Eğitim Yapıları İç Mekân Tasarımı ve Bilişsel Gelişim İlişkisi

Okul öncesi eğitim yapıları; çocukların, zihinsel, bedensel, toplumsal ve ruhsal açıdan gelişmelerini sağlamak; bakım, barınma, sağlık ve beslenme konularında gereken tedbirleri almak ve eğitim hayatına hazırlamak için önemli kurumlardır. Çocukların araştırma, sosyalleşme, keşfetme ve hayal güçlerinin geliştirilmesinde olanak sağlaması açısından anaokulu ve kreş olarak adlandırılan bu mekânların etkisi büyüktür. Okul öncesi çocukluk dönemi; sosyal-duygusal, psiko-motor, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük bir kısmının tamamlandığı, karakterlerinin oluştuğu, öğrenmeye kalıcı bir şekilde başladığı ve çevreleriyle sürekli etkileşim halinde oldukları bir dönemdir. Bu sebeple çocukların her açıdan gelişimleri için onların istek ve ihtiyaçlarına hitap eden mekânların tasarlanması gerekmektedir. Mekânın fiziksel değişkenleri ile psikolojik faktörler arasındaki ilişkileri kapsayan ‘Mekânsal Algı’; renk, form, doku gibi elemanlarının fiziksel çevre değişkenlerine bağlı olarak farklı boyutsal etkiler oluşturmaya yarayan boyutsal algı; renk ve ısı arasındaki değişmez bağdan yararlanılarak tasarıma yansıyan ısısal algı; ışığın yönü ve şiddetine bağlı olarak görme üzerinde etkili olan görsel algı ve yankı ve yansıma süresine göre kullanılan malzemelerin farklı etkiler sunması işitsel algı olarak açıklanmaktadır. Buradan hareketle mekânda görsel algıyı etkileyen malzeme, renk, boyut, biçim, doku ve ışık faktörleri mekân tasarım ölçütleri olarak belirlenmiştir. Eğitim mekânları ile sürekli etkileşim halinde olan çocukların bu ölçütler doğrultusunda gelişimlerine, vücut ölçülerine ve ihtiyaçlarına uygun mekân tasarımının çocukların zihinsel ve bilişsel gelişimleri açısından önemli olduğunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu çalışmada, eğitim yapılarının iç mekân tasarımının okul öncesi çocukların bilişsel gelişimine katkılarının araştırılması ve eğitim yapılarının belirlenen mekân tasarım ölçütlerine göre projelendirilmesi problem olarak ele alınmıştır. Kuramsal araştırmalar ve doküman analizi ile literatür taraması oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda eğitim yapılarının çocukların bilişsel gelişimine destek verecek iç mekân tasarım ölçütleri doğrultusunda dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk, Eğitim Yapıları, Bilişsel Gelişim, Tasarım Ölçütleri

The Relationship between Educational Buildings, Interior Design and Cognitive Development

Pre-school education structures; to ensure the mental, physical, social and spiritual development of children; they are important institutions to take the necessary measures in terms of care, shelter, health and nutrition and to prepare them for education life. These places, called kindergartens and nurseries, have a great impact in terms of providing opportunities for children to research, socialize, explore and develop their imaginations. Pre-school childhood period; it is a period in which most of their social-emotional, psycho-motor, mental and language development is completed, their characters are formed, they start learning permanently and they are in constant interaction with their environment. For this reason, it is necessary to design spaces that appeal to children's wishes and needs for their development in every aspect. Depending on the physical environment variables of the elements such as color, form and texture, 'Spatial Perception', which covers the relationships between the physical variables of the space and the psychological factors; the dimensional perception that creates different dimensional effects, the thermal perception reflected in the design by making use of the invariable bond between color and heat, the visual perception that is effective on vision depending on the direction and intensity of the light, and the different effects of the materials used according to the echo and reflection time are explained as auditory perception. From this point of view, the material, color, size, shape, texture and light factors that affect the visual perception in the space have been determined as space design criteria. It is aimed to reveal that the design of spaces suitable for the development, body size and needs of children who are in constant interaction with educational spaces is important for children's mental and cognitive development. In this study, the research of the contribution of the interior design of educational buildings to the cognitive development of preschool children and the design of the educational buildings according to the determined space design criteria are considered as a problem. A literature review was created with theoretical research and document analysis. As a result of the study, the points to be considered in line with the interior design criteria of educational buildings that will support the cognitive development of children are stated.

