Irak'ta sosyal yaşantıyla şekillenen Türkmen horyatları

Halk hikâyeleri bir amaç için üretilmiş ve toplumun maddî-manevî ihtiyaçları doğrultusunda meydana gelmiştir. Halkın örf-adetleriyle yoğruldukları için yaşatılması kolay olmuştur. Hikâyelere konu olan adet ve gelenekler çoğu zaman hikâyecinin düşüncelerinin sınırlarını aşmaktadır. Hikâyeler zamanla gelişerek, farklı ihtiyaçları da dillendirir olmuştur. Irak Türkmen hikâyelerinde, Türkmen hayatının birçok safhasından izler bulabiliriz. Türkmen yaşantısına âyinedarlık eden her horyatın bir hikâyesi; her hikâyenin de bir horyatı vardır. Türkmeneli edebiyatında şiir, öykü, çocuk masalı, çocuk şiirleri, düz yazı örnekleri ve horyatlar adeta kan bağı gibi ünsiyet kurarak okuyanı sarmaktadır. Irak Türkmenleri halk ağzına ve halkbilimine ait hususiyetleri etraflıca öğrenebilmek için anonim halk masallarına müracaat etmek gerekmektedir. Bu çalışmamızda, horyat sanatının Türkiyede kesik mani şeklinde, hoyratça tarzda terennüm edilen şiir türü olmadığını, aksine horyatın estetik yapısında bir milletin folklorunun gizlendiğini ve kaynağı Türkmen hikâyeleri olan bir edebi tür olduğunu göstermeyi amaçladık.

Turkmen horyats shaped by thesocial life in Iraq

Folktales have been generated for a purpose, and originated as a result of public s moral and material needs. Since folktales have been developed by tradition of people, it has been easy to keep them alive. The customs and traditions that concerned the stories were beyond of author s expectations. In Iraqi Turkmen tales, it is possible to see many aspects of Turkmen life. Every Horyat exhibiting Turkmen life, has a tale, and every tale has a Horyat. In Turkmen literature poetry, tales, children s stories, poetry, prose samples, horyats embrace readers in the tie of consanguinity. In order to learn thoroughly, the features of dialects and folklores of Iraqi Turkmens, it is essential to apply to anonymous folktales. This study aims to show, the art of Horyat, in which aesthetic shape of a community s folklore is hidden, is a literature genre generated from Turkmen stories rather than a poem to sing pleasantly in a Horyat manner.

PDF

___

BULUÇ, Sadettin, (1968), Kerkük Hoyrat ve Manilerinde Başlıca Ağız Özellikleri, TDK, Ankara
DAKUKLU, İbrahim, (1970), Irak Türkleri Diller Tarihi ve Edebiyat, GüvenYay.Ankara
ERBİL, Nesrin, (2006) Irak (Kerkük) Türkmen Dili
KABAKLI, Ahmet, (2008), Türk Edebiyatı I. II. Cilt, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbu l
KARAAĞAÇ, Günay, AÇIKGÖZ, H. (1998), Azerbaycan Bayatıları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 706, Ankara
TERZİBAŞI, Ata, (1975), Kerkük Hoyratları ve Manileri, 1. ve 2. cilt, Ötüken Yayınları, İstanbul
ULUHAN, Çoban Hıdır, (2006), Türkmen Türkçesinin Başlıca Ağız Özelliği,Büyük Türk Dili Kurultayı,
Kaynak Kişiler
Arxawan Awni, Erbilli, 36 yaşında, Erbil Selahaddin Üniversitesi, Diller Fakültesi, Türk Dili Bölümünde sekreter olarak vazife yapmakta, Erbilde yaşamaktadır.
Dr. Faruk Faik Köprülü, Texsil Nazirliği Milli Eğitim Bakanlığında liselerde Türkçe ve Arapça dersleri müfettişliği yapmaktadır. Kerkükte yaşamaktadır.
Dr. Hüseyin Shahbaz,. Kerkük Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Bölümü, bölüm başkanlığı vazifesindedir. Kerkükte yaşamaktadır
Burhan Bacalan, Kerkük Belediyesi Emeklisi, 64 yaşında, Kerkükte yaşıyor.
Ersan Haşim Mahmut Erbilli, 32 yaşında. Erbil Selahaddin Üniv. Eski Türk Edb. Arş. Gör. Erbilde yaşıyor.