EBRU ŞENOCAK

Mitolojik konulu bir halk hikâyesi "Leylâ ile Mecnûn Hikâyesi" merkezinde yıldıza dönüşüm

Tarihin ilk dönemlerinde tabiat ile iç içe yaşayan insanoğlu, günlük yaşantılarının büyük bir kısmını gökyüzü cisimleri ve tabiat hâdiseleri ile düzenlemeye çalışmıştır. Böylece Gök Tanrı dinine bağlı olarak yaratılış, doğum, ölüm, vb. gibi konularda pek çok halk inanışı meydana gelmiştir. “Leylâ ile Mecnûn” hikâyesinin varyantlarında geçen “sonuç” olay halkasındaki “Kahramanların yıldız olarak gökyüzüne yükselmeleri”ne bağlı olarak hazırladığımız çalışmada, başta Leylâ ile Mecnûn hikâyesi olmak üzere, diğer anlatmaya dayalı türlerde yıldız ile ilgili inanışlar ve yıldıza dönüşüm sebepleri araştırılarak hikâyenin mitolojik konulu halk hikâyeleri içerisindeki yeri tespit edilecektir.

A mythological folk story transformation to star focused on "Leylâ and Majnun"

In the first period of history, men lived in nature and tried to arrange their daily activities according to sky and natural objects. Thus, depending on the creation of the Heavens God Religion, many beliefs have aroused on issues such as birth, death and etc. This study focuses on the last episode of the variants of “Leyla and Majnun” story where “the heroes are rising to the sky as stars”. It aims to analyze the place of “Leyla and Majnun” story among the mythological folk stories by looking into the reasons for the beliefs based on stars and transforming into stars.

PDF

___

Arroyo, Stephen. Astroloji, Psikoloji ve Dört Element, (çev. Barış İlhan), İstanbul: İlhan Yayınevi, 2000.
Ateş, Mehmet. Mitolojiler ve Semboller/Anatanrıça ve Doğurganlık Sembolleri. İstanbul: Aksiseda Matbaası, 2001.
Atsız, Nihal. Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Baysan Yayınları, 1992.
Ayan, Hüseyin. Leylâ vü Mecnûn / Fuzûlî, (hzl.), İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
Berger, Hermann. Çingene Mitolojisi, (çev.: Musa Yaşar Sağlam), Ankara: Ayraç Yayınları, 2000.
Bonnefoy, Yues. Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü I-II, (Yöneten), (Türkçe baskıyı yayına hzl. Levent Yılmaz), İstanbul: Dost Kitabevi Yayınları, 1981.
Burckhard, Titus. Aklın Aynası/Geleneksel Bilim ve Kutsal Üzerine Denemeler, İstanbul: İnsan Yayınları, 1987.
Campbell, Joseph. Yaratıcı Mitoloji/Tanrının Maskeleri, (çev. Kudret Emiroğlu), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2003.
Cassirer, Ernst. Sembolik Formlar Felsefesi II/Mitik Düşünme, (çev. Milay Köktürk), Ankara: Hece Yayınları, 2005.
Eliade, Mircea. İmgeler Simgeler, (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul: Gece Yayınları, 1992.
Ergun, Metin. Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, C. I-II, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 1997.
Eyüboğlu, İsmet Zeki. Anadolu İnançları “Anadolu Üçlemesi 1”, İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 1998.
Gökeri, A. İ. Arketiplere Dayanan Yeni Bir İnceleme Yönteminin Tanıtılarak İngiliz ve Türk Edebiyatında Bazı Romans ve Epik Niteliğinde Yapıtlara Uygulanması, Ankara, (Ankara Üniv., Yayımlanmamış Doktora Tezi), 1979.
Guenon, Rene. Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi, (çev. Fevzi Topaçoğlu), İstanbul: İnsan Yayınları, 2001.
Kalafat, Yaşar. Balkanlardan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları, Ankara: Berikan Yayınevi, 2006.
Kaşgarlı Mahmut. Divanü Lügat-it-Türk I-IIIII, (çev. Besim Atalay), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992.
Larudi, Nurullah. Batışı Olmayan Güneş Şarkın Dehası İbn Sînâ, (çev. Ali Eren), İstanbul: İnsan Yayınları, 2000.
Nasr, Seyyid Hüseyin. İslâm Kozmoloji Öğretilerine Giriş, (çev. Nazife Şişman), İstanbul: İnsan Yayınları, 1985.
Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi I-II, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1995.
Özçelik, Mehmet. Afyonkarahisar Masalları Araştırma – İnceleme – Metin, Isparta: Fakülte Yayınları, 2004.
Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Ötüken Yayınları, 1995.
Sakaoğlu, Saim. 101 Türk Efsanesi, , Ankara: Akçağ Yayınları, 2003.
Saltık, Mehmet. Kuş Dili Kılavuzu Simyanın Ayak İzleri, İstanbul: Hermes Yayınları, 2005.
Sayar, Kemal. Sufi Psikoloji, İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
Schimmel, Annemarie. Sayıların Gizemi, (çev. Mustafa Küpüşoğlu), İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2000.
Seyidoğlu, Bilge. Mitoloji Üzerine Araştırmalar/ Metinler ve Tahliller, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
Sinoue, Gilbert. İsfahan Yolu ‘İbni Sînâ’, (çev. Sonat Mayman), İstanbul: Arıon Yayınları, 2000.
Şebüsteri. Gülşen-i Raz, (hzl. Sadık Yalsızuçanlar), İstanbul: Timaş Yayınları, 1999.
Şekerci, Nazım. Kuluncak (Malatya) Folkloru, Malatya, (İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yayımlanmamış Lisans Tezi), 1995.
Şenocak, Ebru. Leylâ İle Mecnûn Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, Elazığ, (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2000.
Tomdık, Köp. “Ebugalisînâ, Ebilharis”, Kazak Halık Edebiyeti Dastandar, C. 2, Almatı: Yazıcı Yayınları, 1990: 6-222.
Türkmen, Fikret. “Türk Halk Hikâyelerinde Gökyüzü ile İlgili Alegoriler”, I. Uluslar Arası Türk Folklor Semineri Bildirileri, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1974: 159-164.
Türkmen, Fikret. Tahir ile Zühre (İnceleme- Metin), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 1983.
Yıldırım, Ali. “Siyah Bahar Tamlamasının Bir Üslûp Özelliği Olarak Divan Şiirinde Yer Alması”, Sayı: 23, Bahar, İlmî Araştırmalar Dil ve Edebiyat İncelemeleri, 2007: 139-150.
www.kultur.gov.tr/&tarih=20071016
www. lazuri.com/&tarih=20071016