Nihal Arda AKYILDIZ

KENTLEŞME ve KENTSEL GELİŞİM BA÷LAMINDA AdIK KAMUSAL ALANLARIN SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLER AdISINDAN DE÷ERİ

Modern yaşam içinde kent, birbirinden bağımsız birçok yaşam düzlemiyle belli bir organizasyon dâhi- linde insanları belli kurallarla bir arada tutarken, aynı zamanda sosyal, kültürel ve ekonomik bağlamda toplum- sal ihtiyaçlara da cevap verebilen yaşam alanlarının bütünüdür. Günümüz kentleri, son 50 yıldır çevresel ve sosyal sorunlarının tartışıldığı platformların merkezi hâline gelmiştir. İklim değişikliklerini tetikleyen çevre kir- liliği, doğal kaynakların tüketimi gibi konularla birlikte kentlerin demografik ve mekânsal planlama kararların- daki yetersizliklerle birlikte büyüyen sorunlarına çözüm arayışları her geçen gün önemini arttırmaktadır. Bu nedenle son yıllarda kent konusu, önemi gereği bilimsel çalışmalarda öne çıkan konulardan biri olmuştur. Kent kavramından türetilen; uyum sağlama sürecini ve sisteme dâhil olma çabasını ihtiva eden manasıyla ‘kentleşme’ ve ‘kentlileşme’ olguları da kent ve kentsel mekân konusunun ana argümanlarından olup üzerinde pek çok araştırmalar yapılmıştır. Kentlileşme olgusu, kentleşmenin fiziki tanımlamasından uzak, tamamen kentte yaşa- maya çalışan bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarıyla ilgili bir kavram hâline gelerek adaptasyon sürecinin niteliğini içermiştir. Kentler, aldığı göçlerle sosyo-kültürel açıdan farklı bireylerin görüş ve alışkanlıklarıyla, birbirine benzemeyen yaşam felsefeleriyle sosyal yaşam içinde uyum ve ahenkle bir arada olmalarını sağlayan çeşitli mekân düzlemleriyle çeşitlendirilmiştir. Artan nüfus ve teknolojik gelişmelerle beraber hem yatay hem de dikey olarak hızla büyüyen kent üzerindeki artan baskı nedeniyle, yeni bir kentsel tasarım modeli olarak 'Sürdürülebilir Kentsel Tasarım' kavramı ortaya çıkmıştır. Bu bakış açısıyla tasarlanan kentlerde; hem doğa üzerindeki olumsuz etkileri minimuma indirip doğal kaynakları gelecek nesillere aktarmayı sağlayan mekânsal sürdürülebilirlik, hem de kentte yaşayanların gündelik sosyal yaşamını çeşitlendiren ve sosyal sürdürülebilirliği destekleyen pek çok mekânsal düzleme de olanak sağlanmaktadır. Çalışma, kent kavramının kavramsal gelişim ve dönüşümünden yola çıkarak, kentsel gelişimin kültürel, mekânsal ve sosyal sürdürülebilirliğini destekleyen önemli kentsel mekânlardan biri olan ‘açık kamusal alanlar’ın geliştirilmesi veya yeniden yapılandırılmasının kentsel planlamaya sunacağı katkıları ortaya koymayı hedeflemektedir. Açık kamusal alanlar, hızla artan şehir nüfusunda kentliler için kaynaşma ve etkileşme alanları olarak, sosyal ve mekânsal faydalarıyla birlikte günü- müzde şehircilik ve mimarlık için hızlı ve güçlü bir momentuma dönüşmüştür. Kentin özünü ve ağırlık merkez- lerini oluşturan kamusal alanlar; hem tarihsel hem de coğrafi olarak kente kimlik kazandıran öğelerdir. Sürdü- rülebilir kentsel politikaların temel amaçlarından biri; farklı sosyo-kültürel ve ekonomik gruptan bireylerin ka- tılımın sağladığı bir buluşma alanı olan açık kamusal alanlarla birlikte kentin bazı kısımlarını bütünleşmiş bir yapıya dönüştürüp, insanları bir araya getirmektir. Çalışma bu anlamda sürdürülebilir kentsel gelişimin önemli planlama aracı olan açık kamusal alanların önemli bir katalizör görevi icra ettiği mekânsal düzlemi, aynı za- manda etkileşim ve kaynaşma merkezi olarak kentli sosyal hayatına katacağı değeri üzerinden açıklamayı amaç- lamaktadır. Çalışmada sürdürülebilir kentsel tasarım için açık kamusal alanların; kentin tarihi, kültürü, silueti, estetiği, yerel ekonomik canlılığı ve sosyal etkileşim alanı oluşuyla birlikte kente sunduğu katkılar açısından irdeleyen, tanımlayan ve tartışan bir yöntemle ele alınmıştır.

