OSMANLI DEVLETİ’NDEN TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE TARİH DERS KİTAPLARINDA RUSYA İMGESİ*

Türkiye’de ders kitapları konusu son yıllarda tarihçilerin ve eğitimbilimcilerin araştırmalarında önemli ölçüde yer tutmaktadır. Tarih ders kitaplarının hazırlanmasında, devletin ideolojik görüşü, toplumun sosyal-kültürelyapısı ve uluslararası ilişkiler önemli rol oynamaktadır. Tarih ders kitaplarımızda Rusya ile ilgili tarihsel olaylar aktarılırken saydığımız etkenler daha da önplana çıkmaktadırCumhuriyetin ilk yıllarında tarih ders kitaplarında Rusya’nın ve Rusların tarihleri hakkında ayrıntılı bilgiler vardır. Bu kitaplarda Rusların kurduğu yeni yönetim olan Sovyet Rusya’ya dış ilişkilerde dostane atıflar bulmaktayız. Demokrat Parti döneminde kaleme alınan ders kitaplarında ise Sovyet Rusya ideolojik olarak karşı kutuptadır. Tek parti dönemine göre Sovyet Rusya’ya atıflar sertleşmiştir. Bu dönemdeki tarih ders kitaplarında Rusların sömürgeci politikalarına dikkat çekilmiştir. İki darbe arası dönemde (1960-1980) ise Sovyet Rusya’ya karşı eleştiriler yine serttir. Bu dönemde Rusların sömürgeci hareketleri ile Türk topluluklarına verdikleri maddi ve manevi zararlara dikkat çekilmektedir. Sovyetlerin uluslararası arenada güçten düşmeye başladıkları 1980’li yıllarda Sovyet Rusya’nın ideolojisi hâlâ Türkiye için tehlikeli görülmektedir. Atatürk ilke ve İnkılapları ise bu ideolojinin önünde duran en güçlü silah konumundadır. Sovyetler Birliğinin 1991 yılında dağılmasından sonra Türkiye Cumhuriyeti uzun yıllardır Rusların hâkimiyetinde yaşayan ırkdaşlarıyla yakın ilişki kurmak için tarih ders kitaplarından da yararlanmaktadır. 1994 yılında çıkarılan bir kanunla tarih ders kitaplarının arkasına bir Türk dünyası haritası eklenmiştir Rus hâkimiyetinden çıkan Türk topluluklarının tarihlerine kitaplarda daha fazla yer verilerek Rusya’nın asırlardan beri Türk dünyasına zarar veren en büyük aktör olduğu vurgulanmıştır. 2010 yılında liselerde okutulmaya başlayan Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi ders kitabında da Sovyetler Birliğinin tarihini takip etmek mümkündür.

THE IMAGE OF RUSSIA IN HISTORY TEXTBOOKS FROM OTTOMAN STATE TO TURKISH REPUBLIC

Recently, the subject of textbooks has taken on an important role in the studies of historians and education scientists. The ideology of the state, the cultural and social values and forms and international relations have important role history textbooks. When describing the historical events dealing with Russia, the that point of views have more important role. In the first years of the Turkish Republic, there was a lot of information in textbooks about the Russian people and Russian history. There were a lot of friendly relationship attiributions in the history textbooks during the single party goverment. Soviet Russia was in the opposing group during the goverment of the democratic party. Compared to the time of the Republic population Party goverment in our country the relationship between Russia and Turkey began to get worse . In other words, the descriptions of Russia began to be hardened. In this governing period the attirubutions in the history textbooks were about calling attention to the history of Russian colonialism. From 1960-1980, including the two military coup, had an impact on the expressions about Russia. During this time period the materialistic and spiritual damage done by Russian colonialist activities was reflected in history textbooks. Turkish people in the Assian continent and our country this subject began to be more in the history textbooks to be proud attention. In the 1980s, Russian policies and political power began to decrease in the international area, but the Soviet Russian ideology was still dangerous. After the Soviet Union came to an end in 1992, Turkey began to get in touch with Turks and Turkish socities living in the Assian continet to be very for from our country planned by Russia for not getting into touch with Turkey. A map of the Turkish world was added to the end of history textbooks. In the books written in 2010 we can see Soviet Union history from begining to end. And this book contains some information about the Russian Fedaration and the Turkish community under the Russian Federation’s goverment.