ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI REJİMİ

2003 tarihli Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, uluslararası bir sözleşme olması nedeniyle, uluslararası hukukun ilgi alanına girmektedir ve somut olmayan kültürel mirasın korunması rejiminin bir parçası olarak kabul edilmektedir. Rejim, uluslararası toplumun belli bir ko- nudaki ortak kaygı ve beklentileri üzerine ortaya koyduğu normlar, kurallar ve davranış kalıplarının bütünüdür. Buna göre, somut olmayan kültürel mirasın korunması yönünde atılmış her uluslararası adım rejimin bir parçasını oluşturmaktadır ve 2003 Sözleşmesi bu adımların en somut olanıdır. Bir rejimin başarılı olarak değerlendirilebilmesi için, problemin doğru teşhis edilmiş ve tanımlanmış olma- sı, sebep-sonuç ilişkisinin doğru kurulmuş olması, belirlenen hedeflerin ulaşılabilir ve anlamlı olması, önerilen çözümlerin uygulanabilir ve sonuç alıcı olması, doğru araç ve kurumlarla donatılmış olması ve taraf devletlerin aynı kararlılıkla bunlara uyması gerekir. Konu hakkında kaç antlaşma imzalanmış olduğu, kaç devletin bu rejime taraf olduğu başarı için yeterli ölçütler değildir. SOKÜM Sözleşmesi değerlendirilirken, sadece sözleşme metnini ve uygulamalarını ele almak yanıltıcı olabilir; rejim bir bütün olarak ele alınmalıdır. Uluslararası hukuk disiplininde, rejimlerin işlerliğini sağlamaya yönelik her türlü karar, amaç, kurum ve süreç rejim mekanizmaları olarak adlandırılmakta ve rejimlerin et- kinliği bu mekanizmalara göre değerlendirilmektedir. Bu makalenin amacı, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Rejiminin etkinliğini; rejim inşası mekanizmaları açısından değerlendirmektir. Bu amaçla araştırmada, önce, bahsi geçen mekanizmalar tanıtılmış, daha sonra, somut olmayan kültürel mirasın korunması rejimi bu mekanizmalar açısından değerlendirilmiştir. İncelemenin sonuçlarına göre SOKÜM rejimi, şekilsel olarak doğru araç ve kurumlarla donatılmıştır. Ancak rejimin tasarımın- da, etkinliğini engelleyen kısıtlar vardır. Rejimin çözmek istediği sorunun teşhisi ve tanımı doğru ve haklı olmakla birlikte, bu problemin sebep-sonuç ilişkisi ve çözüm önerileri tartışmaya açıktır. Ulus- lararası hukuk açısından genel olarak değerlendirildiğinde SOKÜM rejimi, entelektüel hükümetler arası bir yakınma ve kaygı konusu hâline gelmiş görünmektedir.

Regime for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage: From International Law Perspective

The Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage of 2003 is an interna- tional convention, therefore it falls into the domain of international law and is considered a part of the regime for the protection of intangible cultural heritage. The regime is a set of norms, rules and behavior patterns that the international community has put forward on the common concerns and expectations about a particular subject. Accordingly, every international step towards the protection of intangible cultural heritage is part of the regime and the 2003 Convention is the most concrete of these steps. In order for a regime to be considered successful the problem must be correctly identified and defined, cause and effect relationship should be correctly established, reachable and meaningful objec- tives should be determined, practical and result-obtainable solutions should be proposed, the regime must be equipped with the right tools and institutions and states parties must be equally committed. The number of treaties signed in regards to the issue or of states that are party to this regime are not sufficient criteria for success. When evaluating the ICH, dealing with only the convention text and its implementations can be misleading, thus, the regime should be considered as a whole. In the discipline of International law all kinds of decisions, objectives, institutions and processes to ensure the function ing of regimes are called regime mechanisms, and the effectiveness of regimes is evaluated according to these mechanisms. The aim of this article is to evaluate the effectiveness of the ICH Regime with regard to regime mechanisms. For this purpose, mentioned mechanisms are introduced first and then the ICH regime is evaluated in terms of these mechanisms. The results of this research indicate that the ICH regime is equipped with the right tools and institutions. However, there are constraints in the design of the regime which hinder its effectiveness. Even though the definition and diagnosis of the problem is right and legitimate, the regime’s cause-effect relationship and proposed solutions for this problem are open to discussion. When evaluated with regard to international law in general terms, the ICH regime seems to have become a matter of concern and complaint for intellectual states.

