ÖZ Folklorik ürünler metinleştirildikleri andan başlayarak önce kendi içlerinde çözümlenebilecek özel birer söylem biçimi durumuna gelirler. Ardından değişik dönemlerde değişik bağlamlarda şu ya da bu amaçla hem biçimsel hem de anlamsal bakımdan bir dizi dönüşüme uğratılarak yinelenirler. Her türden dönüştürüm biçimi folklorik ürünlere zarar vermek yerine yeni kılıklarla yaşamlarını sür- melerine olanak sağlayan etkili bir yol olur. Dolayısıyla böyle bir sürece sokulan her türden ürünün güncel çözümleme yöntemlerinin verilerine göre okunması onların biçimsel ve anlamsal bakımdan çoksesliliklerini görmeye olanak sağlayacaktır. Özel bir dil olarak ortaya çıkması, metinleştirilen folk- lorik ürünlerin benzerleriyle karşılaştırılabilirliklerinin, böylelikle derin yapıda belli bir türe ilişkin değişmezlerinin belirlenmesinin önünü aralamaktadır. Ürünlerin biçimsel ve anlamsal düzlemde uğ- radıkları dönüşümleri sorgulayabilmek adına girişilen metinlerarası/göstergelerarası bir çözümleme- nin evrensel ölçütlere göre gerçekleştirlebilmesinin temel koşulu ortak kavramsal bir alanın verilerini kullanmaktır. Kuşkusuz söz konusu kavramları birbirlerinden bağımsız değil birbirleriyle ilişkileri içerisinde tanımlamak, dönüştürüm biçimlerinin özgül yanlarını böylelikle kavramak gerekmektedir. Her bilimsel sorgulamada benimsenen yöntemin sözlüksel ve kavramsal alanına ilişkin temel belirle- meleri yaparak, karşılaştırmalı bir tutumla, aynı ya da benzer türden çözümleme yöntemleri karşı- sında göz önünde bulundurulması, bağlamlarının bilinmesi bir ön koşul olarak benimsenmelidir. Bu amaçla çalışmamızda folklorik bir metnin metinlerarası ya da göstergelerarası bir perspektiften sor- gulanabilmesinin hangi kavramsal veriler üzerinden yapılabildiği, bu kavramların birbirlerine göre nasıl tanımlanmaları gerektiği konusunda kuramsal ağırlıklı kimi belirlemeler yapacağız. Gönderge metnimiz ağırlıklı olarak Dede Korkut Hikayeleri’nde geçen Deli Dumrul bölümü ile Güngör Dilmen’in bir tiyatro uyarlaması olarak yenidenyazılan Deli Dumrul adlı oyunu olacaktır. Böylelikle söz konusu yapıtların nesini sorgulamaktan çok nasıl sorgulanabileceği konusunda gerekli kavramsal bileşenleri metinlerarasılık ve göstergelerarasılık bağlamında birbirlerine göre konumlandıracağız. Anahtar sözcükler

Les produits folkloriques, dès qu’ils sont textualisés, se transforment en une nouvelle forme de discours spécifique apte à une lecture intrinsèque. Ensuite ils se redoublent à diverses époques dans di- vers contextes suivant tel ou tel motif et subissant à plusieurs modifications formelles et sémantiques. Sans le nuire, toute forme de transformation assure au texte folklorique un meilleur moyen de subsister sous formes nouvelles. La lecture de tout produit folklorique introduit dans un tel processus selon les éléments théoriques actuels de l’analyse permet de voir leur capacité polyphonique à un niveau textuel et sémantique. Le langage spécifique des produits folkloriques textualisés permet à une comparabilité de ceux-ci à leurs semblables, à en repérer les constantes génériques au niveau profond. La principale condition d’une analyse intertextuelle/intersémiotique des transformations formelles et sémantiques des textes folkloriques suivant des critères universels est d’aller puiser dans une réserve commune des concepts de base. Il est certes indispensable de les définir par leurs relations réciproques, de déterminer ainsi les aspects spécifiques des formes de transformations effectuées. Pour ce faire, il est donc inconto- urnable pour toute forme de lecture scientifique de préciser les principales caractéristiques du champs notionnel et lexical, de les adopter comme une condition préalable pour chaque lecture du même type, et ce, dans une perspective comparative, d’en savoir le contexte propre. Pour aboutir à cet objectif, nous nous proposons, dans une perspective théorique, de mettre en avant les quelques principales notions indispensables pour une lecture intertextuelle et intersémiotique d’un texte folklorique, de les situer et définir les unes par rapport aux autres. Notre texte de référence sera le Livre de Dede Korkut, la partie de « Deli Dumrul » et la pièce de théâtre éponyme de Güngör Dilmen. Loin d’interroger non pas le quoi mais le comment du texte, nous nous proposons de situer, les unes par rapport aux autres, les compo- santes notionnelles incontournables pour une lecture intertextuelle et intersémiotique. Mots-clès