EŞLERİN BİRBİRLERİNE SOSYO-EDİMSEL HİTAP BİÇİMLERİ ÜZERİNE TANIMLAYICI BİR ÇALIŞMA

İnsanlar arasında yakın veya uzak ilişkiyi gösteren hitap biçimleri farklı bağlamlarda sıklıkla araştırılmıştır. Ancak, eşlerin birbirlerine olan hitap biçimleriyle ilgili sosyo-edimsel çalışma Türkiye’de yok denecek kadar azdır. Bütün bunlara bağlı olarak bu çalışmada Türkiye’de Kars ilinde yaşayan ve rastgele yöntemle seçilmiş gönüllü 207 evli çiftin eşlerine karşı kullandıkları hitap biçimlerinin değişik ortamlara göre değişip değişmediği araştırılmıştır. Katılımcıların seçiminde evli olma ve çocuk sahibi olma, şehirde veya köyde yaşama ve akrabalarının olması kriterleri uygulanmıştır. Konuyla ilgili veri toplamak için alan taramasına göre araştırmacılarca hazırlanan iki bölümden oluşan anket kullanılmıştır. Ayrıca çeşitli ortamlara göre eşlerin birbirlerine nasıl hitap ettiklerini tespit etmek için dört adet ucu açık soru sorulmuştur. Çalışmanın sonucunda hem köy hem de şehirde yaşayanların eşlerine yalnızken en çok isimleriyle ve sevgi sözleriyle hitap ettikleri, ancak şehirde yaşayanların eşlerine sevgi sözcüklerini köydekilere göre daha çok kullandıkları belirlenmiştir. Ayrıca kadınların erkeklere nispeten sevgi sözcüklerini daha çok tercih ettiği, erkeklerin eşlerine isimleriyle hitap etmeyi daha çok tercih ettikleri, hem kadınlar hem erkeklerin eşlerine çocuklarının yanlarındayken en çok isimleriyle, sevgi ve saygı sözleriyle hitap ettiği belirlenmiştir. İlaveten çalışma, erkekler isim ve saygı sözüyle kadınlar ise sevgi sözüyle hitap etmeyi daha çok tercih ettiklerini ve şehirde yaşayanların eşlerine isimlerini, sevgi ve saygı sözcüklerini köydekilere göre daha çok kullandıklarını göstermiştir. Eşlerin kayınvalide, kayınbaba ve arkadaş gruplarının yanındayken en çok isimleriyle ve sevgi ve saygı sözleriyle hitap ettikleri, erkeklerin isim ile hitap etmeyi kadınlara göre daha çok tercih ettikleri görülmüştür. Bu duruma ek olarak, hem köyde hem de şehirde yaşayanlar eşlerine kayınbaba ve kayınvalidelerinin yanındayken ve arkadaş gruplarının yanındayken en çok isimleriyle ve sevgisaygı sözleriyle hitap ettiklerini, ancak şehirde yaşayanların eşlerine isimlerini köydekilere göre daha çok kullandıkları anlaşılmıştır. Ayrıca yaş, cinsiyet, sosyal statü ve samimiyet gibi birkaç faktörün hitap biçimlerinin kullanımını etkilediğini ortaya çıkmıştır. Kısaca bağlam, eşlere hitabı çok yönlü ve doğrudan etkilemektedir.

A Descriptive Study on the Socio-Pragmatic Forms of Address Used by the Spouses

Address forms that indicate close or distant relationship among people have been frequently researched in different contexts. However, in Turkish context, there is little research on the address forms between spouses in relation to different socio-pragmatic forms. To this end, the aim of this study is to investigate address forms of the spouses living in the city of Kars in Turkey. The participants of the study are randomly selected 207 married individuals, living in Kars province of Turkey. The criteria used in the selection of participants are: being married and having child(ren), living in villages and city centers, and having relatives. A questionnaire prepared by the researchers based on the literature search containing two sections was administered to the participants. Further, four open-ended questions were asked to elicit information related with how spouses address each other according to various socio-pragmatic situations. The results indicated that the spouses living both in villages and in city center address each other mostly with their names and love words while they are alone and that those living in city center use love words more than those who live in villages and that females use more love words than males. While they are with their children both males and females address each other mostly with names, love words and respect words, but males prefer names and respect words whereas, females prefer love words. The spouses living in city center addressing each other more with their names, love words and respect words as compared to those living in villages. With their fathers’ in-law or mothers’ in-law and with their friend groups spouses address each other mostly with names, love words and respect words but males prefer names more than females do. The results also indicated that the spouses living both in villages and in city center address each other mostly with their names and love words and respect words while they are with their fathers’ in-law or mothers’ in-law and with their friend groups but that those who live in the city center address their spouses with their names more than those who live in the villages. It is implicated that several factors such as age, gender, social statue and intimacy affect the use of the address forms.

