Cumhuriyetin İlk Yıllarında Ulusal Sağlık Politikalarının Işığında Birinci Milli Diştababeti Kongresi

Giriş: Kurtuluş Savaşının kazanılmasıyla sonuçlanan yıkıcı ve yıpratıcı süreç geride genç nüfus kaybının yanı sıra salgın hastalıklarla da boğuşan bir toplum bıraktı. Türkiye Büyük Millet Meclisi hükumetleri ve sonrasında gelen cumhuriyet hükümetleri hem bu sağlık sorunlarıyla mücadele, hem de sağlık personeli ve kuruluşlarının sayısının arttırılması ve ülke sathına yayılması çabasına girişti. Bunda Dr. İbrahim Refik (Saydam) Beyin çabaları büyük öneme sahiptir. Bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmeye, sağlıklı nesiller yetiştirmeye ve ölümleri azaltmaya yönelik yasalar cumhuriyetin erken dönemlerinde çıkartıldı. 1908 yılında temeli atılan ve 1909 yılında eğitime başlayan Dişçi Mektebinin kuruluşundan üç yıl sonra “Tıp Fakültesi Dişçilik Şubesi Mezunin ve Talebe Cemiyeti” adlı bir dernek kuruldu. Birinci Dünya Savaşı nedeniyle faaliyetine devam edemeyen bu derneğin yerine kurulan “Müslüman Diştabipleri Mezunin ve Talebe Cemiyeti” adındaki dernek, Türk diş hekimliği tarihindeki ilk bilimsel kongre olan ve ülkemizdeki sayısı yaklaşık 300 olan diş hekimlerinin yarısının katıldığı “Birinci Milli Diş Tababeti Kurultayını” düzenledi. Bilimsel bir içeriğe sahip olan bu kongrede tartışılan ve diş hekimlerinin bilgi düzeylerini yükseltecek konu başlıkları yanında, dönemin sağlık politikası olan halk sağlığı uygulamalarıyla benzerlik gösteren koruyucu ve önleyici diş hekimliği ile ilgili sunumlar da yapıldı. Amaç: Diş hekimliğimizin erken döneminde koruyucu ve önleyici diş hekimliğinin ülkemizdeki konumunun düzenlenen ilk ulusal kongredeki yansımalarını cumhuriyetin ilk yıllarındaki sağlık politikaları çerçevesinde değerlendirmektir. Sonuç: Çeşitli önerileri içeren bu sunumlarda ve sonrasında yapılan tartışmalarda belirtilen görüşlerin yanı sıra İstanbul’da bu amaca yönelik bir takım çalışmaların yapıldığının da anlaşılması, ülkemizde koruyucu ve önleyici diş hekimliği kavramına modern diş hekimliğinin erken bir döneminde dahi önem verildiğini göstermektedir ve önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Diş hekimliği tarihi, Kongreler, Diş hekimliği, Halk sağlığı, Koruyucu diş hekimliği

First National Dental Congress in the Light of National Health Policies in the First Years of the Republic of Türkiye

Introduction: The wearisome process that resulted in the victory of the War of Independence left behind a society struggling with epidemic diseases and the loss of young population. The governments of the Grand National Assembly of Turkey and the governments of the republic attempted to not only to fight with health problems, but also increase the number of health personnel and institutions. In this Dr. İbrahim Refik (Saydam) Bey's efforts are of great importance. In 1912, four years just after the constitution of the Dentist School, an association called “Medical Faculty Dentistry Branch Alumni and Student Society” was established. "Muslim Dentists Alumni and Student Society", which was founded in place of that association organized the "First National Dental Medicine Congress". This was the first scientific congress of the Turkish dentistry and approximately 300 dentists were particated. In this congress, presentations on protective and preventive dentistry, which are similar to the public health practices and health policies of the period, were also made.. Aim: To evaluate the reflections of the position of preventive and preventive dentistry in our country in the early period of our dentistry in the first national congress, within the framework of health policies in the first years of the republic. Conclusion: The opinions expressed in presentations, the discussions after them, and the understanding that works are carried out for this purpose in Istanbul, revealed that importance was given to the concept of protective and preventive dentistry even in an early period of modern dentistry in our country.

Keywords:

History of dentistry, Congress, Dentistry, Public Health, Preventive Dentistry,

PDF

___

1. Akdur R. Sağlık politikaları. İçinde: Çağrı E, editör. Sağlık sektörü temel kavramlar, Türkiye ve Avrupa Birliği’nde durum ve Türkiye’nin birliğe uyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi; 2003, pp: 17-8.
2. Nusret Fişek. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinde sağlık politikaları. Toplum ve Hekim 1991; 48: 2-4.
3. Cumhuriyetin köktenci modernite projesine doğru. İçinde: Tekeli İ, yürütücü, TÜBA Çevre Komitesi.
Türkiye’nin sağlık tarihi bağlamı içinde 1593 sayılı umumi hıfzıssıhha kanunu ve cumhuriyetin sağlık sorunlarına yaklaşımı. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi:2010, pp. 48-56
4. Çalışal S, Yücel L. Hizmetkâr liderlik: Refik Saydam örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2019; 6(3):167-72.
5. Ağırbaş İ, Akbulut Y, Önder ÖR. Atatürk Dönemi Sağlık Politikası. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 2011; 733-48.
6. Aydın E. Atatürk'ün sağlık kavram ve anlayışı. Ankara Tıp Mecmuası (The Journal of the Faculty of Medicine) 1995; 48: 43-54.
7. Kökçü AT. Türkiye’de Cumhuriyet dönemi sağlık politikaları. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2014;22(3):98-105.
8. Aksakal Hİ. Dr. Refik SAYDAM önderliğinde Cumhuriyet dönemi sağlık hizmetlerini modernleştirme çabaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2017; 27(1): 219-31.
9. Büyükaksoy C. Türk Dişhekimliği Tarihi. Türk Diştabipleri Albümü. İstanbul: Türk Diştabipleri Cemiyeti, 1946. pp: 3-8.
10. Uzel İ. Birinci Milli Diş Tababeti Kongresi. Ankara: Türk Dişhekimliği Birliği; 2002
11. Büyükaksoy C. Türk Dişhekimliği Tarihi. Diştababeti Okulu 1935 Yılı Albümü. İstanbul: 1935; pp: 2-4.
12. Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası 1933; 53: 9-11.
13. Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası 1933; 53: 12-15.
14. Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası 1933; 53: 23-25.
15. Birinci Milli Diştababeti Kongresi Raporları. Türk Diştabipleri Cemiyeti Yayını. İstanbul: 1932. s. 2-8.
16. Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası 1932; 54: 12-13.
17. Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası 1932; 54: 13-15.
18. Diştabipleri Cemiyeti Mecmuası 1932; 54: 15-19.