Yemek; hayatı idame ettirme, sağlıklı yaşama, üreme gibi insan vücudunun temel ihtiyaçların- dan kaynaklanan biyolojik bir zorunluluk olmakla birlikte, yaşanılan toplumun dinî, kültürel, sosyal, ekonomik, siyasî ve coğrafî özellikleriyle doğrudan ilişkili bir kodlama sistemidir. Dünya coğrafya- sında hüküm süren toplulukların, yüzey yapıda herhangi bir yiyecek ve içecek gibi görünen yemek seçimleri, derin yapıda sosyal grubu oluşturan insanların belleklerinde kodlanan dünya görüşlerinin, yaşama şartlarının, dinî inançlarının, meslekî ve cinsel tercihlerinin bir göstergesidir. Yemek kültürü, besin maddelerinin üretiminden toplanmasına, üretim ve dönüşüm mekânı olan mutfaktan pişirilme yöntemlerine, yemeklik malzemelerin uyumundan sofra düzenine, porsiyon ölçülerinden gıda madde- lerinin saklanma yöntemlerine, besin maddelerinin sıcak ya da soğuk sunumundan öğün saatlerine kadar çok yönlü ele alınması gereken bir bütündür. Benlik algısına sahip insan için öznelliğin simgesi olan yemek, sıradanlıktan kurtulma, kendini bulma, özgürleşme ve toplumsal cinsiyet perspektifinden cinsel kimliğini belirleme aracıdır. Araştırmada farklı görme biçimiyle, yemek kültürünün yüklendiği bu kodlardan hareketle, İşlevsel Halkbilimi Yöntemi’yle, Hz. Âdem ile eşinin cennetten yeryüzüne indirilmelerinde, oruç ibadetinde ve diyette uygulanan sınanma/erginlenme ile öfke/nefret duygula- rıyla yiyeceğin fiziken kirletilerek veya psikolojik olarak kirletildiği hissi verilerek rakipten yiyecek ve yeme eylemi aracılığıyla intikam alma gizli işlevleri ileri sürülecektir. Rakibin kişisel güvenlik alanını aşarak bedenine müdahil olmak, ötekileştirmekten ve kendine acı/zarar vereni mağlup edebilmeyi ba- şarmaktan alınan doyumun sembolü olarak değerlendirilecektir. Orhon Kitabeleri, Kutadgu Bilig ve Dede Korkut Kitabı gibi Türk kültürünün yazılı kaynaklarındaki yemek kültürüyle ilgili tespit edilen örnekler üzerinden yapılacak analizlerle birlikte, araştırmada, yemek kültürü etrafında oluşturulan kültürel metin yazarlığının evrensel bir davranış kalıbı olduğu vurgusu üzerinde durulacaktır. Yemek kültürünün sınanma/erginlenme ve intikam alma gizli işlevlerinin yanında, cinsel kimlik olarak ka- dınlık ve erkeklik göstergesi olma, kutsiyet atfetme, erginlenme, sosyal ilişkilerin derecesini gösterme, toplumsal bütünlük sağlama, etnik ve dinî kimlik oluşturma, birleştirme, paylaşma, eğlenme, rahatlat- ma, sosyalleşme, psikolojik tatmin, ekonomik güç kazandırma, hatırlatma, sosyal statü sağlama, erk, itaat, sanayileşme, dilbilimsel kodlama ve hayatı sonlandırma gibi açık ve gizli işlevlerine de dikkat çekmek, bu makalede, ortaya konmak istenen diğer amaçtır.

Eating is a coding system that is directly related to the religious, cultural, social, economical, political, and geographical characteristics of the society one lives in, along with being a biological im- perative stemming from the basic needs of the human body such as surviving, healthy living, repro- duction. The eating choices of the communities in the World which appear to be any regular food and drink on the surface structure are an indication of the worldviews, living conditions, religious beliefs, professional and sexual preferences encoded in the memories of the people forming the social group at the deep structure. Food culture should be handled in a multifaceted way from producing foodstuffs to picking them up, from kitchens as production and transformation places to cooking methods, from the adaptation of the foodstuffs to the tableware, from the measurement of the portions to the storage methods of the foodstuffs, from the hot or cold presentation of the meals to the meal hours. For people with self-perceptions, food, which is the symbol of ‘subjectivity’, is a means of determining sexual iden- tity from the perspective of disembodation, self-discovery, emancipation, and gender. In this research, moving from these codes that the food culture is attached to, with the Functional Folklore Method, the implicit function of ‘test’ which was used when Adam and his wife were sent down to the earth, in fasting practices, in diets, and the implicit function of taking ‘revenge’ from the opponent by the act of eating by contaminating food physically or giving the sense of it being psychologically polluted with the feelings of anger/ hate will be seen in a different aspect. It will be regarded as a symbol of satisfaction received from overcoming the personal security area of the opponent and being able to defeat the source of pain/ damage and being marginalized. It will be emphasized that the cultural textual writing around the food culture is a universal pattern of behavior in the study, along with the analysis of the examples about food culture which are identified in the written sources of Turkish culture Orkhon Inscriptions, Kutadgu Bilig, Compendium of the Turkic Dialects and Book of Dede Korkut. In addition to the imp- licit functions of food culture: being tested and revenge, drawing attention to its explicit and implicit functions such as determining the female or male identity as sexual identity, attributing sacredness, initiation, showing the degree of social relations, providing social integrity, forming ethnic and religi- ous identity, combining, sharing, enjoying, relaxing, socializing, obeying, industrialization, linguistic coding and terminating life is the other purpose of this article.