Doğan), C. 2, 795-822, Ankara: Palme.
Göker, E. (2007). Ekonomik indirgemeci mi dediniz. Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, 272-302.
Görgün, E. K. - Yörür, N. (2017). 6360 Sayılı Büyükşehir Kanunu sonrası kırsal alanları yeniden düşünmek-İzmir Örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2 (1), 11-27.
Gültekin, N. (2011). 19 yüzyılda Anadolu kenti ve konut dokusu Ayaş ve Beypazarı. Ankara: Nobel.
Günay, R. (2017). Ormana: Toroslarda bir köy. İstanbul: Ege.
Harvey, D. (2010). Postmodernliğin durumu - Kültürel değişimin kökenleri. (Çev.: Sungur Savran), İstanbul: Metis.
Heiddeger, M. (2012). Kentin felsefesi. (Çev.: Olcay Kunal), Cogito Kent ve Kültürü, S. 8, Yaz 1996, İstanbul: Yapı Kredi.
İzbırak R. (1992). Coğrafi terimler sözlüğü. İstanbul.
Jameson, F. (1991). Postmodernism, or, the cultural logic of late capitalism. Duke University Press.
Kavruk, H. (2018). Mahalle yerleşimi ve yönetimi. Ankara: Nobel Akademik.
Korkmaz, P. (2008). Sedad Hakkı Eldem “Türk Evi” ve Frank Lloyd Wright “Prairie Evleri” üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 14 (Elektronik Sürüm), 35-51.
Köse, H. (2009). Neoliberal estetik’ten “Habitus” a Bourdieu ve popüler kültür. Habitus Toplumbilim Dergisi, (1), 39-61.
Kurki, J. (2010). Hakikat Komünizmi: Aristoteles ile Kant”, Komünizm fikri. (Çev.: Okan Doğan, Savaş Kılıç, Haluk Barışcan). İstanbul: Metis.
Küçükerman, Ö. (1991). Kendi mekânının arayışı içinde Türk evi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
Langer, S. K. (1953). Feeling and form. Newyork: Scribners.
Manav, K. - Çalışkan, V. (2017). Geleneksel bir mesken tipinin turizmde çekicilik potansiyelinin araştırılması: Düğmeli evler (Antalya) örneği. Eastern Geographical Review, 22 (37), 215-240
Muşkara, Ü. (2017). Kırsal Ölçekte geleneksel konut mimarisinin korunması: Özgünlük. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (37), 437-448.
Orman, E. (2017). Estetik. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Felsefe Lisans Programı Ders Notları.
Özdemir, Ü. (2000). Safranbolu’da köy meskenleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 4, 159-172.
Özgünler, M. (2017). Kırsal sürdürülebilirlik bağlamında geleneksel köy evlerinde kullanılan toprak esaslı yapı malzemelerinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 2 (2), 33-41.
Raverdy, S. B. - Raverdy, X. B. - Tümertekin, A. (2003). Evler mevsimler: Paris-Ankara yürüyüşü boyunca gözlemlenen yerel mimarlıklar. İstanbul: Yapı Kredi.
Seleker, M. (1960). Yarım asrın ardından Antalya'da Kemer, Melli, İbradı ve Serik. Antalya: Serik Belediyesi.
Touraine, A. (2010). Modernliğin eleştirisi. (Çev.: H. Tufan), İstanbul: Yapı Kredi.
Wacquant, L. - Bourdieu, P. (2003). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. (Çev.: Nazlı Ökten), İstanbul: İletişim.
Uğur, S. (2004). Geçmiş ve bugün mimari ve sosyal envanteri: 19. yüzyıl Menteşbey evlerinin dokümantasyonu. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Ünal, S. (2016). Estetik-sanat-zanaat yaklaşımıyla seramik sanatı üzerine düşünceler. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 195-224.
Zorlu, A. (2016). Üretim ve tüketim teorileri. Ankara: Altınordu.
Görsel 1.2.6. Fotoğraf Çekimi: Arzu Yılmaz Aslantürk
URL-1: http://www.ibradi.gov.tr/ibradi-ilcesi, (Erişim: 20.12.2021)
URL-2: https://gezilecekyerlertr.com/ibradi-nerede/(Erişim: 02.03.2022)