Kıbrıs'ın mart dokuzu

Her yıl 9 Mart tarihinde, Kıbrısın bazı yörelerinde Kıbrıslı Türkler tarafından Mart Dokuzu adı ile bir gelenek kutlanır.1974 öncesinde de Güney Kıbrısın Larnaka ilçesindeki bazı köylerde, Kıbrıslı Türkler Mart Dokuzunu kutlamakta idi. Türk Ordusu tarafından 1974te gerçekleştirilen Barış Harekâtından sonra bu köylerde yaşayan Kıbrıslı Türkler, Kuzey Kıbrısa göç ettiler. Mart Dokuzu, zamanımızda aynı köylerin halkı tarafından Kuzey Kıbrısta kutlanmaktadır. Mart Dokuzu, Türkiye ile Bulgaristanın bazı yörelerinde aynı adla kutlanmaktadır. Bu durum, Mart Dokuzunun köklerinin Anadoluya dayandığını gösterir. Mart Dokuzunun nitelikleri, yüzyıllardır Avrasyanın değişik coğrafyalarında ve değişik adlarla kutlanan Nevruzun niteliklerine benzer. Bu bakımdan Mart Dokuzunu Nevruzun varyasyonlarından biri kabul etmek gerekir.

th $^9{th}$of March in Cyprus

Every year on $^9{th}$ of March, a tradition named the Mart Dokuzu ($^9{th}$ March) is celebrated in some regions of Turkish Republic of Northern Cyprus by Turkish Cypriots. Turkish Cypriots had been celebrating the Mart Dokuzu in some villages of Larnaca District in South Cyprus before 1974. After the Peace Operation carried out by Turkish Army in 1974, the Turkish Cypriots living in those villages migrated from South Cyprus to the North. Today, the people of those villages continue to celebrate the Mart Dokuzu in North Cyprus. The Mart Dokuzu has been celebrated in some regions of Turkey and Bulgaria with the same name as well. This situation shows that the origin of the Mart Dokuzu has come from Anatolia. The characteristics of the Mart Dokuzu resemble the characteristics of Nawruz (Spring Feast) celebrated in different geographical areas of Eurasia with different names. Therefore, the Mart Dokuzu should be considered as one of the variations of Nawruz (Spring Feast).

PDF

___

AKSOY, Mustafa; Kültür Sosyolojisi Açısından Nevruz Kavramı, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
BOZKURT, İsmail; Kıbrıs Türklerinde Nevruz Geleneği: Mart Dokuzu, Ortak Türk Keçmişinden Ortak Türk Geleceğine, II. Uluslararası Folklor Konferansının Materialları, Azerbaycan Millî İlimler Akademiyası Folklor İnstitüsü, Bakü, 2004.
BAYTAREV, B.A.; Tarih ve Coğrafya Açısından Nevruz (Yeni Gün) (Kaynak ve Adetler), Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
ÇAY, Abdülhaluk; Tarih Boyunca Türklerde Bayramlar, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
ÇAY, Abdülhaluk; Türk Ergenekon Bayramı Nevruz, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara.
EKREM, Nuraniye ERKİN, H.; Uygurlarda Nevruz Kutlamaları, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
FERİDUN, Kemal Feridun; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Demografik Yapısı, Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 1998 Kış.
GENÇ, Reşat; Türk Tarihinde ve Kültüründe Nevruz, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
HACIYEVA, Maarife - GÖKTÜRK, Şahin; Azerbaycan Türklerinde Nevruz Geleneği, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
HEYET, Cevat; Nevruz Bayramı İranda, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
İNALCIK, Halil; A Note on the Population on Cyprus, Journal for Cypriot Studies, Eastern Mediterranean University, Centre for Cypriot Studies, Volume 3, Issue 1, Winter 97.
KALAFAT, Yaşar; Yenigün / Nevruz ve Döneme Bağlı Merasimlerde Bereket Motifi, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997, s.35-43.
Nevruz-Yenigün (21 Mart), TİKA, Tarih (?)
ŞAMANOV, İbrahim; Kafkasyalı Karaçay-Malkar Türklerinin Halk Takviminde Yeni Yıl Nevruz, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
TACEMEN, Ahmet; Bulgaristan Türkleri, İnançları, İlkyaz Yıldönümü, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
TEZCAN, Mahmut; Nevruz, Anayurttan Atayurda Türk Dünyası, Cilt 5, Sayı 12, T. C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1997.
TÜRKEL, Ali; Boluda Nevruz Kültürü, Boluda Halk Kültürü Ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu, 1995, s.401-405. Yayınlanmamış bildiri metni.
Vatan Gazetesi (KKTC), 29 Şubat 2008.
YORGANCIOĞLU, Oğuz; Kıbrıs Türk Folkloru, Mağusa, 1980.