Tevrat'la Kur'ân'da kurban kıssası ve Dalaman'da bu kıssanın sözlü geleneğe yansımaları

Eskiden olduğu gibi bugün de Türk toplumlarında and, evlenme düğün ve ölüm törenlerinde, bir başarının kazanılmasında, evlat sahibi olma isteğinde, hastalıklardan kurtulma adına ve kurtulduktan sonra teşekkür ve kötülüklerden korunmada, mal, mülk sahibi olma isteğinde ve daha pek çok durumda ibadetin önemli bir bölümünü teşkil eden kurban sunumu ile karşılaşmaktayız. Bu çalışmada en az insanlık tarihi kadar eski olan “kurban” kavramından hareket edilerek, eski Türklerde kurban kültü üzerinde durulup, semavî dinlerde kurban ve kurban kıssasına değinilmektedir. Makalede; Dalaman-Muğla’da halk arasında kurban kıssası ile ilgili yapılan derlemelerden hareketle bu inanmalar dini kitaplarla karşılaştırılıp halk inanmalarının geleneksel hale gelebilmesi için hangi aktarımlarla ne ölçüde değiştirildiği verilmeye çalışılmaktadır. Böylece kıssanın tarihin seyri içinde bir bölgedeki kültürel aktarımı sergilenmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Muğla

Sacrifice-related verses in the old testament and koran and its reflection to the oral tradition in Dalaman/Muğla

Today, as it was before, in Turkish societies we have been facing with sacrifices that constitute important part of worship in oath, funeral, wedding ceremonies, achieving a success, desiring to have a child, desiring to get rid of diseases and after being saved in order to be thankful and being protected evilness, wishing to have properties and in more situations. In the present study, based on the concept of “sacrifice”, as old as the human history, the cult of sacrifice existing in ancient Turks is elaborated and the practice of sacrifice and verses related to this practice in supernal religions have been mentioned. In the article, it has been tried to present that the folkloric believes have changed so that they could be traditional by comparing the oral works produced on the concept of sacrifice and how it is mentioned in holy books in Dalaman, Mugla. So, cultural transfer of this ritual in a region in progress of history has been presented.

Keywords:

Mugla,

PDF

___

Aydın , Mehmet. Dinler Tarihine Giriş, ilaveli 2.bs.,Din Bilimleri Yay., Konya, 2002.
Çoruhlu ,Yaşar. Türk Mitolojisinin Anahatları, İstanbul: Kabala Yay., 2000.
Elmalılı M. Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili Meâli, (Sadeleştirenler: Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç), Ankara: Akçağ Yay., 2006.
Erginer, Gürbüz. Kurban, Kurbanın Kökenleri ve Anadolu’da Kanlı Kurban Ritüelleri, İstanbul: Yapı Kredi ve Kültür Yay., 1997.
Divitçioğlu, Sencer. Oğuz’dan Selçuklu’ya Boy, Konat ve Devlet, 3.bs., İstanbul: YKY, 2003.
Kafesoğlu, İbrahim. Türk Milli Kültürü, 13. bs., İstanbul: Boğaziçi Yay., 1995.
Kitab-ı Mukaddes. İstanbul: Ser Ofset, 1981.
Köprülü, M. Fuat. Edebiyat Araştırmaları, 3.bs., İstanbul: Ötüken Yay., 1989.
Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meâli (Hzl: Ali Özek, Hayrettin Karaman, Ali Turgut, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadreddin Gümüş), Hâdimü’l- Haremeyni’ş –Şerîfeyn Kral Fehd Mushaf –ı Şerif Basım kurumu, Medine-i Münevvere, 1992.
İslam Ansiklopedisi. İstanbul: MEB yayınları, 1950.
İnan, Abdülkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: TTK Basımevi, 1954.
İnan, Abdülkadir. Makaleler ve İncelemeler, Ankara: TTK Basımevi, 1987.
Şemseddin Sami. Kamus-ı Türki, Der Sa’aadet, İstanbul: İkdam Matbaası, 1317.
Ögel, Bahaeddin. Türk Kültürün Gelişme Çağları II, İstanbul: MEB Yay., 1971.
Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi II, Ankara: TTK Basımevi, 1993.
Önal, M. Naci. “Dağ Kültü, Eren Kültü Şenliklerinin Muğla’daki Yansımaları”, Bilig/Sayı 25: 99, 2003.
Örnek, Sedat Veyis. Etnoloji Sözlüğü, A.Ü. Basımevi, Ankara, 1971.
Özkan, Ali Rafet. Dinlerde Kurban Kültü, Akçağ Yay., Ankara, 2003.
Taberî. Milletler ve Hükümdarlar Tarihi I, Ahmet Temir; Zakîr Kadirî Ugan, İstanbul: MEB yay., 1991.
Thompson, Stith. Motif-Index of Folk Literature, Bloomington & London, 1955-58;2.bs,1966.
Turan, Şerafettin. Türk Kültür Tarihi, Türk Kültüründen Türkiye Kültürüne ve Evrenselliğe, Ankara, 1990.
W. Eberhard. Çin’in Şimal Komşuları, 2.bs, (Çev: Nimet Uluğtürk) Ankara: TTK yay., 1996.
Türkçe Sözlük. Yeni Baskı, 2 c., Ankara: TTK Basımevi. (TDK Yay., 549 Sözlük Bilim ve Uygulama Kolu Yayınları:1) 1988.
W. Radloff. Sibirya’dan, 3, 2. bs., (Çev: Ahmet Temir), Düşünce Eserleri Dizisi, İstanbul: MEB Yay., 1994.
Ziya Gökalp. Türk Medeniyet Tarihi, İstanbul: Toker Yay., 1989.