Türk kültüründe geçmişten günümüze ve bütüncül olarak Türk Dünyası sınırları içerisinde anlatmalar ve anlatıcılar arasında kesin bir ilişki söz konusudur. Türk kültürünün tarihî ve coğrafi genişliğinde birçok anlatıcı tipi ve anlattıkları türler hem anlatıcı hem de anlatmalar bağlamında bir tipoloji oluşmasını sağlamıştır. Türk Dünyası’nda anlatıcılarla, sözlü anlatı türleri arasındaki ilişki art zamanlı ve eş zamanlı bir şekilde gözlemlene bilir. Bu ilişkinin gözlemlenmesi halk bilgisi ürünlerinin yaratım, icra ve aktarım; şekil ve yapı, içerik ve işlev özelliklerine dayanır. Bir sözlü anlatma türü olan masal ve masalın anlatıcısı da bu bağlamda incelenebilir. Masal bir tür olarak profesyonel bir anlatıcıya bağlı değildir ve bu hâliyle destan veya halk hikâyesinden ayrılır. Masalın anlatıcısı söz konusu olduğunda masal anası veya masal atası gibi ifadeler ön plana çıksa da masal herkes tarafından anlatılabilir. Masalların öncelikli dinleyicileri çocuklar ve gençler olmakla birlikte, masalın dinleyicisi herkes olabilir. Masallar belli başlı yapısal özelliklere, motiflere ve tiplere sahip; günlük hayatın fantastik anlatılarıdır ve hoşça vakit geçirme, eğitme, öğretme, değerler aktarımı ve belli başlı mesajların iletimi işlevlerini taşırlar. Masalın tüm bu özellikleri belli bir gelenek çerçevesinde ve anlatıcının bireysel özellikleri ve mensubu olduğu topluluğun özellikleriyle bağlantılı bir şekilde gelişir. Her masalcı; masalı hem kişisel özel likleri hem de kültürel aidiyetinden hareketle her icrada yeniden yaratır ve bu yeniden yaratım sürecinde en etkili unsurların başında anlatıcının kimlik ve kültür vurgusu yer almaktadır. Masal anlatıcısı masalı bir birey olarak anlatırken bir taraftan da kendisinin ve anlatmanın ait olduğu kültür alanının özelliklerini aktarır. Bu noktada Türk Dünyası’nda masal anlatıcısı tipolojisi bazı genel özellikler sergilemekle birlikte, Türk Dün yası’nın her bir bölgesi kendine has nitelikleri de yansıtır. Türk Dünyası sınırları içerisinde kalabalık bir Türk nüfusa sahip bölgelerden İran’ın kültür merkezlerinin başında gelen Tebriz şehri de özellikle Türk masallarının yaratım, icra ve aktarımı konusunda etkindir ve masal anlatıcıları ve masallar belli bir tipoloji sergilemektedir. Bu yapıda öne çıkan unsurların başında kimlik ve kültürel miras aktarımı gelmektedir. İran’daki Türk masal anlatıcıları bireysel olarak kendi repertuvarlarını aktardıkları gibi, bölgedeki sözlü Türk kültür mirasını, kimlik aidiyetinde oldukları kültürel kodlara göre yaratıp, icra edip aktarmaktadırlar. Bu noktadan hareketle, bu maka lenin konusunu İran Türklerinde masal anlatıcısı tipolojisi ve masal anlatıcılarının kültürel kimlik aktarımı ola rak belirledik. Makalede ilk olarak masal anlatıcısını bir anlatıcı tipi olarak ele alıp, bu anlatıcı tipinin bireysel ve sosyo-kültürel yapıdaki yerine bağlı özelliklerine değindik. Ardından “Tebriz Türk Masalları Üzerinde Bir İnceleme” başlıklı doktora tezindeki verilerden hareketle, İran Türkleri arasında masal anlatıcısı tipolojisinin özelliklerini ve anlatıcıların kimlik, kültürel miras ve bunların aktarımındaki tutumlarını Tebriz örnekleminde açıkladık. Sonuç olarak Tebriz örnekleminde, İran Türkleri arasında masal anlatıcılarının masalları dil ve kül türel miras olarak kabul ederek bu metinler aracılığıyla sanatsal bir kurguyu yansıtmanın yanında, kültürel kim liklerini ifade ederek aktardıklarını ortaya koyduk. Masalların ve masal anlatıcılarının Tebriz’de Türk dil, kül türel miras ve kimliğinin korunması, yaşatılması ve aktarılmasındaki rollerini işlevsel olarak tahlil ettik.

There is a certain relationship between narratives and narrators in Turkish culture from past to present and holistic structure within the borders of Turkic speaking World. In the historical and geographical dependent breadth of Turkish culture, many types of narrators and the narrative genres have provided a typology in the context of the narrators and the narratives. In Turkic speaking World, there has been a relationship between narrators and oral narratives, and this situation can be observed diachronically and synchronically. Observation of this relationship is based upon the creativity, performance and transmission, the structural and formal fea tures, the content, and the function of folk narratives. As a genre of folk narratives, the folktales and their nar rators can also be examined in this context. It should be noted that, as one of the folk narrative genres, folktales are not depended on a special or professional narrator, and as a result they differ from the narrators of epics and minstrel stories. Although some of folktale narrators can be singled out as the “folktale mother” or “folktale ancestor”, the folktales can be narrated by everyone. It is widely accepted that children and young people are the primary audience of the folktales, but anyone can be the audience of folktales. Folktales are fantastic narra tives of daily life, having certain structural features, forms, and types, and carry the functions of recreation, education, and transmission of certain values and messages. All these features of folktales develop within the framework of a certain tradition and in conjunction with the individual characteristics of the narrator, and the characteristics of the community to which the narrator belongs. A folktale is recreated at each performance, based on the personal characteristics of narrator and his/her cultural milieu. The most influential elements in this recreation process are the narrator's emphasis on identity and cultural heritage. While the narrator tells the folktale as an individual, he/she also conveys the cultural identity characteristics to which the narrator belongs. It should be pointed that although the typology of folktale narrators in the Turkic speaking world shares some common features, but each region has and reflects its own characteristics. The city of Tabriz, which is one of the leading cultural centers of Iran, one of the regions with a large Turkish population within the borders of the Turkic speaking world, is particularly active in the creating, performing, and transmitting of Turkish folktales in the region, and the narrators and folktales display certain typological features. The transmission of self and community identity and cultural heritage take the first place among the prominent elements in those features. Turkish narrators in Iran not only convey their own repertoires, but also create, perform, and convey the Turkish cultural assets in the region according to the cultural codes they belong to. Based on this information, we deter mined the subject matter of this article as the typology of folktale narrators among Iranian Turks and the cultural identity transmission of narrators. In the article, we first dwelled on the folktale narrator as a narrator type and mentioned the characteristics of this narrator type depending on its place in the individual and socio-cultural structure. Then, we explained the typological characteristics of folktale narrators among Iranian Turks, and the attitude of the narrators in the subjects of identity, cultural heritage, and their transmission, in the case of Tabriz, based on the data gathered in the study titled “A Study on Turkish Folk Tales in Tabriz- Iran”. As a result, in the case of Tabriz, we found out that among Iranian Turks, folktales are considered as language and cultural heritage, reflecting an artistic fiction and conveying their cultural identity through these texts. Finally, we ana lyzed roles of both folktales and narrators in protection and transmitting Turkish language, cultural heritage and identity in Tabriz, in Iran.