lerlemeci Tarih Fikri Ekseninde Sosyolojide Dikotomiler ve Dualiteler

Tarihsel sosyolojinin esas mevzuu toplumsal dönüşüm ve değişimlerin gelişim safhalarını ele almak ve söz konusu dönüşüm ve değişimlerin oluşturduğu etkilerin kökenlerine inmektir. Bu amaçla klasik sosyoloji eserlerinin incelenmesi tarihsel sosyolojinin metodunu oluşturur. Bizler bu çalışmada bir olay olarak modern sosyolojinin Avrupa kıtasında doğmasının tarihsel oluşum bağlamlarına ve içinde filizlendiği toplumsal koşullara yön veren düşünsel arka planına nüfuz etme ve bu arka planda var olan anlam sistematiğini çözümleme adına ilerlemeci tarih tezini kavramsal dikotomiler ve dualiteler özelinde irdelemeye çalıştık. Malum olduğu üzere modern sosyolojinin varlığını billurlaştıran temel etkenlerden biri Avrupa’da yeni bir toplum yaratma fikridir. Avrupa’da yenilik adına ortaya çıkan dönüşüm ve değişim fikri ise genelde felsefi bir anlayışa bağlıdır. Denilebilir ki bu fikrin felsefi temellerinden en güçlü olanı Aydınlanma felsefesi olduğu gibi söz konusu felsefi tartışmalar içinde de ilerlemeci tarih tezi o dönemin dönüşümünde işlevselliği yüksek tezlerden biridir. Sosyolojinin doğuş seyri ile ilerlemeci tarih tezi arasındaki güçlü ilişkiyi kurucu babalar üzerinden değerlendirmek ve sosyolojide gelişim seyrinin düşünsel kod ve kalıplarını açığa çıkarmak bu makalenin amaçları arasındadır. Söz konusu amacı gerçekleştirme adına Sosyolojinin doğduğu Fransa, Almanya ve İngiltere topraklarında yaşamış ve sosyolojinin kurucu isimleri olarak tarihe geçen Auguste Comte, Emile Durkheim, Karl Marx ve Max Weber’in kuramlarındaki dikotomik ve dualitik kavramlar ele alınarak tarihsel sosyoloji yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İlerlemeci Tarih Tezi, Modern Düşüncede Dualiteler, Tarihsel Sosoyoloji

Dicotomies And Dualities In Sociology Based On The Progressive History Thesis

Dealing with the developmental stages of social changes and going to the roots of the effects of these transformations and changes is the main subject of historical sociology. The method of historical sociology for this purpose is the study of classical sociological works. In this study, we have tried to analyse the thesis of progressive history in terms of conceptual dichotomies and dualities. This is done in order to penetrate into the intellectual background of the birth of modern sociology on the European continent as an event and to analyse the system of meanings in this background. As we know, the idea of creating a new society in Europe is one of the main factors that crystallised the existence of modern sociology. In general, the idea of transformation and change depends on a philosophical understanding, which has emerged in the name of innovation in Europe. It can be said that the most powerful of the philosophical foundations of this idea is the philosophy of the Enlightenment, and the thesis of progressive history is one of the theses with high functionality in the transformation of that period. One of the aims of this article is to evaluate the strong relationship between the birth of sociology and the progressive historical thesis through the founding/leading names, and to reveal the intellectual codes and patterns of the developing course of sociology. In order to realise this aim, an attempt has been made to make historical sociology by considering the dichotomous and dualistic concepts in the theories of Auguste Comte, Emile Durkheim, Karl Marx, Max Weber and Herbert Spencer, who lived in the countries of France, Germany and England where sociology was born and went down in history as the founding names of sociology.

