19688

Yeniden İşlevlendirilen Endüstri Mirası Yapılar için İç Mekân Kavramsal Önerileri

Kültürel mimari miras, tarihsel çevrenin çekirdeğini oluşturan ve eski yerleşmelerin tarihi yapılarını barındıran önemli kentsel odaktır. 18. yüzyılda Endüstri Devrimi ile teknolojideki gelişmeler, 20. yüzyılın başlarına kadar tüm dünyayı etkisi altına alması, insan gücüyle olan üretimin makinelere geçmesi, fabrikaların yapılmaya başlanmasıyla hızlı bir biçimde artmıştır. Endüstri, bir üretim tekniği olgusu tarihsel ve toplumsal olması nedeniyle; tarihî yapılar arasında yer alan endüstri yapıları, dönemin sanayi kültürünün tarihsel, teknolojik, sosyal, mimari ve bilimsel değerlerini içeren önemli mimari miras konumundadır. Kültürel mirasın genişlemesiyle “endüstriyel miras” kavramı ortaya çıkmıştır. Günümüzde endüstri mirasının korunması ve yeniden değerlendirilmesinde modern koruma anlayışı ağırlık kazanmaktadır. Koruma çalışmalarında, sadece, yapı kabuğunun korunması değil, kimliğini oluşturan üretim tekniğinin izleri ile korunması önemlidir. Ancak, günümüzde, batıdan çok sonra endüstrileşme sürecine giren ülkemizde, endüstri yapılarına gereken önem ve özen gösterilmemiştir. Zamanın toplumsal ve ekonomik şartlarının değişmesi ile çoğunluğu işlevini yitiren tarihi değer kazanan endüstri yapıları terk ya da yok edilerek kullanılamaz duruma gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, Anadolu’da bulunan, tarihin farklı dönemlerinde kurulmuş olan endüstri yapılarının sosyal, mimari ve kullanım özelliklerinin saptanması, tipolojik tespitleri, yapısal analizleri ve kent görünümüne etkilerinin incelenmesidir. Yapı koruma ve değerlendirme de yeni kullanım ve yöntem belirleme, endüstri mirası koruma ve yeniden işlevlendirilmesi konularındaki bilinci geliştirmek olup yeni/çağdaş iç mekân tasarımı yapma sürecini kapsamaktadır. Yeniden değerlendirme bağlamında; kentsel bellek ve kimliğin geri kazandırılması amacıyla tarihi kimliğine zarar vermeyen ve geri döndürülebilecek biçimde tasarlanan özgün tasarım çalışmaları; Hasan Kalyoncu Üniversitesi Mimarlık-İç Mimarlık Bölümü Öğrencileri ile 2020-2022 yılı dönemlerinde “Endüstriyel Miras ve Koruma” dersi kapsamında metin içinde beş örnek seçilerek incelenmiş olup bir örnek ise tamamen yıkılmış olup şu an yerinde mevcut değildir. Yapılan çalışmada; endüstri mirası yapıların, tasarım alanında, yeniden işlevlendirilerek ya da atıl kalmış endüstri mirası yapıları için de geçmiş ve güncel bilgilerin araştırılıp, belgelenmesi ve tasarım farkındalığının güçlendirilmesi ve eğitim modelleri, proje çalışmaları geliştirerek, verimli yöntemlerle bilinçli, sorumlu bireylerle bütüncül bilginin ve süreçlerin şeffaf bir biçimde ortaya çıkmasına katkı sağlamak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Endüstriyel Miras, Koruma, Mimari Süreklilik, Yeniden İşlevlendirme Tasarım Kriterleri, Çağdaş Yaklaşımlar

Interior Conceptual Suggestions for Re-functioned Industrial Heritage Buildings

Cultural architectural heritage is an important urban focus that forms the core of the historical environment and houses the historical buildings of ancient settlements. The developments in technology that the Industrial Revolution brought about in the 18th century increased rapidly until the beginning of the 20th century as it took the whole world under its influence, the production with human power was transferred to machines, and the factories were started to be built. Industry is a production technique phenomenon. Due to its historical and social nature, industrial buildings, which are among the historical buildings, are an important architectural heritage that includes the historical, technological, social, architectural, and scientific values of the industrial culture of the period. With the expansion of cultural heritage, the concept of “industrial heritage” emerged. Modern conservation approach gains importance today in the protection and re-evaluation of industrial heritage. In conservation studies, it is important not only to conserve the building structure, but also to conserve it with the traces of the production technique that forms its identity. However, today, in our country, which entered the industrialization process long after the West, the necessary importance and attention, is not paid to the industrial structures. With the change in the social and economic conditions of the time, industrial structures with historical value, most of which lost their function, became unusable by abandoning or destroying. The aim of this study is to determine the social, architectural, and usage characteristics of the industrial buildings established in different periods of history in Anatolia, to perform their typological determinations and structural analyzes and to examine their effects on the city view. Building conservation and evaluation is about raising awareness of new uses and methods, industrial heritage conservation and their re-functioning and covers the process of making new/contemporary interior design. In the context of re-evaluation, original design works that do not harm historical identity and are designed to be recycled to restore urban memory and identity were examined within the scope of the course “Industrial Heritage and Conservation” by selecting five examples in the text with Hasan Kalyoncu University Architecture-Interior Architecture Department’s students in the semesters of 2020-2022. One example was completely destroyed and does not exist at present. In the study it was aimed to research and document the past and current information for the re-functioning of industrial heritage buildings in the field of design or for idle industrial heritage buildings; to strengthen design awareness; to contribute to the emergence of holistic knowledge and processes in a transparent way by developing educational models and project studies through efficient methods thanks to conscious and responsible individuals.

