Ulusal grafik tasarım tarihimizin birçok bilinmeyeni bulunmaktadır. Özellikle yereldeki sanatkârlar, bu bilinmeyenin büyük ve önemli parçasını oluştururlar. Grafik tasarımın bilgisayar öncesi döneminde üretilmiş yereldeki ticari sanat ürünleri olan resimlemeler ve harfleme çalışmaları, kentlerin hızlı dönüşüm sürecinde kayıt altına alınmadıklarından dolayı kolayca yok olabilmektedir. Oysa grafik tasarımının öncüleri olarak nite lendirebileceğimiz ve kendilerini ressam olarak adlandıran sanatkârların elinden çıkan bu ürünler, kaybolmaya yüz tutmuş kültürel mirasımızın örnekleri olup bölgeye özgü özellikler taşıması, bölgenin görsel kültürünü yan sıtması bakımından önemlidir. 1916 yılında Adapazarı’nda tarımsal üretimi desteklemek amacıyla kurulan, araba fabrikası olarak da bilinen Türkiye Zirai Donatım Kurumu Anonim Şirketi, ilerleyen yıllarda kentin grafik tasarım tarihini de etkiler. Halk sanatının yetkin bir uygulayıcısı olarak fabrikanın ürettiği at arabalarının resim lenmesi için Bursa’dan çağrılan ticari ressam Numan Balıca, hem kendisi hem de yetiştirdiği çıraklar ile kentin görsel kültürüne katkı sağlayan bir ömür geçirir. Böylece herhangi formal eğitimi olmadan eğitici görevini üst lenen ve mesleki hayatı boyunca onlarca sanatkâr yetiştiren Balıca, kentin görsel kültüründe ve grafik tasarım tarihinde rol oynar. Yetiştirdiği çıraklar, yalnız resimleme yapmakla kalmaz; fırça ile unvan levhaları, dükkân tabelaları, cam yazıları, apartman isimlikleri yazarlar. Bilgisayarın grafik tasarım üretim sürecine girmesi ile reklamcılık alanında etkin olurlar. Balıca, çırakları ve onların yetiştirdikleri ile kuşaklar arası aktarım açıkça Adapazarı örneğinde görülebilmekte ve belgenebilmektedir. 1949 yılından başlayıp vefat ettiği yıl olan 1976’ya kadar Adapazarı’nda faaliyet gösteren Numan Balıca başta oğulları Münir Balıca, Mesut Balıca daha sonra Şevki Akarca, Necati Hüdaverdi, Mustafa Karapınar, Erol Nurcan, Enver Ertaban gibi isimleri yetiştirir. Balıca’dan sonra resimleme ve fırça tabela yazımında ustalığı ile adından söz ettiren Alaaddin Kolçak ise Kabil Arslan, Rüstem Arslan, Hüsmen Arslan, Ali Uzavcı, Mehmet Yılmaz ve Recep Bahar’a öncülük eder. Ba lıca’nın oğullarından Mesut Balıca ise, günümüzde hâlâ Adapazarı’nda reklamcılık alanında faaliyet gösteren şirketleri kuran Veysel Önder, Cihat Önder, Nejdet Hız, Tuncay Dinçer, Lütfi Sezgin ve Murat Sarıçiçek’i ye tiştirir. Böylelikle yazıda, resimlemeyle başlayıp çağdaş grafik tasarım ürünlerine evrilen bir süreç üzerinden kuşaklar arası formal olmayan eğitim ile yetişen sanatkârların yerel resimleme, grafik tasarım ve reklam tari hinde yerlerini almaları için gereken bilgi ve bulgular sunulmaktadır. Bu çalışma, yerelle kurduğu güçlü ilişki bakımından görsel kültürü ve görsel belleği şekillendiren ürünleri üreten bu sanatkârların kayda geçirilmelerini, ilerleyen yıllarda yapılacak kültürel, etnografik, folklorik araştırmalara da katkı sağlamayı amaçlar.

There are many unknowns in our national graphic design history. In particular, local craftsmen constitute a significant and essential part of this unknown. In the pre-computer era of graphic design, commercial art products, illustrations, and sign lettering in locals can quickly disappear because they are not recorded in the rapid transformation process of cities. However, these products, made by craftsmen who call themselves painter and can be regarded as pioneers of contemporary graphic design, are examples of our disappearing cultural heritage, and they shape our visual memory for many years; the region needs to have specific features and reflect the visual culture of the area. Founded in 1916 to promote agricultural production in Adapazarı, Turkish Agri cultural Equipment Corporation Inc., also known as a car factory, affects the history of the city’s graphic design in the coming years. A commercial painter Numan Balıca who was a competent practitioner of folk art, invited from Bursa to illustrate the horse carriages produced in the corporation, spends a lifetime contributing to the city’s visual culture with both himself and his apprentices. In this way, Balıca, who undertakes the task of an educator without any formal education and trains dozens of apprentices throughout his professional life, plays a role in the history of the city’s graphic design and visual culture. The apprentices he trains are not only illus trators, but also they did the lettering on nameplates, shop signs, window signages, building signs. When the computer enters the graphic design production process, they become active in the field of advertising. With Balıca, his apprentices, and those trained by his apprentices, the knowledge transmission between generations can be seen and documented in the case of Adapazarı. Numan Balıca, who worked in Adapazarı from 1949 until the year of his death in 1976, trained firstly his sons Münir Balıca, Mesut Balıca and then Şevki Akarca, Necati Hüdaverdi, Mustafa Karapınar, Erol Nurcan, Enver Ertaban. Alaaddin Kolçak, who made a name with his mas tery in illustration and sign painting after Balıca, leads to Kabil Aslan, Rüstem Arslan, Hüsmen Arslan, Ali Uzavcı, Mehmet Yılmaz and Recep Bahar. On the other hand, Mesut Balıca, one of the sons of Balıca, raised Veysel Önder, Cihat Önder, Nejdet Hız, Tuncay Dinçer, Lütfi Sezgin and Murat Sarıçiçek, who still maintain advertising companies in Adapazarı. Thus, the article presents the data and findings necessary for the craftsmen to take their place in the history of local illustration, graphic design and advertising. It started with illustration and evolved into contemporary graphic design products. This study aims to record these craftsmen who produce products that shape visual culture and visual memory in terms of their strong relations with the local population and contribute to the cultural, ethnographic, and folkloric research carried out in the following years.