The Value of Public Spaces for Sustainable Cities in the Context of Urbanization and Urban Development

In modern life, the city is the whole of living spaces that can meet the social needs in a social, cultural and economic context while keeping people together with certain rules within a certain organization with many independent levels of life. Today's cities have become the center of platforms where environmental and social problems are discussed for the last 50 years. With the issues such as environmental pollution triggering climate change and consumption of natural resources, the search for solutions to the growing problems of cities with their inadequacies in demographic and spatial planning decisions increases its importance day by day. There- fore, in recent years, the city has become one of the prominent subjects in scientific studies due to its importance. Derived from the concept of city; the concept of urbanization, which includes the adaptation process and the effort to be included in the system, is one of the main arguments of the city and urban space. The phenomenon of urbanization included the quality of the adaptation process by becoming a concept about the emotions, thoughts and behaviors of individuals trying to live in the city completely from the physical definition of urban- ization. Cities have been diversified with the migrants they receive, with the views and habits of different socio- cultural individuals, their dissimilar life philosophies and various spatial planes that enable them to coexist with harmony and harmony in social life. The concept of 'sustainable city' has emerged as a new urban design model due to the increasing pressure on the rapidly growing city horizontally and vertically with the increasing popu- lation and technological developments. In cities designed with this perspective; both spatial sustainability, which minimizes negative impacts on nature and transfers natural resources to future generations, as well as many spatial planes that diversify the daily social life of the city's inhabitants and support social sustainability. Based on the conceptual development and transformation of the concept of the city, the study aims to reveal the contribution of the development or restructuring of ' public spaces', one of the important urban spaces supporting the spatial and social sustainability of urban development, to urban planning Public spaces have become a rapid and powerful momentum for urbanism and architecture with their social and spatial benefits as the areas of integration and interaction for the urban population in the rapidly increasing urban population. Public spaces that constitute the essence and centers of gravity of the city; are the elements that give identity to the city both historically and geographically. One of the main objectives of sustainable urban policies is to transform people from different parts of the city into an integrated structure together with public spaces, which is a meeting place where individuals from different socio-cultural and economic groups participate. This study predicts the value of the spatial plane in which public spaces, which are important planning tools of sustainable urban develop- ment, act as an important catalyst and will add to the urban social life as a center of interaction and integration. In the study, sustainable urban design public spaces; examining the city's history, culture, silhouette, local eco- nomic vitality, social interaction area as well as its contribution to the city is described and discussed.

