Hande ARAL

KÜLTÜREL BİR PRATİK OLARAK GRAFİTİ VE SOKAK SANATI: ATİNA ÖRNEĞİ

Halktan doğan imgelerin, görsellerin toplumsal anlamları üzerine düşünmek ve onları etnografik bilgi nesnesi olarak kabul etmek kültürü anlamada zengin bir çerçeve sağlamaktadır. Bu bağlamda grafiti ve sokak sanatı hem kendine özgü halk bilgisi olan kültürel bir birim olarak hem de toplumsal kurumlarla ilişkisi bakımından değerlendirilmeye uygundur. Kültürel bir ifade biçimi olarak grafiti, 1960’larda kentin imkânlarından yoksun olan gençliğin varlığını ilan etme biçimi olarak New York’ta doğmuştur. Getto mahalleler ve trenlerde başlayan kentsel izler, 1980’lerde dünyanın pek çok kentinde görünürlük kazanmaya başlamış ve bu süreç içerisinde de hâkim kültürle çeşitli ortaklıklar kurarak günümüze ulaşmıştır. Buna paralel olarak altkültürel doğasından uzaklaşmış; “sanat” olma niteliği ile ön plana çıkmıştır. Kendine özgü yordam ve taktikler ile gündelik hayatı yaratıcılıkla dönüştüren bu pratiğin bugün bir tür “ehlileşme” ve popülerleşmeye uğradığı; sanat galerileri, müzeler, belediyeler ve çeşitli kuruluşlarla iş birliğinin arttığı söylenebilir. Bu çerçevede çalışmanın amacını, söz konusu kültürel alanın Yunanistan’ın başkenti Atina’da nasıl deneyimlendiğini, değişimin yansımalarını ve üretimdeki dinamikleri anlamak oluşturmaktadır. Bölgedeki kentsel izlerin yoğunluğuna dair medyanın ilgisi, 2008 sonrasında büyüyen politik ve ekonomik kriz atmosferinin grafiti ve sokak sanatı üretimini arttırdığına yönelik akademik çalışmalar, tarihî ve radikal politik hareketlere konu olan, tüm duvarları grafiti ve sokak sanatı ile kaplı Exarchia isimli özgün bir semte sahip olması bu çalışma için Atina’nın seçilmesinin altında yatan sebeplerdir. Araştırmanın örneklemi çerçevesinde etnografik bir yöntem izleyerek Atina’da yaşayan 15 grafiti ve sokak sanatçısıyla derinlemesine görüşmeler ve doğal gözlem yapılmıştır. Saha araştırmasında, Atina grafiti ve sokak sanatının üretimdeki dinamikler ve motivasyonlar açısından melez bir karakterinin olduğu; sosyoekonomik yapının çoğunlukla bu kültürel ifade alanının gündemini belirlediği; grafitiden sokak sanatına geçerken toplumsal alanda “kabul görme”ye doğru bir gidişatın olduğu anlaşılmaktadır. Sahada aktörlerin her biri, birbirinden farklı motivasyonlarla özgün tarzını yaratmaya ve yarıştırmaya çabalamakta, öte yandan tarzları tüketim kültürünün bir ögesi hâline gelmekte ve piyasa mekanizmasına eklemlenmektedir. Fakat bu durum söz konusu grubun kendine özgü tarz ve kültürünün son bulduğuna değil, oyunun kurallarının değiştiğine işaret etmektedir.

Graffiti and Street Art as a Cultural Practice: The Case of Athens

Thinking about the social meanings of images and visuals arising from the public and accepting them as objects of ethnographic knowledge provides a rich framework for understanding culture. In this context, graffiti and street art are worth considering both as a cultural unit with its own folklore and in terms of its relationship with social institutions. Graffiti as a form of cultural expression was born in New York in the 1960s as a way of proclaiming the existence of youth who were deprived of opportunities in cities. Urban traces that started in ghetto neighborhoods and trains started to gain visibility in many cities of the world in the 1980s and it has reached today by establishing various partnerships with the dominant culture. Parallel to this, it has moved away from its subcultural nature; “art” feature has become prominent. It can be said that this practice, which transforms daily life with creativity with its unique procedures and tactics experiences a kind of “taming” and popularization and cooperation with art galleries, museums, municipalities and various organizations has increased. In this context, the aim of the study is to understand how the relevant cultural area is experienced in Athens, the capital of Greece, the reflections of change and the dynamics in production. Media attention on the density of the urban traces in the region, academic studies demonstrating the effect of growing political and economic crisis after 2008 on the increase of production in graffiti and street art, the neighborhood Exarchia which is the central location of historical and political movements with its walls covered with graffiti and street art are the reasons why Athens was chosen for this study. Within the framework of the sample of the study, an ethnographic method has been adopted and in-depth interviews and natural observations were conducted with 15 graffiti and street artists living in Athens. In the field research it was found that Athens graffiti and street art exhibits a hybrid character in terms of production methods and motivations; the socio-economic structure dominates the agenda of this cultural expression field and there is a trend towards “public recognition” in the social sphere in the transformation of graffiti into street art. While each of the actors in the field strives to create and compete their unique style with different motivations, on the other hand, their styles become an element of consumption culture and are integrated into the market. However, this situation indicates that the rules of the game have changed, not that the unique style and culture of the group in question have come to an end.

