Ebû Leheb’in Elleri ve Ka’be’nin Ceylanı

Kur’ân’ın 111. sûresinin ilk ayeti, Kureyş’in Haşimoğullarının önde gelenlerindenve Hz. Muhammed’in amcası olan Ebû Leheb ile ilgilidir. Birinciayet, onun ellerine lânete yer verir: Tebbet yedâ Ebî Leheb…“Ebû Leheb’inelleri kurusun” (Tebbet kelimesi genellikle “beddua” olarak açıklanır). Hz. Muhammed’inamcasına olan böylesine sert bir tutumu açıklamak için çeşitli yorumlarileri sürülmüştür. Yaygın olan esbâb-ı nüzûl rivâyeti şudur: Ebû Leheb,Hz. Muhammed’in insanlara yaptığı ilk umumi davetin bir kısmını işitinceşöyle dedi: Tebben leke (Sana lânet olsun). Bunun üzerine bu sûre nâzil oldu.Fakat bu kısa rivâyetten Kur’ân’ın niçin Ebû Leheb’in kendi söylemini ve tarzınıkoruyarak “Tebben lî Ebî Leheb” demek yerine sözü Ebû Leheb’in ellerineçevirdiği açık değildir.
Anahtar Kelimeler:

tebbet, leheb, ceylan

___

  • Ebu’l-Ferec, el-Esfehânî, el-Ağânî, I-XX, Kâhire, 1285/1868; Beyrut, 1970.
  • Askerî, Ebû Hilâl, Kitâbu’l-Evâ’il, Beyrut, 1987.
  • Belâzurî, Ahmed b. Yahya, Ensâbu’l-Eşrâf, thk: Süheyl Zekkar ve Riyâd Zirikli, I-XIII, Beyrut, 1996.
  • Halebî, Ali b. Burhâniddîn, es-Sîretu’l-Halebiyye, I-III, Kâhire, 1320/1902; Beyrut, tz. Hassân b. Sâbit, Divân, thk: Velîd N. Arafât, I-II, Londra, 1971.
  • Hawting, G.R., “The disappearence and rediscovery of Zamzam and the ‘Well of the Ka’ba’.” BSOAS 43 (1980): 44-54.
  • Heytemî, Nûreddîn, Mecmau’z-Zevâid ve Menbâu’l-Fevâid, I-X, Beyrut, 1987.
  • İbn Habîb, Muhammed, el-Muhabber, thk: I. Lichtenstaedter, Haydarabâd, 1942; Beyrut, tz.
  • el-Munammak fî Ahbâri Kureyş, thk: Hurşîd Ahmed Fâruk, Beyrut, 1985.