Berlin konferansı sonrasında Osmanlı-İngiliz ilişkilerinde Kıbrıs meselesi (1878-1923)

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (ya da 93 Harbi), Rusyanın Balkanlara hakim olma, Panslavist politikasını yayma ve Balkan uluslarını Osmanlı Devletine karşı ayaklandırma girişiminin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti bu savaşta, hem Tuna hem de Kafkasya Cephesinde Rusya, Romanya, Sırbistan, Karadağ ve Bulgar gönüllülerine karşı mücadele etmiştir. Savaş, Rusyanın Yeşilköye kadar ilerlemesi ve 3 Mart 1878 tarihli Ayastefanos Antlaşması ile sonuçlanmıştır. Bu antlaşma ile Rusyanın Balkanlar üzerinde nüfuzunu genişletmesi İngiltere, Almanya, Fransa ve Avusturya gibi diğer batılı devletleri telaşlandırmıştır. Çünkü, Rusların Bulgaristan yolu ile sıcak denizlere inmeleri, İngilizlerin Hindistan siyasetine ve Avusturyanın Bosna- Herseki ilhakına set çekmiş olacağı gibi Almanyanın da yayılmacı politikasına ters düşmekteydi. Bu sebeple Batılı devletlerin girişimleri ile Berlin Konferansı toplanmıştır. Konferans sonunda Osmanlı Devleti'yle; Rusya, Almanya, Avusturya, Macaristan, İngiltere ve Fransa arasında 13 Temmuz 1878de Berlin Antlaşması imzalanmıştır. 1878 Berlin Antlaşmasını Osmanlı-İngiliz ilişkileri açısından ele aldığımızda, özellikle ön plana çıkan meselelerden birisi de Kıbrıs Meselesidir. Osmanlı Devleti, Kıbrısı İngilizlere geçici olarak bırakmış, fakat daha sonra İngilizlerden geri alamamıştır. Kıbrıs üzerindeki nüfuz mücadelesi iki devlet arasında uzun bir süre devam etmiştir. Bu çalışmada, 1923 Lozan Antlaşmasına kadar olan süreçte, Kıbrısın durumu ele alınacaktır.

Cyprus ıssue in Ottoman-English relations (1878-1923) after the Berlin conference

1877-1878 Ottoman-Russian War (or the War of 93) was a result of Russia s policies which aimed at taking control of the Balkans, spreading Panslavic politics and attempting to revolt Balkan nations against Ottomans. In this war, Ottoman struggles against Russian, Romanian, Serbian, Montenegrin and Bulgarian rebels both in Danubian and Caucasian fronts. The war resulted in Russia s advance as far as Yeşilköy and the Treaty of San Stefano was signed on March 3 1878. Russia enhanced its control over the Balkans by this agreement. This alarmed other western countries like England, Germany, France and Austria. Because, Russia s advance to the warm seas would be hindrance to England s politics in India, Austria s annexation of Bosnia-Herzegovina and at the same time contradict with Germany s imperialist politics. As a result, Conference of Berlin was assembled by initiative of the Western countries. At the end of the conference, Treaty of Berlin was signed between Ottoman Empire and the Western powers; Russia, Germany, Austria, Hungary, England and France in July 13 1878. If we deal with the Treaty of Berlin from the Ottoman-English relations perspective, the Issue of Cyprus is one of the important issues that come into prominence. Struggle for domination over Cyprus continued between two states for a long time. Ottoman State temporarily left Cyprus to England but later unable to take it back. In this study, situation of Cyprus until the Treaty of Lausanne of 1923 will be discussed.

PDF

___

ALASYA, Halil Fikret, (1997), Kıbrıs, İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, Cilt 25, İstanbul.
ARMAOĞLU, Fahir, (2007), 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Alkım Yayınları, İstanbul.
Avrupa Birliği Kıskacında Kıbrıs Meselesi, (2002), Edit.: İrfan Kaya Ülger-Ertan Efegil, Ahsen Yay., Ankara.
AYDOĞDU, Ahmet, (2005), Kıbrıs Sorunu Çözüm Arayışları, Asil Yayınları, Ankara.
BANOĞLU, Niyazi Ahmet, (1974), Kıbrıs Dosyası, Kervan Yayınları, İstanbul.
CERRAHOĞLU, Zehra (Yalçınkaya), (1998), Birleşmiş Milletler Gözetiminde Kıbrıs Sorunu İle İlgili Olarak Yapılan Toplumlararası Görüşmeler (1968-1990), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ÇAY, Abdülhalûk, Kıbrısta Kanlı Noel-1963, (1989), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
ERİM, Nihat, (1953), Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, C. I, Ankara.
GÜREL, Şükrü S., (1984), Kıbrıs Tarihi (1878-1960); Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika, Kaynak Yayınları, İstanbul.
İSMAİL, Sabahattin, (1992), Kıbrıs Cumhuriyetinin Doğuşu-Çöküşü Ve KKTCnin Kuruluşu (1960-1983), Akdeniz Haber Ajansı Yayınları, İstanbul.
KARAL, Enver Ziya, (1983), Osmanlı Tarihi-Islahat Fermanı Devri (1856-1861), Cilt VI., TTK Yay., Ankara.
Kıbrıs Gerçeğinin Bilinmeyen Yönleri, (1992), Hazr.: Uluslararası İlişkiler Ajansı, İnaf Yayınları, İstanbul.
Kıbrıs Sorunu, (2001), Haz.: Uğur Uzer-Mehmet Cengiz, Ankara Bürosu Yayınları, Ankara.
KIZILYÜREK, Niyazi, (1983), Kıbrıs Sorununda İç ve Dış Etkenler, Özle Ofset, Lefkoşa.
KURAT, Akdes Nimet, (1953), Panslavizm, AÜDTCFD, C. XI, S.2,3,4, Haziran-Eylül-Aralık, (s.241-278).
KURAT, Akdes Nimet, (1999), Rusya Tarihi, Ankara.
KURAT, Akdes Nimet, (1990), Türkiye ve Rusya, Ankara.
Mahmut Celâlettin, (1327), Mirat-ı Hakikat, Cilt III, İstanbul.
MERAM, Ali Kemal, (1969), Türk-Rus İlişkileri Tarihi, Kitaş Yayınları, İstanbul.
MERAY, Seha-OLCAY, Osman, (1977), Osmanlı İmparatorluğunun Çöküş Belgeleri, Ankara.
Muâhedât Mecmuası, (2008), Cilt IV, TTK Yayınları, Ankara, s.183-201.
Muâhedât Mecmuası, (2008), Cilt V, TTK Yayınları, Ankara, s.110-141.
SANDER, Oral, (1987), Ankanın Yükselişi ve Düşüşü, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara.
SONYEL, Salahi R., (1978), İngiltere Dışişleri Bakanlığı Belgelerine Göre: Osmanlı Padişahı Abdülhamit, 48 Saat İçinde Kıbrısı İngilizlere Nasıl Kiraladı, Belleten, Cilt: XLII, Sayı: 168, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara.
SOYSAL, İsmail, (1965), Türkiyenin Dış Münasebetleri ile İlgili Başlıca Siyasi Andlaşmaları, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
UÇAROL, Rıfat, (1978), 1878 Kıbrıs Sorunu Ve Osmanlı-İngiliz Antlaşması, İ. Ü. E. F. Yayınları, İstanbul.
YILMAZ, Durmuş, (2004), Osmanlının Son Yüzyılı, Çizgi Kitabevi, Konya.
YÜCEL, Yaşar; SEVİM, Ali, (1992), Türkiye Tarihi, TTK Yay., Ankara.