Keywords:

Industrial Heritage, Conservation, Architectural Continuity, Re-Functioning Design Criteria, Contemporary Approaches,

PDF

___

Acartürk, K. (2012). Türkiye’de fuarcılık ve fuarları coğrafi dağılımı. Coğrafya Dergisi, (25), 55-66.
Adana Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Arşivi (AKTVKKA). (2009).
Ahmeti, N. (2018). Adaptive Reuse of Heritage Buildings as a Tool to Integrate Conflicting Societies: Kosova Example. (Master thesis). Çankaya University/Institute of Natural and Applied Sciences, Ankara.
Altınoluk, Ü. (1998). Binaların Yeniden Kullanımı, Program-Tasarım-Uygulama-Kullanım. İstanbul: Yem Yayınları.
Bullen, P. A. & Love, P. E. D. (2009). Residential regeneration and adaptive reuse: Learning from the experiences of Los Angeles. Struct. Surv., 27, 351-360.
Büyükaslan, B. & Güney, D. E. (2013). Endüstriyel Miras Yapılarının Yeniden İşlevlendirilme Süreci ve İstanbul Tuz Ambarı Örneği, Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 6(2), 31 – 58.
Durna, K. Ç. (2019). Kullanım Dönüşümlerinin Sosyal Sürdürülebilirlik Boyutu: Bomonti Bira Fabrikası Örneği. (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eisenman, P. (2006). The Formal Basis of Modern Architecture. Zürih: Lars Müller Publishers.
Erdin, E. H. & Kokum, O. (2006). Dünya fuarı olarak “EXPO”yu İzmir’de düşün(dür)mek. Planlama, (3), 59-66.
Garstka, G. J. (2010). Post-conflict urban planning: The regularization process of an informal neighbourhood in Kosova. Habitat International, 34(1), 86-95.
Gaziantep Ticaret Odası (GTO). (2012). https://www.gto.org.tr/
Icomos (1999). Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü.
İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi Arşivi. Konstantinopolis Kenti Planı, 1855-63.
Koçyiğit, G. R. (2018). Mark Augé’de yok-yer (non-lieu) kavramı üzerine bir epistemik çözümleme. Megaron, 13(4), 536-544.
Kurak Açıcı, F. & Konakoğlu, Z. N. (2019). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: Trabzon Mimarlar Odası örneği. Eylül, Ç.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 214-224.
Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu Kuram ve Uygulama. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
Mesutoğlu, Z. (1995). U. Tanyeli ile söyleşi. Arredamento Dekorasyon, (74), 64-69.
Pervititch, J. (2000). Jacques Pervititch Sigorta Haritalarında. İstanbul: Tarih Vakfı.
Sandal, K. E. & Şen, Ö. (2013). Gaziantep ilinin ekonomik coğrafyasından bir kesit: 1998-2012 yılları arası ihracat performansının istatiki verilerle analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 44-45.
Sevim, A. (2021). Fabrika’dan Ada’ya: Bomonti, 28 Ekim 2021. https://www.arkitera.co m/gorus/fabrikadan-adaya-bomonti/
Şişli Belediyesi Arşivi.
Tamer, Ü. (2020). Alleben Öyküleri. İstanbul:Ketebe Yayınevi.
Tanyeli, G. (1998). Endüstri arkeolojisi. Arredamento Mimarlık, (92).
Tanyeli G. & İkiz D. (2009). İstanbul’da bir endüstriyel miras örneği: Bomonti Bira Fabrikası. TÜBA-KED, (7), 109-121.
Tülücü, A. T. (2007). Adana Kenti Tarihi Endüstri Yapılarının Yapısal Analizi ve Korunmaları İçin Yöntem Araştırması. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Internet References
URL-1 https://www.mukamimarlik.com/bomonti-bira-fabrikasi
URL-2 https://www.arkitera.com/gorus/fabrikadan-adaya-bomonti/
URL-3 https://sehirharitasi.ibb.gov.tr/
URL-4 http://Lvcmd.com.tr/tr-TR/projects/tuzambari-medina-turgul-ddb
URL-5 http://www.arkiv.com.tr/proje/ddb-tuz-ambari/1455?lang=en
URL-6 https://www.abamor.com.tr/icerik/1/hakkimizda,%20Date%20of%20Access:%20 20.01.2021
URL-7 https://www.google.com/maps/place/Abamor+Sadeya%C4%9F/@37.1556264, 38.8073812,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x153471d5c467242f:0xee3c6c1b1613388e!8m2!3d37.1556264!4d38.8095699
URL-8 http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=47965&start=10
URL-9 https://frhyapi.com.tr/bizdetay/kulturpark-yozlastirildi/
URL-10 https://www.facebook.com/birsevdadirgaziantep/photos/a.5134683587855 32/1998712583594428
URL-11 https://www.trivago.com.tr/gaziantep-32196/otel/novotel-gaziantep-1448709
URL-12 https://www.koray.com/forum-gaziantep-alisveris-merkezi
URL-13 https://m.facebook.com/GAZIANTEPSIVESI/photos/gaziantep-fuar-y%C4%B1l 1963halit-ziya-bi%C3%A7er-objektif-ve-ar%C5%9Fivinden-seyr-i-antep/319196794086 2658/
URL-14 http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=76263&start=20
URL-15 http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=76263&start=25