Keywords:

Progressive History Thesis, Dualities in Modern Thought, Historical Sociology,

PDF

___

Aron, R (2014). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, (9. Baskı). çev. Korkmaz Alemdar, Kırmızı.
Arslan, H (2007). Epistemik Cemaat, Paradigma.
Bauman, Z, Bordoni, C (2018), Kriz Hali ve Devlet, çev. Yavuz Alogan, İthaki.
Bauman, Z (2014). Modernlik ve Müphemlik, (2. Baskı). çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı.
Becker, C. L (1932). The Heavenly City of the Eighteenth-Century Philosophers, Yale University Press.
Benoist, de A (2008).A Brief History of the Idea of Progress, The Occidental Quarterly 8/1, 7
Benton, T (2013). Sosyolojin Felsefi Kökenleri, çev. Ümit Tatlıcan, Küre.
Bierstedt, R (2002). 18. Yüzyılda Sosyolojik Düşünce, çev. Uygur Kocabaşoğlu, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, ed. Tom Bottomore, Robert Nisbet, hazırlayan. Mete Tuncay, Aydın Uğur, Ayraç.
Bock, K (2010). İlerleme, Gelişme ve Evrim Kuramları, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, ed. Tom Bottomore, Robert Nisbet, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
Burke, E (1957). A Note-Book of Edmund Burke, ed. H. V. F. Somerset, Cambridge University Press.
Calhoun, C., Gerteis, J., Moody, J., Pfaff, S., and Virk, I (eds.).(2007).Contemporary Sociological Theory, 2nd ed (Malden, MA: Blackwell Publishing).
Camus, A (2019). Başkaldıran İnsan, (24. Baskı), çev. Tahsin Yücel, Can.
Cevizci, A (2014). Felsefe Tarihi, Thales’ten Baudrillard’a, Say.
Collins, R., Makowsky, M (2014). Toplumun Keşfi, Nobel.
Comte, A, (1875). System of Positive Polity, Longman.
Comte, A (1998). Early Political Writings, Cambridge University Press.
Comte, A (2015). Pozitif Felsefe Dersleri ve Pozitif Anlayış Üzerine Konuşma, çev. Erkan Ataçay, BilgeSu.
Condorcet, M (1990). İnsan Zekasının İlerlemeleri Üzerinde Tarihi bir Tablo Taslağı I, (3. Baskı). çev. Oğuz Peltek, Milli Eğitim Basımevi.
Decoufle, A.C (1991). Devrimler Sosyolojisi, çev. Mehmet Aközer, İletişim.
Dostoyevsky, F (2019). Mihayloviç Ecinniler, çev. Mazlum Beyhan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Durkheim, E (1949). Meslek Ahlâkı, çev. Mehmet Karasan, Milli Eğitim Basımevi.
Durkheim, E (2006). Toplumsal İşbölümü, çev. Özer Ozankaya, Cem.
Durkheim, E (2014). Sosyolojik Yöntemin Kuralları, çev. Özcan Doğan, DoğuBatı.
Durkheim, E (2016). Ahlâk Eğitimi, (3. Baskı). çev. Oğuz Adanır, Say.
Durkheim, E (2017). Sosyalizm Dersleri, çev. Gökçe Yavaş, Pinhan.
Durkheim, E (2017b).İntihar, çev. Özer Ozankaya, Cem.
Eisenstadt, S. N (2008). Fundamentalism, Sectarianism, and Revolution: The Jacobin Dimension of Modernity, Cambridge University Press.
Gadamer, H. G (2009). Hakikat ve Yöntem, (Cilt II).çev. Hüsamettin Arslan, İsmail Yavuzcan, Paradigma.
Goldmann, L (1999). Aydınlanma Felsefesi, Doruk.
Gray, J, (2013). Kara Ayin, çev. Bahar Tırnakçı, YKY.
Gurvitch, G (1985). Sosyoloji ve Felsefe, Çev: Kadir Çangızbay, Değişim.
Güngörmez, B (2011). Eric Voegelin: İnsanlık Draması, Paradigma.
