EKOFEMİNİZM BAĞLAMINDA CHARLOTTE PERKINS GILMAN’IN “KADINLAR ÜLKESİ” ESERİNİN İNCELENMESİ

Cinsiyet eşitliğini savunan bir hareket olan feminizm, erkek egemenliğine karşı çıkan ve geçmişten günümüze dönemsel değişimler geçirerek çeşitli dalgalara ayrılan bir yaklaşımdır. Toplumun tüm kesimlerine doğrudan ya da dolaylı olarak sinen yerleşik cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmaya çalışmak, feminist dalgaların düşünsel yapısını oluşturan feministlerin başlıca hedefleri arasındadır. Bu hedefleri paylaşan yaklaşımlardan biri olan ekofeminizm de ekoloji ve feminizmin bir sentezini oluşturmakta ve eril zihniyetin, kadınları olduğu gibi, doğayı da tahakkümü altına aldığını öne süren bir toplumsal harekete karşılık gelmektedir. Ataerkil tahakküm ilişkileri ile doğanın tahakküm altına alınması arasında bir ortaklığın olduğunu öne süren ekofeminizm; toplumsal, kültürel, tarihsel bağlamda çevre ve kadın sorunlarına odaklanmaktadır. Bu yaklaşımı doğrudan olmasa da çeşitli yollarla konu edinen pek çok edebî eser bulunmaktadır. Nitekim 1915 yılında Charlotte Perkins Gilman tarafından yazılan Kadınlar Ülkesi (Herland) kitabı bunlardan birisi olarak görülebilir. Bu ütopik eserde ataerkil zihniyetin doğaya ve kadına bakış açısı, sorgulayıcı bir dille kaleme alınmıştır. Bu çalışmada, Gilman'ın Kadınlar Ülkesi yapıtı modern insanın doğayı, kadınları, gelenekleri farklı bir gözle anlamaya çalışması da dikkate alınarak ekofeminist perspektif bağlamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ekofeminizm, Kadınlar Ülkesi, Kadın, Doğa, Ekoloji

AN ECOFEMINIST ANALYSIS OF CHARLOTTE PERKINS GILMAN’S NOVEL CALLED HERLAND

Feminism, a movement advocating for gender equality, is an approach that stands up to male supremacy and divides into various waves by undergoing periodical changes from past to present. Attempting to eliminate established gender inequality that directly or indirectly pervades all sections of society is amongst the primary objectives of feminists who constitute the ideational structure of feminist waves. In fact, ecofeminism, as one approach to feminism, constructs a synthesis of feminism and corresponds to a social movement that asserts that masculine mentality has brought nature, as well as women, under its dominance. Ecofeminism, asserting that there exists a joint relationship between oppressive patriarchal relations and the oppression of nature, focuses on the problems of environment and woman in social, cultural, historical contexts. Many literary works also discuss this approach in various ways, though not directly. Indeed, Herland, written by Charlotte Perkins Gilman in 1915, can be considered as one of them. In this utopian work, the point of view of masculine mentality to nature and woman is written with an interrogative language. In this paper, Gilman’s work, Herland, is examined in the context of the ecofeminist perspective by taking modern human’s attempts to understand nature, women, and traditions from a different viewpoint also into consideration.

Keywords:

Ecofeminism, Herland, woman, nature, ecology,

___

Adams, C. J. (2013). Etin cinsel politikası: feminist-vejetaryen eleştirel kuram. (çev.: G. Tezcan ve M.E.Boyacıoğlu), İstanbul: Ayrıntı.
Badinter, E. (2017). Kadınlık mı? annelik mi?. (çev.: Ayşen Ekmekçi), İstanbul: İletişim.
Bakan R. Ve Kadirbeyoğlu Z. (2019). Küresel Sermaye, Yerel Direnişler: Ekolojik Hareketlerde Kadınların Vatandaşlık Talebi, (Der. Emet Değirmenci), Doğa ve Kadın: Ekolojik Dönüşümde Feminist Tartışmalar.
Berger, J. (2017). Hayvanlara niçin bakarız?. (çev.:Cevat Çapan), İstanbul: Deli Dolu.
Berktay, F. (1996). Ekofeminizm ya da Yüreğin İyimserliği. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, (4): 73-76.
Berktay, F. (2018). Kadınlar Doğaya Sahip Çıkıyor. Emet Değirmenci (Ed.), Doğa ve Kadın: Ekolojik Dönüşümde Feminist Tartışmalar içinde (s. 17-21). Erişim Adresi: https://tr.boell.org/tr/2020/02/03/ekolojik-donusumde-feminist-tartismalar.
Blank, H. (2014). Bekaretin el değmemiş tarihi. (çev.: Emek Ergün), İstanbul: İletişim.
Çetin, O. B. (2005). Ekofeminizm: kadın- doğa ilişkisi ve ataerkillik.Sosyoekonomi, 1, s. 61-76.
Değirmenci, E. (2019). Doğa ve kadın: Ekolojik dönüşümde feminist tartışmalar.
Demir, Z. (2014). Modern ve postmodern Feminizm. Bursa: Sentez.
Demir, M. (2013). Çevre olarak konumlandırılmış kadını ve doğayı birlikte düşünmek: ekofeminizm, Doğu Batı Düşünce Dergisi, 63, 11-44.
Donovan, J. (2014). Feminist teori. (çev.: Aksu Bora), İstanbul: İletişim.
Erbil, P. (2019). Kadının, doğanın ve erkeğin düzeni, (Ed. Emet Değirmenci), Doğa ve kadın: ekolojik dönüşümde feminist tartışmalar.
Gezgin, E. (2017). Kadın ve doğa üzerindeki tahakküme alternatif bir bakış: ekofeminizm üzerine bir değerlendirme. BorderCrossing, 7, 2, 395-412. Erişim Adresi: tplondon.com/bordercrossing.
Gilman, C.P. (2018). Kadınlar Ülkesi. (çev.: Sevda Deniz Karali), İstanbul: İthaki.
Hooks, B. (2014). Feminizm herkes içindir. (çev.: Ece Aydın, Berna Kurt, Şirin Özgün, Aysel Yıldırım), İstanbul: BGST.
Kandiyoti, D. (2013). Cariyerler, bacılar, yurttaşlar: kimlikler ve toplumsal dönüşümler. İstanbul: Metis.
Keleş, R.- Hamamcı, C. (1997). Çevrebilim, Ankara: İmge.
Koçkar, A. İ. (2015). Günümüzde anne olmak: bağlanma kadının çalışması arasındaki dengenin incelenmesi. Cogito, 81, 207-219.
Longenecker, M. (1997). Women, ecologyandtheenvironment: an introduction. NWSA, 9, 1–17.
Maltaş, A. (2015). Ekoloji ekseninde insan-doğa ilişkisi ve özne sorunu. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17 (29),1-8.
Mellor, M. (1993) Sınırları yıkmak: feminist yeşil bir sosyalizme doğru. (çev.: Osman Akınbay), İstanbul: Ayrıntı.
Nhanenge, J. (2011). Ecofeminism: towardsintegratingtheconcerns of women, poorpeopleandnatureintodevelopment. U.K.: UniversityPress of America.
Olgun, H. (2017). “Ekofeminizm: kadın-doğa İlişkisi ve ataerkil tahakküm. (Ed. Hakan Olgun, Orçun İmga). Yeşil ve Siyaset: Siyasal Ekoloji Üzerine Yazılar. Ankara: Liberte. 387-421.
Özdemir, H., Aydemir, D. (2019). Ekolojik yaklaşımlı feminizm/ekofeminizm üzerine genel bir değerlendirme: kavramsal analizi, tarihsel süreci ve türleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları Dergisi, 2, 261-276.
Plumwood, V. (2017). Feminizm ve doğaya hükmetmek. (çev.: Başak Ertür), İstanbul: Metis. Sevim, A. (2005). Feminizm, İstanbul: İnsan.
Sancar, S. (2009). Erkeklik: imkansız iktidar: ailede, piyasada ve sokakta erkekler. İstanbul: Metis.
Sancar, S. (2014), Türk modernleşmesinin cinsiyeti erkekler devlet, kadınlar aile kurar. İstanbul: İletişim.
Shiva, V., Mies, M. (2018). Ekofeminizm. (çev.: İlknur UrkunKelso), İstanbul: Sinek Sekiz. Tamkoç, G. (1996). Ekofeminizmin amaçları. Kadın Araştırmaları Dergisi, 4, 77– 84.
Taş, G. (2016). Feminizm üzerine genel bir değerlendirme: kavramsal analizi, tarihsel süreçleri ve dönüşümleri, Akademik Hassasiyetler, 3, (5), 163-175.
Topgül, S. (2012). Kadın ve doğa ilişkisi: ekofeminizm. Sosyoloji Dergisi, 27: 71-83.
Türk, S. M. (2017). Ekofeminizm ve düalizm fikri. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 377- 392.
Witting, M. (2009). Kadın doğulmaz. Cogito, 58, 193-202.
Woolf, V. (2012). Kendine ait bir oda. (çev.: İlknur Özdemir), İstanbul: Kırmızı Kedi.
Yılmaz Arslantürk, A. (2018). Çevrenin siyasallaşmasında kadın ve doğanın dönüşümü: ekofeminizm. SocialScience Development Journal, 11(3), 312-324.
Yücel, Y. (2016). Ekonomik kalkınma ve toplumsal cinsiyet. FeryalSaygılıgil (Ed.), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları içinde (s. 83-101). Ankara: Dipnot.