Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Demiryolu Seferberliğinin Konya Vilayeti Üzerindeki Kentsel Etkileri

Konya vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu'nda çok büyük bir öneme sahip olan bir ticaret yolu üzerindedir. Verimli topraklara sahip olması sebebiyle Konya Ovası'nda üretilen mahsuller, Batının ve özellikle Almanya'nın hep ilgi odağında kalmıştır. Bu sebeple Berlin - Bağdat Demiryolu hattı bu mahsulün Alman İmparatorluğu’nun başkenti Berlin'e kadar taşınmasını hedef almıştır. Bu hat ile bir yandan verimli topraklarda üretilen her ne var ise taşınırken, diğer yandan da Berlin ile doğrudan temas sağlanıp bir kültür etkileşimi içerisine girilmiştir. Bu makalenin konusu, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki demiryolu seferberliğinin Konya vilayeti üzerindeki etkileri ve kentsel olarak dönüşümüne katkılarının araştırılması ve bununla ilgili değerlendirme ve tespitlerin yapılmasıdır. Bunun için 19.yüzyılda Konya vilayetinin kentsel gelişimi, birçok kaynaktan ve arşivlerden araştırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki aynı yüzyıldaki demiryolu hareketinin Konya vilayeti özelindeki katkıları analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Demiryolu, Konya Şehir Tarihi, Şehir Planlama, Sanayileşme ve Kentsel Dönüşüm.

The Effects of the Railway Mobility in the Ottoman Empire on the Konya Province

Konya province is on a trade route that was of great importance in the Ottoman Empire. Due to its fertile soils, the crops produced in the Konya Plain have always been the focus of attention of the West and especially of Germany. For this reason, the Berlin - Baghdad Railway line aimed to transport this crop to Berlin, the capital of the German Empire. With this line, on the one hand, everything produced on fertile lands was transported, on the other hand, direct contact with Berlin was established and a cultural interaction started. The subject of this article is to investigate the effects of the railway mobilization in the Ottoman Empire on the province of Konya and its contribution to its urban transformation, and to make evaluations and determinations about it. For this reason, the development of Konya province in the 19th century has been researched from many sources and archives. The contributions of the railway movement in the same century in the Ottoman Empire to the Konya province were tried to be analyzed.

Keywords:

Railway, History of Konya City, Urban Planning, Industrialization and Urban Transformation.,