PDF

___

Aikawa, Noriko. “An Historical Overview of the Preparation of the UNESCO International Convention for the Safeguarding of the In- tangible Cultural Heritage”. Museum Inter- national 56.1-2 (2004): 137-149.
Alpaslan, İrem. “Uluslararası Hukukta Kültürel Mirasın Korunması ve UNESCO Örneği”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, 2018.
Basat, Ezgi Metin. “Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Birlikte Koruyabilmek”. Millî Folklor 25.100 (Kış 2013): 61-71.
Bertacchini, Enrico, Claudia Liuzza ve Lynn Meskell. “Shifting the Balance of Power in the UNESCO World Heritage Committee: an Empirical Assessment”. International Jour- nal of Cultural Policy 23.3 (2017): 331-351.
Bodansky, Daniel. The Art and Craft of Interna- tional Environmental Law. Harvard Univer- sity Press, Massachusetts, 2010.
Bortolotto, Chiara. “From Objects to Processes: UNESCO’s ‘Intangible Cultural Heritage’”. Journal of Museum Ethnography, 19 (2007): 21-33.
Breitmeier, Helmut, Oran R. Young and Michael Zürn. Analyzing International Environmen- tal Regimes: from Case Study to Database, MIT Press, Cambridge, 2006.
Brown, Michael F. “Heritage Trouble: Recent Work on the Protection of Intangible Cultu- ral Property”. International Journal of Cul- tural Property 12.1 (2005): 40-61.
Caust, Josephine ve Marilena Vecco. “Is UNES- CO World Heritage Recognition a Blessing or Burden? Evidence from Developing Asian Countries”. Journal of Cultural Heritage 27 (2017): 1-9.
D’Eramo, Marco. ‘‘UNESCOCIDE’’. New Left Re- view 88 (2014):47-53.
Francioni, Francesco. “Beyond State Sovere- ignty: the Protection of Cultural Heritage as a Shared Interest of Humanity”. The Michi- gan Journal of International Law 25 (2003): 1209-1228.
Gürçayır, Selcan. “Somut Olmayan Kültürel Mi- rasın Korunması Sözleşmesi Üzerine Eleş- tirel Bir Okuma”. Millî Folklor 23.92 (Kış 2011): 5-12.
Haas, Peter M. “Epistemic Communities and the Dynamics of International Environmental Co-Operation” Regime Theory and Interna- tional Relations (ed. Volker Rittberger) Cla- rendon Press, New York, 1993:168-201.
Kurin, Richard. “Safeguarding Intangible Cultu- ral Heritage in the 2003 UNESCO Conventi- on: a Critical Appraisal”. Museum Internati- onal 56.1-2 (2004): 66-77.
Lixinski, Lucas. “International Cultural Herita- ge Regimes, International Law, and the Po- litics of Expertise”. International Journal of Cultural Property 20.4 (2013a): 407-429.
————. “Luci e Ombre: The Bright and Dark Sides of International Heritage Law”. The Italian Yearbook of International Law Onli- ne 22.1 (2013b): 133-153.
————. “Selecting Heritage: The Interplay of Art, Politics and Identity”. European Jour- nal of International Law 22.1 (2011): 81-100. Meskell, Lynn. “UNESCO’s World Heritage Con- vention at 40: Challenging the Economic and Political Order of International Heritage Conservation”. Current Anthropology 54.4 (2013): 483-494.
Mitchell, Ronald B. “Institutional Aspects of Implementation, Compliance, and Effecti- veness” International Relations and Global Climate Change (Eds. Urs Luterbacher ve Detlef F. Spinz) MIT Press, Massachusetts, 2001: 221-244.
Mitchell, Ronald B. “Regime Design Matters: In- tentional Oil Pollution and Treaty Complian- ce”. International Organization 48.3 (1994): 425-458.
Oğuz, Öcal. “SOKÜM’ün Korunması Sözleşmesi- ne Giden Yolda 1989 Tavsiye Kararı”, Millî Folklor 20.80 (Kış 2008): 26-32.
————. “Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği”. Millî Folklor 82 (Yaz 2009): 6-12.
————. “Terim Olarak Somut Olmayan Kültü- rel Miras”. Millî Folklor 25.100 (Kış 2013): 5-13.
Ölçer Özünel, Evrim. ““İnsanlar, Gezegen ve Re- fah İçin Bir Eylem Planı’’: Somut Olmayan Kültürel Miras ve 2030 Sürdürülebilir Kal- kınma Hedeflerine Eleştirel Yaklaşım”. Millî Folklor 116 (Kış 2017a): 18-32.
————.“Somut Olmayan Kültürel Mirasın Ka- ranlık Yüzleri: Turistifikasyon, Bağlamın- dan Koparma, Millileştirme, Müzeifikasyon, Otantifikasyon Ve Aşırı Ticarileşme”, Kül- türel Mirasın Korunması Uluslararası Bur- sa Sempozyumu, 19-20 Ekim 2017, Bursa, 2017b): 349-366.
UNESCO. 2018a “Member States” 01 Kasım 2018.
————. 2018b “States of Parties” 01 Kasım 2018.
————. “Operational Directives for the Imple- mentation of the Convention for the Safegu- arding of the Intangible Heritage” 28 Kasım 2018.
————. 2018c “Accredited NGOs” 29 Kasım 2018. < https:// ich.unesco.org/en/ accredited- ngos-00331>
Weiss, Edith Brown. “Strengthening National Compliance with International Environmen- tal Agreements”. Environmental Policy and Law 27 (1997): 297