Bektâşîlikte Otorite

Bektâşî düşüncesinde otorite kavramı temsil kabiliyetine dayamaktadır. Gerek kamusal temsil gerek dinsel temsil temsilciye müntesipleri/bağlıları nezdinde tam bir meşrûiyet sağlar. Bektâşîlikte toplumun lideri Dede’dir. Dede, Bektâşî toplumunu eğiten ve yol gösteren bir liderdir. Alevî-Bektâşîlikte karizmatik otorite' düzeni, "Allah/Hak Muhammed, Ali" şeklinde bir hiyerarşik sıra izler. Hz. Ali'nin soyunun bir devamı olarak kabul edilen Bâbâlar ve Dedeler, karizmatik otoritenin yaşayan somut temsilcileridir. Bektaşî öğretisinin idealini sembolleştiren Ehl-i Beyt sevgisi de geleneğin takipçileri üzerinde Baba, Dedebaba ve Halifebaba gibi tecessüm etmemiş ancak en az onlar kadar kutsal bir otoritenin kurucu unsuru olmuştur. Bektâşîlikte On iki İmâm’a gösterilen ihtiram Şîa’daki gibi bir inanç esası olarak değerlendirilmemelidir. On iki İmâmın bu sûfî gelenekte çok önemli bir yeri ve anlamı vardır. Bektâşî dervişleri bütün ritüellerinde Oniki İmam’ın tarikattaki otoritesini sembolik değerlerle hissetmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Bektaşilik, otorite, kimlik, imamet, gizem

Authority in Baktashism

The concept of authority in Baktashi thought depends on the capacity of representation. Both public representation and religious representation provides the representative with a full lagality in the eye of his followers. In Baktashism the community leader is Dede. Dede is a lider who instructs and guides the community. The order of charismatic authority in Baktashism follows a sequence of “Allah/Haqq, Muhammad and Ali”. The Babas and Dedes who have been regarded as a continuation of offspring of Ali are the living concrete cases of charismatic authority. Although the love of Ahl al-Bayt which symbolizes the ideal of Baktashi teaching has not embodied on the followers of order like Baba, Dedebaba and Halifebaba, it has become at least as much as them the founding element of a sacred authority. The respect shown to the twelve Imams in Baktashism shoud not be seen as a pillar of faith as has been in Shia. Twelve Imams have a very important place and meaning in this sufi tradition. Baktashi dervishes have felt the authority of Twelve Imams with symbolic values in all rituals of the orders.

Keywords:

Bektashism, authority, identity, imamate,

PDF

___

Uyar, Mazlum, Şiî Ulemânın Otoritesinin Temelleri, İstanbul 2004.
Üzüm, İlyas, Günümüz Aleviliği, İsam Yay., İstanbul 2000.
Varol, M. Bahaüddin, “İslam Tarihi’nin İlk İki Asrında Ehl-i Beyt’e İdeolojik Yaklaşımlar”, Marife, Ehl-i Beyt Özel Sayısı, IV (2004), sy. 3, ss. 73-92.
Yeşilyurt, Temel, “Alevî-Bektâşîliğin İnanç Boyutu”, İslâmiyât, VI (2003), sy. 3, s.29-30.
Yıldırım, Ahmet, “Alevî-Bektâşîlerin Dinin Temel Kaynaklarından Kur’ân ve Sünnete Bakışı”, Uluslararası Bektâşîlik ve Alevîlik Sempozyumu-I-, ss. 293.
Yıldız, Harun, “Anadolu Aleviliğinin Yazılı Kaynaklara Bir Bakış”, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektâş Veli Araştırma Dergisi, 2004, C. IX, S. 30, ss. 323-359.