PDF

___

Adorno, W.Theodor. Kültür Endüstrisi. (Çev. Ülner, N., Tüzel, M. ve Gen,E.), (7.Baskı), İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
Alver, Köksal. “Kent İmgesi.” Kent Sosyolojisi, An- kara: Hece Yayınları, 2012.
Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Ko- misyonu. Ortak Geleceğimiz. (Çev. Çırakçı,B.) Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını, 1991.
Blowers, A. (ed) Planning for a Sustainable Environ- ment. London: Earthscan Publications, 1993.
Canatan, Kadir. Batı Kenti, Kent Sosyolojisi. Ankara: Hece Yayınları, 2012.
Çelik, Celaleddin. “Şehrin Zamanından Zamanın Şehrine.” Muhafazakâr Düşünce Dergisi 23 (2010):29-39.
Erdönmez, M. Ebru ve Akı, Altan. “Açık Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etki- leri.” YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, (1), 1, 2005.
Erengezgin, Ç. “Enerji Mimarlığı.” Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü 4. Yenilenebilir Enerji- ler Sempozyumu ve Sanayi Sergisi Bildiri Özet- leri, Antalya, 2005: 47-48.
Esaulov, G.V. “Sustainable Architecture-from prin- ciples to development Strategy.” Vestnik of TSUAB, 6, 2014: 9-24.
Gladwin, T., Kennelly, J. and Krause, T. “Shifting Paradigms for Sustainable Development: Impli- cations for Management Theory and Rese- arch.” The Academy of Management Review, 20, (4), 1995: 874-907.
Gürçayır Teke, Selcan. “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Listelerinde Ya- şayan Miraslar ve Sabitlenen Gelenekler.” Millî Folklor 120 (Kış 2018): 19-31.
Harvey, David. Sosyal Adalet ve Çehir. (Çev. Moralı) İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
Harvey, David. Postmodernliğin Durumu-Kültürel Değişimin Kökenleri. (Çev. S, Savran) İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
Hasol, Doğan. Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstan- bul: Yem Yayınları, 1995.
Jacobs, Jane. The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House, 1961.
Karaman, Aykut. “Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Eşikleri Bağlamında İstanbul Üzerine Notlar.” Tasarım+Kuram 5 (2009): 1-13
Kartal, Kemal. Kentleşme ve İnsan. Ankara: TO- DAİE Yayınları, 1978.
Keleş, Ruşen. Kentleşme Politikası. 9. Baskı, An- kara: İmge Yayınları, 2006.
Keleş, Ruşen. Kentleşme Politikası. 13. Baskı, An- kara: İmge Yayınları, 2013.
Kurtar, Ceyda ve Somuncu, Mehmet. “Kentsel Kül- türel Mirasın Korunması ve Sürdürülebilirliği: Ankara Hamamönü Örneği.” Ankara Araştırma- ları Dergisi 2, (2013) : 35-47.
Lefebvre, Henri. Rhythm analysis; Space, Time and Everyday Life. (Çev. S.Elden & G.Moore) Londra: Continuum, 2007.
Lefebvre, Henri. Mekânın Üretimi. (Çev. I.Ergüden) İstanbul: Sel Yayınları, 2014.
Lynch, Kevin. Kent İmgesi. (Çev. Başaran, İ.) İstan- bul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014. McDonald, Sally; Malys,Naglis and Maliene,Vida. “Urban Planning for Sustainable Communitites: A Case Study.” Technological and Economic Development of Economy, Baltic Journal on Sustainability 15 (1), (2009): 49-59.
Mumford, Lewis. Tarih Boyunca Kent. (Çev. G.Koca ve T.Tosun) İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
Oğuz, Öcal. Paldır Kültür Kentleşmeler. 1. Baskı, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2019.
Öncü, Ayşe ve Weyland, Petra. Mekân, Kültür, İkti- dar-Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler. İs- tanbul: İletişim Yayınları, 2013.
Özdemir, Eylem. “Kentin Tanımlanmasında Sosyo- lojik Yaklaşımlar.” Kent Sosyolojisi, Ankara: Hece Yayınları, 2012.
Özünel Ölçer, Evrim. “İnsanlar, Gezegenler ve Refah İçin Bir Eylem Planı’: Somut Olmayan Kültürel Miras ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedef- lerine Eleştirel Yaklaşım.” Millî Folklor 116 (2017):18-32.
Özünel Ölçer, Evrim. “Yeni Hümanizm ve Kırılgan Miraslar: Küresel Köyün Yeni Soylu Vahşileri ve Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi.” Millî Folklor 120 (2018): 32-45.
Parkin, Sara. “Sustainable Development: The Con- cept and The Practical Challenge.” Proceedings of the ICE-Civil Engineering 6, (2000): 3-8.
Salingaros, Nikos. “Theory of Urban Web.” Journal of Urban Design 3 (1), 1998.
Sev, Ayşın. Sürdürülebilir Mimarlık. Yem Yayınları, 2009. Sözen,Metin ve Tanyeli,Uğur. Sanat Kavram ve Te- rimleri Sözlüğü. İstanbul: Evrim Matbaacılık, 1986.
Ståhle, Alexander. “More Green Space in A Denser City: Critical Relations Between User Expe- rience and Urban Form.” Urban Des. Int. 15, (2010): 47-67.
Stren, Richard and Polese, Mario. The Social Sustai- nability of Cities: Diversity and The Manage- ment of Change. Toronto: University Press, 2000.
T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. Birinci Kalkınma Planı (1963-1967). Ankara: DPT., 1963, http://www.sbb.gov.tr/plan1.pdf / Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. Doku- zuncu Kalkınma Planı (2007–2013). Ankara: DPT. 2006. http://www.sbb.gov.tr/plan9.pdf / Erişim tarihi: 12 Eylül 2019.
Tatlıdil, Ercan. “Kent Sosyolojisi: Kuram ve Kav- ramlar.” Ege Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3, İzmir, 1992.
Tekeli, İlhan. Habitat II Konferansı Yazıları. Ankara: T.C. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, 1996.
Thoren, Kine Halvorsen. “The Green Poster, A Met- hod to Evaluate The Sustainability of The Urban Green Structure.” Environ. Impact Assess Re- view 20 (2000): 359-371.
UNESCO, WHO, CIGF and Space Group. “Historic Districts for All: A Social and Human Approach for Sustainable.” Revitalization, 2008.
UN-Habitat. “The State of the World's Cities 2006/07: The Millenium Development Goals and Urban Sustainability.” London, UK: Earth Scan Ltd, 2006.
Van der Ryn Sim and Pena Rob. “Ecologic analogues and architecture, Construction Ecology Nature as the basis for green Buildings.” Ed. Charles J.Kibert, Jan Sendzimir, G. Bradley Guy, Lon- don: Spon Press, 2002.
Whitehead, M. (Re) “Analysing The Sustainable City: Nature, Urbanisation and Regulation of Socio-Environmental Relations in The UK.” Urban Studies 40 (7), (2003): 118-120.
Yakupoğlu, Esmagül ve Korkmaz Hasmaden, Fer- han. “Sürdürülebilir Ekolojik Yerleşmelere Ör- nek Olarak Freiburg Şehri.” 25. Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi, 28-30 Mart 2013.