Safranbolu Eski Çarşı Bölgesinde Mekanın Tüketim Ekseninde İrdelenmesi

Tarihi Safranbolu kenti birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, geleneksel Türk mimarisinin karakteristik özelliklerini, yapısal ve kentsel ölçekte günümüze ulaşan örnekleriyle barındıran bir yerleşimdir. Kentin tarihi süreç içerisinde yaşadığı değişim ve dönüşüm neticesinde kültürel mirasının sürdürülebilirliğine yönelik oluşan endişe bölgenin çalışma alanı olarak seçilmesinin ana nedenidir. Çalışmanın amacı Safranbolu Eski Çarşı bölgesindeki ekonomik kalkınma odaklı dönüşümün anlaşılması ve özgün değerinin devamlılığının sağlanması bağlamında değerlendirilmesidir. Bu değerlendirme yapılırken öncelikle kentte mekan ve tüketim arasındaki ilişkiyi çözümleyen çalışmalar araştırılmıştır. Ardından bölgenin değerlendirilmesine katkı sağlaması amacıyla, dönüşüm sürecini başarılı bir şekilde yönetebilmiş olan kent örnekleri incelenmiştir. Örneklerden elde edilen sürdürülebilir uygulamalar doğrultusunda, bölgede konuyla ilgili daha önce gerçekleştirilen çalışmalar, alanda gerçekleştirilen gözlemler ve işlev analiziyle birlikte değerlendirilmiştir. Safranbolu’da, ekonomik kalkınma amacıyla turistik faaliyetlere hizmet veren ticari işlevlerin yoğunlaştığı görülmüş ve sonuç bölümünde bölgenin geçirdiği dönüşümler tüketim ekseninde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Safranbolu, Mekan, Dönüşüm, Tüketim, Tarihi Kent

Examination of Space on Consumption Axis in Safranbolu Old Bazaar District

The historical city of Safranbolu has hosted many civilizations and is a settlement that contains the characteristic features of traditional Turkish architecture with examples that have survived to the present day in structural and urban scale. Concern about the sustainability of its cultural heritage as a result of the change and transformation that the city has experienced in the historical process is the main reason for choosing the region as a study area. The aim of the study is to understand the economic development-oriented transformation in the Safranbolu Old Bazaar region and to evaluate it in the context of ensuring the continuity of its original value. While making this evaluation, first of all, studies that analyze the relationship between space and consumption in the city were researched. Then, in order to contribute to the evaluation of the region, examples of cities that were able to successfully manage the transformation process were examined. In line with the sustainable practices obtained from the samples, previous studies on the subject in the region were evaluated together with the observations and function analysis carried out in the area. In Safranbolu, it was seen that the commercial functions serving touristic activities for the purpose of economic development intensified and in the conclusion part, the transformations of the region were discussed on the axis of consumption.

Keywords:

Safranbolu, Space, Transformation, Consumption, Historical City,

PDF

___

Aksoyak, Ö., D. (2019). Kültürel Mirasın Korunmasında Tarihi Kentsel Peyzaj Odaklı Alan Yönetim Planı Yaklaşımı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aktüre, S., & Şenyapılı, T. (1976). Safranbolu'da mekânsal yapının gösterdiği nitelikler ve koruma önerilerinin düşündürdükleri.
Ashworth, G. J., & Tunbridge, J. E. (2000). The tourist-historic city. Routledge.
Böke, F. (2020). Dünya Miras Alanları ve Alan Yönetimi: Dünya Miras Kenti Safranbolu İçin Bir Yönetim Planı Önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Canbulat, İ. (2016). City of Safranbolu. N. Ertürk, Ö. Karasu (ed), UNESCO World Heritage in Turkey içinde (224-251). Ankara.
Cantimur, B. B. (2011). Tarihi kentlerin canlandırılmasına yönelik sürdürülebilir yönetim stratejileri: Balıkesir-Ayvalık örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Castells, M. (1997). Kent, Sınıf, İktidar. A. Türkün (Çev). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. (Özgün eser 1978 tarihlidir).
Çırak, A. A. (2019). Tarihi Dokularda Değişen Kimlik ve Aidiyet. Mekânlar/Zamanlar/İnsanlar: Kimlik, Aidiyet ve Mimarlık Tarihi. ODTÜ Basım İşliği, 151.
Doğanalp Votzi, H. (2022). Bir Küçük Anadolu Şehrinin Tarihi ve Ekonomisi: Safranbolu ve Dericilik. İ. Canbulat (ed), Safranbolu Çarşı’sı içinde (316-337). İstanbul.
Durukan, D. (2020). Kentsel mekanların kapitalist dönüşüm sürecinde bir deneyim alanı olarak gastronomi mekanları: Üsküdar ve Beşiktaş örnekleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Fayad, S., & Buckley, K. (2019). The transformational power of the HUL approach: Lessons from Ballarat, Australia, 2012–2017. In Reshaping Urban Conservation (pp. 123-148). Springer, Singapore.
Gottdiener, M. (1993). A Marx for our time: Henri Lefebvre and the production of space. Sociological Theory, 11(1), 129-134.
Graham, B. (2006). Heritage, culture and economy: the urban nexus. Practical Aspects of Cultural Heritage, 21-27.
Graham, B., & Howard, P. (2016). Introduction: Heritage and identity. In The Routledge Research Companion to Heritage and Identity (pp. 1-15). New York: Routledge.
Günay, Z. (2010). Neoliberal Kentleşme Dinamikleri Çerçevesinde Tarihi Çevrenin Sürdürülebilirliği: Sürdürülebilir Kentsel Koruma Modeli. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Harvey, D. (2006). Sosyal Adalet ve Şehir. M. Moralı (Çev). İstanbul: Metis Yayınları. (Özgün eser 1973 tarihlidir).
Harvey, D. (2019). Postmodernliğin Durumu. S. Savran (Çev). İstanbul: Metis Yayınları. (Özgün eser 1990 tarihlidir).
Kılıç, S. E., & Türkoğlu, G. (2015). Conservation Problems of Traditional Housing with Continued Original Function and Recommended Solutions: Safranbolu" Eski Çarşı District". Megaron, 10(2).
Kiper, P. (2004). Küreselleşme sürecinde kentlerimize giren yeni tüketim mekanları ve yitirilen kent kimlikleri. Planlama Dergisi, 4, 14-18.
Lefebvre, H. (2015). Mekânın Üretimi. I. Ergüden (Çev). İstanbul: Sel Yayıncılık. (Özgün eser 1974 tarihlidir).
Morley, D. ve Robins, K. (2011). Kimlik mekanları, çev. E. Zeybekoğlu. İstanbul: Ayrıntı.
Rakić, T., & Chambers, D. (2012). Rethinking the consumption of places. Annals of Tourism Research, 39(3), 1612-1633.
Ripp, M. (2012). KULTURERBE. 226–243.
Ripp, M. & Rodwell, D. (2016) The governance of urban heritage, The Historic Environment: Policy & Practice, 7:1, 81-108, DOI: 10.1080/17567505.2016.1142699
Rodwell, D. (2018). The Historic Urban Landscape and the Geography of Urban Heritage. Historic Environment: Policy and Practice, 9(3–4), 180–206.
Sack, R.D. (1992). Place, Modernity and the Consumer’s World. Baltimore: John Hopkins University Press.
Sağır, A., & Canayaz, M. (2017). Sanayileşmenin Toplumsal Yansımaları: Safranbolu’da Toplumsal Değişme Üzerine Nitel Bir Araştırma. Electronic Turkish Studies, 12(3).
Soja, E. W. (1996). Thirdspace, Journeys to Los Angeles and Other Real-and- Imagined Places, Blackwell, Cambridge.
Soja, E.W. (2019). Postmodern Coğrafyalar. Y. Çetin (Çev). İstanbul: Sel Yayıncılık. (Özgün eser 1989 tarihlidir).
Solak, S. S. G. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış Space-Identity Interaction: a Conceptual and Theoretical Overview. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 13-37.
Somuncu, M. (2009). Türkiye’nin Dünya Miras Alanları Koruma ve Yönetimde Güncel Durum. Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Somut Kültürel Miras İhtisas Komitesi.
Strange, I. (1996). Local politics, new agendas and strategies for change in English historic cities. Cities, 13(6), 431-437.
Strange, I. (1997). Planning for change, conserving the past: towards sustainable development policy in historic cities?. Cities, 14(4), 227-233.
Stumpo, S. (2010). The Sustainability of Urban Heritage Preservation: The Case of Verona, Italia. Inter-American Development Bank.
Şahin, K. (2022). Bir Küçük Anadolu Şehrinin Tarihi ve Ekonomisi: Safranbolu’da Debbağlığın fabrikalaşma Girişimi. İ. Canbulat (ed), Safranbolu Çarşı’sı içinde (432-463). İstanbul.
Türker, N. (2022). Bir Küçük Anadolu Şehrinin Tarihi ve Ekonomisi: Safranbolu’da Turizmin Gelişimi ve Turizm Sorunsalı. İ. Canbulat (ed), Safranbolu Çarşı’sı içinde (592-609). İstanbul.
Urry, J. (2018). Mekânları Tüketmek. R.G. Öğdül (Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Özgün eser 1995 tarihlidir).
Yetiş, R., Turcan, Y. & Dinçer, A. E. (2018). Safranbolu kent formunun tarihsel serüveni ve morfolojik incelemesi. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu. İstanbul, Türkiye.
İnternet Kaynakları
URL-1: https://whc.unesco.org/en/list/728
URL-2: http://whc.unesco.org/en/documents/117721
URL-3: https://www.regensburg.de/welterbe/en/impressions
URL-4: https://whc.unesco.org/en/list/728/gallery/
URL-5: https://whc.unesco.org/en/list/797/
URL-6: https://ewh.org.uk/plan/assets/Management-Plan-2018b.pdf?).
URL-7: https://en.unesco.org/creative-cities/ballarat
URL-8: https://www.safranbolu.bel.tr/safranbolu-turizm/safrabolu-tarihce
URL-9: https://whc.unesco.org/en/list/614/