PDF

___

Mustafa, Aça. “Balıkesir Yöresinde Eşlerin Birbirlerine Hitap Biçimlerinin Bir Türü Üzerine.” Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 4.5 (2018): 155-165.
Afful, Joseph Benjamin Archibald. “Address terms among university students in Ghana: A case study.” Language and Intercultural Communication 6.1 (2006): 76-91.
Akindele, Dele Femi. “Sesotho Address Forms.” Linguistik online 34.2 (2013).1-9.
Brown, J., and D. Gilman. “The Pronouns of Power and Solidarity in Language and Social Context: Selected Readings. Ed. pp Giglioli.” (1972): 252-282.
Çobanoğlu, Özkul. “Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş.” Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
Dickey, Eleanor. “Forms of address and terms of reference.” Journal of linguistics 33.2 (1997): 255-274. https://doi.org/10.1017/ S0022226797006488
Dickey, Eleanor. “The ancient Greek address system and some proposed sociolinguistic universals.” Language in Society 26.1 (1997): 1 https://doi.org/10.1017/ S0047404500019382
Esmae’li, Saeedeh. “Terms of address usage: the case of Iranian spouses.” International Journal of Humanities and Social Science 1.9 (2011): 183-188.
Fasold, Ralph W., and Elisabeth Stephens. The sociolinguistics of language. Vol. 2. Oxford: Blackwell, 1990.
Hudson, Richard Anthony. Sociolinguistics. New York: Cambridge University Press, 1980. Kartarı, Asker. “Farklılıklarla Yaşamak: Kültürlerarası İletişim”, Ankara: Ürün Yayınları, 2001.
Afzali, Katayoon. “The address forms of spouses in different social strata in Iran and its sociolinguistic implications.” International Journal of Linguistics 3.1 (2011): 1-10.
Koul, Omkar Nath. “Personal names in Kashmiri.” Sociolinguistics: South Asian perspectives. New Delhi: Creative Books, 1995.
Küçük, Abonoz. “Türk Ailesinde Kadının Statüsündeki Değişime Üç Kuşağın Eşlerine ve Sevgililerine Hitap Biçimleri Bağlamında Bir Yaklaşım.” Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi 1.5 (2016): 36-47.
Rokni, T.D. “Address Forms in Persian Based on Iranian Movies”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İran: Faculty of Humanities,Social Sciences and Education University of Tromsø., 2012.
Rai, Vishnu S. “T/V Forms between Husband and Wife in the Napali Language”. Rapor (2001). (Erişim tarihi: 10.11.2017) http://files. eric.ed.gov/fulltext/ED464492.pdf
Salami, L. Oladipo. “Deference and Subordination. Gender Roles and Other Variables in Addressing and Referring to Husbands by Yoruba Women.” Linguistik online 21.4 (2004): 65-80.
Thomé-Williams, Ana Clotilde. “Sociolinguistic aspects of forms of address in Portugal and Brazil: Tu or Voce?.” Intercultural Communication Studies 13.3 (2004): 85-99.
Wardhaugh, R. An introduction to sociolinguistics. 5th ed. 2006. Oxford.www.linguistikonline. de/35-08/aliakbari.html.
Wodak, Ruth, ve Michael Meyer. Methods of critical discourse studies. London: Sage publication ltd., 2001.
Yang, Miao. “Married women’s address forms variation in China.” Academic Exchange Quarterly 11.1 (2007): 56-61.
Yıldırım, Nilüfer. “Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Kadına Yönelik Hitaplar.” Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD) 1.1 (2017): 123-137.
Yule, George. The Study of Language. UK: Cambridge University Press (3rd Ed.), 2006.