PDF

___

Aka, A.S. (2007). Konya Şehrinin Kuruluş Ve Gelişimini Etkileyen Coğrafi Faktörler Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Akbulut, G. (2010). Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye'de Demiryolu Ulaşımı, Ankara: Anı Yayınevi.
Akyıldız, A. (2019). Osmanlı’da Ulaşımın Modernleşmesi, İstanbul: Timaş Yayınları.
Alperen, A. (2018). Bağdat Demiryolu: Siyasal Sonuçları Olan Bir Türk-Alman Demiryolu Projesi, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 7, Sayı /19, Bahar Sf. 1-22.
Baykal, B. S. (1935). Das Bagdad – Bahn – Problem 1890 -1903, Freiburg im Breisgau : Druck von Rodolf Goldshagg, Germany.
Burman, P. (1997). Conserving the Railway Heritage. E&FN Spon, London
Çolak, F. (2014). Almanların Konya Ve Çevresindeki Faaliyetleri (19.yüzyıl sonu – 20.yüzyıl başı), Konya: Çizgi Kitabevi.
Earle, E. M. (1972). Bağdat Demiryolu Savaşı, Çevirmen Kasım Yargıcı, İstanbul: Milliyet Yayınları.
Fındıkgil-Doğuoğlu, M. (2002). 19. Yüzyıl İstanbul’unda Alman Mimari Etkinliği. Doktora Tezi. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Gümüş, M. (2011). 1893’ten 1923 Chester Projesi’ne Türk Topraklarında Demiryolu İmtiyaz Mücadeleleri ve Büyük Güçler, Tarih Okulu, Sayı 10, Sf. 151-194, Muş
Güran, T. (2014). 19. yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Hut, D. (2016). Bağdat Demiryolu ve Petrol Mücadelesi, sf 73-102, Die Bagdadbahn. Verlag Dr. Kovac GmbH, Hamburg.
Hutteroth, W. (1999). Osmanlı Devletinde İlk Demiryolları, Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi, S.Ü. Bas. Konya.
Hülagü, M. (2008). Bir Umudun İnşası Hicaz Demiryolu, İzmir: Yitik Hazine Yayınevi.
Impert, P. (1994). Osmanlı İmparatorluğunda Yenileşme Hareketleri, Çevirmen Adnan Cemgil. Ankara: Engin Yayınevi.
Karakul, Ö. (2012). Konya’nın Demiryolu Mirası, Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları VII Poster Sunuşları, Kocaeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Kocaeli.
Kartın, C. (2017). 19. ve 20. Yüzyılda İngiliz Seyyah ve Görevlilerin Konya Gözlemleri, Uluslararası Kültürel Miras Kongresi, Selçuk Üniversitesi, Sf. 839-855., Konya
Kolay, A. (2011). İzmir – Kasaba ve Uzantısı Demiryolu Hatları (1863 – 1897), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
Köşkeroğlu, E. (2006). Demiryolu Mirası, Korunması, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Dergisi, Dosya 03. Bülten, Sf 19-23, Ankara.
Pamuk, Ş. (2017). Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Rathmann, L. (1982). Berlin – Bağdat Alman Emperyalizminin Türkiye’ye Girişi. Haz. Ragıp Zarakolu, İstanbul: Belge Yayınları.
Soy, B. (2000). Anadolu ve Bağdat Demiryolu Çerçevesinde Osmanlı-Alman Yakınlaşması, Yeni Türkiye Dergisi Osmanlı Özel Sayısı, Siyaset ve Teşkilat, Sf. 309-316, Ankara. Tulgar, S. (2006). Geçmişten Günümüze Türkiye – Almanya İlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Strateji Bilimi Anabilim Dalı, Gebze.
Öcal, T. (2006). Konya Şehrinin Selçuklulardan Günümüze Ticaret Fonksiyonu, TÜBAR Dergisi– XIX, Sf. 401-435, Niğde.
Önge, M. (2011). Conservaton of Cultural Heritage on Alaeddin Hill in Konya from the 19th Century to Present Day, Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Restorasyon Doktora Programı, Ankara.
Önge, M. (2018) Tarihsel Süreçte Konya Kent Morfolojisinin Gelişimi, Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiri Kitabı, Sf. 455-468, İstanbul.
Özlü, Z. – Üzüm, İ. H. (2020). Bağdat Demiryolu Hattı ve Basra Körfezine Dair Bir Layiha Işığında İngiltere’nin Ortadoğu Politikasına Bir Bakış, Türkiye’nin Bölgesel Sorunları “ Osmanlı’dan Günümüze” Ortadoğu Dergisi. Hiper Yayın, Sf 138-166, İstanbul.
Öztürk, S. (2003). Osmanlı Döneminde Konya Ekonomisine Dair Gözlemler. I. Ulusal Konya Sempozyumu Bildiriler. İnci Ofset, Konya.
Özyüksel, M. (1988). Anadolu ve Bağdat Demiryolu, İstanbul: Arba Yayınları.
Yılmaz, E. (2016). Demiryolları ve Tarımsal Gelişme: Konya Ovası Sulama Projesi Örneği, Uluslararası Bozkır Sempozyumu Bildiri Kitabı, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları: 9, Sf 472-500, Konya.
Yılmaz, E. (2022). Konya Atlı Tramvayı ve Kent İçi Ulaşıma Etkisi (1906 – 1914), SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 55, SS. 1-20, Siirt.
Yılmaz, M. (1996). Konya Vilayetinde Muhacir Yerleşmeleri 1854-1914. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sos. Bil. Enstitütüsü, Konya.
İnternet Kaynakları
URL - 1. https://archives.saltresearch.org
URL - 2. https://tr.depositphotos.com
URL - 3. https://tr.pinterest.com
URL - 4. www.rayhaber.com
URL - 5. www.saglikdogasi.com