Güngörmez, B (2014). Modernite ve Kıyamet, Kadim.
Hayek, F. A (1963). The Legal and Political Philosophy of David Hume, II Politico, Vol. 28, No. 4.
Hegel, G. W (2016). Tarihte Akıl, çev. Onay Sözer, Kabalcı.
Hobsbawm, E. J (2009). Fransız Devrimine Bakış, çev. Osman Akınbay, Agora.
Hoff, U (2004). Avrupa’da Aydınlanma, çev. Şebnem Sunar, Literatür.
Hume, D (1986). İnsan Zihni Üzerine Bir Araştırma, (2. Baskı). çev. Selmin Evrim, Milli Eğitim Basımevi.
Hume, David, Denemeler, çev. Banu Karakaş, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2017, ss. 33-34
Issiah, B (1968). İdeal Arayışı Üstüne, çev. Mustafa Erdoğan, Liberal Düşünce, Cilt 3, Sayı 12.
Jaspers, K (1969). Philosophy. The University of Chicago press.
Kabakcı, E (2019). Sosyolojiyi Kurmak, Vadi.
Koestler, A (2014). Gün Ortasında Karanlık, (5. baskı), çev. Pınar Kür, İletişim.
Löwith, K, (1999). Max Weber ve Karl Marx, çev. Nilüfer Yılmaz, Doruk.
Löwy, M., Walter, B (2007). Yangın Alarmı, çev. U. Uraz Aydın, Versus.
Merleau-Ponty, M (1969). Humanism and Terror, Beacon Press,
Muller, V. L (1985). The Idea of Perfectibility, University Press of America.
Nietzsche, F (1966). Gezgin ile Gölgesi, çev. İsmet Zeki Eyüboğlu, Oluş.
Nisbet R (1971). The French Revolution and the Rise of Sociology in France, New York.
Nisbet R (2013). Sosyolojik Düşünce Geleneği, çev. Yusuf Kaplan, Paradigma.
Nisbet, R (1980). History of the Idea of Progress, Basic Books.
Nisbet, R (1980). History of the Idea of Progress, Basic Books.
Nisbet, R (2011). Muhafazakârlık: Düş ve Gerçek, çev. Kudret Bülbül & M. Fatih Serenli, Kadim.
Oakeshott, M (1962). Rationalism in Politics, Mathuen & CO LTD.
Özlem, D (2005). Terakki (ilerleme).Fikrinin Kaynağı ve Gelişimi, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14, 206-216.
Özlem, D (2010). Tarih Felsefesi, İnkılap.
Pieper, J (1958). The Concept of Tradition, The Review of Politicis, Vol. 20, No. 4, Twentieth Anniversary Issue: I.
Pieper, J (2010). Tradition: Concept and Claim, St. Agustine’s Press.
Porter, R (1990). The Enlightenment, Macmillan Press LTD.
Raymond, W (2016). Anahtar Sözcükler, (6. Baskı). İletişim.
Ritzer, G (2012). Modern Sosyoloji Kuramları, Çev: Himmet Hülür, De Ki.
Robespierre, M (2008). Ayaklar Baş Olunca: Jakoben Söylevler, çev. İlhan Erman, İlk Eriş.
Rossi, P (2017). Gemi Batıyor Seyreden Yok, çev. Durdu Kundakçı, Alfa.
Sabine, Georhe H (1961). A History of Political Theory, New York.
Slattery, M (2015). Sosyolojide Temel Fikirler, (8. Baskı). Sentez.
Soboul, A (1989).Fransız Devriminin Kısa Tarihi, çev. İsmail Yarkın, İnter.
Swift, G (2007). Su Diyarı, çev. Aslı Biçen, Metis.
Tönnies, F (2019). Cemaat ve Cemiyet, (1. Baskı). VakıfBank Kültür.
Turner, B. S (2014). Klasik Sosyoloji, çev. İdil Çetin, İletişim.
Weber, M, (2012b). Ekonomi ve Toplum Cilt II, çev. Latif Boyacı, Yarın.
Weber, M (2008). Sosyoloji Yazıları, (12.Basım). çev. Taha Parla, Deniz.
Weber, M (2012). Ekonomi ve Toplum, Cilt I, çev. Latif Boyacı, Yarın.
Yves, C (2004). The Meaning of Tradition, Ignatius Press.