PDF

___

Billy Gee, Mülakat Tarihi: 30 Aralık 2017.
Dreyk the Pirate, Mülakat Tarihi: 11 Kasım 2017.
Fikos, Mülakat Tarihi: 30 Ekim 2017.
George Gounezos, Mülakat Tarihi: 10 Kasım 2017.
Greg Papagrigroui (Blaqk), Mülakat Tarihi: 28 Aralık 2017.
Iakovos Volsov, Mülakat Tarihi: 7 Aralık 2017.
Lotek, Mülakat Tarihi, 30 Ekim 2017.
Lune 82, Mülakat Tarihi: 17 Aralık 2017.
Olga Mavrommati, Mülakat Tarihi: 22 Ocak 2018.
One Euro, Mülakat Tarihi: 11 Ocak 2018.
Simple G, Mülakat Tarihi: 6 Ocak 2018.
STMTS, Mülakat Tarihi: 22 Aralık 2017.
This Is Opium, Mülakat Tarihi: 10 Kasım 2017.
Tona, Mülakat Tarihi: 18 Ocak 2018.
Wild Drawing (WD), Mülakat Tarihi: 7 Kasım 2017.
KAYNAKÇA
Avramidis, Konstantinos. “Live Your Greece in Myths”: Reading the Crisis on Athensʼ Walls” (2012) Erişim Tarihi: 7 Aralık 2017. http://www.professionaldreamers.net/_prowp/wp-content/uploads/Avramides-Reading- the-Crisis-on-Athens-walls-fld.pdf
Başgöz, İlhan. “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”. Folkloristik Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, Ankara: Feryal Matbaacılık, 1996, 1-4.
Baudrillard, Jean. Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm. Çev. Oğuz Adanır. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2008.
Bekki, Salahaddin. “Prof. Dr. İlhan Başgöz’ün Yayımlanmamış Bir Eseri [Türk Folkloruna Giriş] Üzerine”. Folklor/Edebiyat 100 (2019): 743-751.
Burke, Peter. Afişten Heykele Minyatürden Fotoğrafa Tarihin Görgü Tanıkları. Çev. Zeynep Yelçe. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2017.
Coraline. “The Streets Are Alive” (2015) Erişim Tarihi: 11 Ocak 2018. https://thebarbarianreview.files.wordpress. com/2015/01/barbarian-4-web-3-the-streets-are-alive.pdf
De Certeau, Michel. Gündelik Hayatın Keşfi 1. Çev. Lale Arslan. İstanbul: Dost Kitabevi Yayınları, 2009.
Dundes, Alan. “Halk Kimdir?”. Çev. Metin Ekici. Millî Folklor 37 (Bahar 1998): 139-153.
___________ Meaning of Folklore: The Analytical Essays of Alan Dundes (Edt. Simon J. Bronner), Utah: Utah State University Press, 2007.
Erdoğan, Gizem. “Kamusal Mekânda Sokak Sanatı: Grafiti İstanbul, Beyoğlu, Yüksek Kaldırım Sokak İncelemesi”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, 2009.
Fine, Gary Alan. “Small Groups and Culture Creation: The Ideoculture of Little League Baseball Teams”. American Sociological Review. Vol. 44, (1979): 733-745.
Hebdige, Dick. Altkültür – Tarzın Anlamı. Çev. Sinan Nişancı. İstanbul: Babil Yayınları, 2004.
Hwee Kan, Koon. “Adolescents and Graffiti”. Art Education, 54(1) (2001): 18-23.
Saka, Yonca. “Banksy: Politik Sanatın Uzlaşmacı Yüzü” (8 Aralık 2012) Erişim Tarihi: 11 Kasım 2017. https://www.e-skop.com/skopbulten/banksy-politik-sanatin-uzlasmaci-yuzu/994
Stampoulidis, Georgios. “Hope Wanted Wall Writing Protests in times of Economic Crisis in Athens”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İsveç: Lund University, 2016.
Tulke, Julia. “Aesthetics of Crisis: Political Street Art in Athens in the Context of the Crisis”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Berlin: Humboldt University, 2013.
Utley, Francis. “Folklorun Tanımı”. Çev. Saltık Özkan. Milli Folklor 65 (Bahar 2005): 130-136.
Üçer, Merve Betül. “Müzikte Anlamın Yeniden Üretimi, Hip-Hop Kültürünün Türkiye'deki Görüntüleri Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme”. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı – I, s. 249-263, 2013.
Zaimakis, Yiannis. “Welcome to the Civilization of Fear’: On Political Graffiti Heterotopias in Greece in Times of Crisis”. Visual Communication, (2015): 373-396.