Keywords:

Child, Educational Structures, Cognitive Development, Design Criteria,

PDF

___

Akan, E. (2017). Yaşlılık Kurumlarında Yaşlı Mekânsal Davranış ve Bilişiminin Mekânsal Dizim Bağlamında İrdelenmesi (Doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. URL: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=8_MmZruiSGA0I4Cey4z5kQ&no=AK7-9gPbhUFhPwAUsNt-Zw.
Aslan, F., Aslan, E. & Atik, A. (2015). İç Mekânda Algı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım, 11, 139-151.
Aytuğ, A. (1987). Mimaride Doku Kullanımının Psikolojik Etkileri Üzerine Bir Araştırma (Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. URL: http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/handle/1/2040?show=full.
Canoğlu, S. & Geçimli, M. (2020). Çocuk ve Mekân Algısı Üzerine Bir Uygulama. Jia Journal (IJIIA), 10, 227-237.
Çay, R.D. (2006). Çocuk Oyun Alanlarının İç Mekân ve Yakın Çevrede Oluşumu. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. URL: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=1kXuVAf0FR5aICxeBXVyDg&no=x5tOSFrkrqwLk7JNXtYk3g.
Çukur, Y. & Güller Delice, A. (2011). Erken Çocukluk Döneminde Görsel Algı Gelişimine Uygun Mekân Tasarımı. Sosyal Politika Çalışmaları, 24, 25-36.
Değirmenci, Y., Bulut, A. & Kuzey, M. (2021). Okul Öncesi Öğrencilerinin Mekân Algısı ve Yön Becerilerine Yönelik Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi, 16(31), 21-38.
Durmuş, S. (2006). İlköğrenim Öncesi ve İlköğrenim Yapılarında Planlama Ve Tasarım Sürecine Katılımcı Yaklaşım (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. URL: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=GcVyi6OHPx8Ly5It8YtIag&no=HGRgdYGotDjSJZ8SIcgcog.
Erten Bilgiç, D. & Surur, A.S. (2016). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Uygulanan Eğitim Sistemlerinin Mekân Biçimlenişine Etkisi ve Reggio Emilia Eğitim Sisteminin Mekân Tasarımı Üzerine Denemeler. Megaron, 1, 162-176.
Erten Bilgiç, D. & Yüce Ay, D. (2021). Bartın Ulus 75. Yıl Cumhuriyet Ortaokulu Konferans Salonu Örnekleminde Eğitim Yapılarında Konferans Salonu Tasarımının Çocukların Dikkat Süresi ile İlişkisi. Artuklu İnsan ve Toplum Bilim, 6 (1), 120-135.
Göler, S. (2009). Biçim, Renk, Malzeme, Doku ve Işığın Mekân Algısına Etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. URL:https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=EU7TRZBmzF02pEl8_AwWEA&n.
Hacısalihoğlu Karadeniz, M. (2015). Okul Öncesi Çocuklarda Mekânsal İlişkiler: Harita Örnekleri. K. Ü. Kastamonu Eğitim, 4, 1757-1774.
Koç, B. (2012). Çocuklar İçin Tasarlanan Mekânlarda Bilişsel Sınırlar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
MEB. (15.09.2022). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2021/22, Erişim: https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/15142558_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2021_2022.pdf.
Öymen Gür, S. & Zorlu, T. (2002). Çocuk Mekânları. İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi.
Öztürk, B. & Tayılga, G. (2021). Anaokulu İç Mekân Oyun Alanlarına Yönelik Kavramsal Yaklaşımlar: İç Mimarlık Tasarım Stüdyosu Deneyimi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11 (4), 1226-1238.
Tos, F. (2001). Çocuğun Gelişiminde Okul Öncesi Eğitim. İstanbul: Kariyer.
Verdil, A. (2007). Mekan-Davranış İlişkisinin Dönüşümü: Alışveriş Merkezlerinin Mekânsal Dizim Yöntemiyle İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. URL: https://polen.itu.edu.tr/items/5d98c00e-21f9-4e75-b8ce-94d53a5cef22.