TÜRKİYE’DE ÜST KADEME KAMU YÖNETİCİLİĞİNE ATANMA

Üst kademe kamu yöneticiliklerine atanmada dünyada çeşitli yöntem ve kurallar uygulanmaktadır. Hegel-Weber çizgisinde biçimlenmiş olan Türk kamu personel rejiminde üst kademe yöneticiliklere atanmada kapalı kariyer sistemi uygulanıyordu. Bazı istisnalar dışında atamalar devlet memurları arasından yapılıyordu. Üst kademe kamu yöneticiliğine atanma konusunda ayrıntılı kurallar da benimsenmiş değildir. Cumhurbaşkanlığı sistemine geçişle birlikte üst kademe kamu yöneticiliğine atanma sistemi tamamen değişti. Bu çalışmanın temel amacı Türkiye’de üst kademe kamu yöneticiliğine atanma sürecini analiz etmektir. Çalışma temel olarak iki eksen üzerinden yürütülmüştür. Öncelikle Cumhurbaşkanlığı sistemi öncesinde üst kademe yöneticiliğe atanma süreci ele alınmıştır. Bu bölümde üst kademe yöneticiliklere atanmada hangi kuralların uygulandığı ve hangi yöntemlerin kullanıldığı irdelenmiştir. Daha sonra çalışmanın ikinci bölümünde Cumhurbaşkanlığı sistemine geçişle birlikte nasıl bir atama-yükselme sistemi kurulduğu ele alınmıştır. Bu bölümde mevcut sistem ayrıntılı biçimde analiz edilmiştir. Çalışmada şema ve karşılaştırma tabloları kullanılarak anlatım zenginleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Memur, Liyakat, Üst Kademe Yönetici, Açık Sistem, Kapalı Sistem

APPOINTMENT TO TOP PUBLIC EXECUTIVES IN TURKEY

Various methods and rules are implemented in the world in appointment to top public executives. Under the Hegel-Weber line, the Turkish public personnel regime used a closed career system in appointing top executives. With some exceptions, appointments were made among civil servants. Detailed rules on the appointment of top public executives are also not adopted. With the transition to the presidential system, the appointment system for the top level public positions has completely changed. The main objective of this study is to analyze the process of appointment of top public executives in Turkey. The study was basically carried out on two axes. First of all, the process of appointing senior management before the Presidential system was discussed. In this section, which rules are applied and which methods are used in the appointment of senior management are examined. Then, in the second part of the study, what kind of appointment-promotion system was established with the transition to the Presidential system. In this section, the current system has been analyzed in detail. In the study, expression is enriched by using schema and comparison tables.

Keywords:

Civil Servant, Merit, Top Public Executives, Open System, Closed System,

PDF

___

Adal, Hasan Şükrü, Kamu Personel İdaresi, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1968.
Akyıldız, Ali, Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
Albayrak, Süha Oğuz, Kariyer Uzmanlık Sistemi, TODAİE yayını, Ankara 2016.
Altunok, Hatice, “Atama Yetkisi ve Bürokrasi Siyaset İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt: 8, Sayı: 14, Mart 2016, s. 166-180.
Aslan, Onur Ender, Kamu Personel Rejimi Statü Hukukundan Esnekliğe, TODAİE Yayını, Ankara 2005.
Aslan, Onur Ender, Kamu Personel Rejiminin Anayasal İlkeleri, TODAİE Yayını, Ankara 2006.
Aslan, Onur Ender, Kavruk, Hikmet, Yıldız, Mete, Üstüner, Yılmaz, Özkal Sayan, İpek, Şener, Hasan Engin ve Urhan, Vahide Feyza, Merkezi Personel Hizmetleri Örgütlenmesi, TODAİE Yayını, Ankara 2016.
Aykaç, Burhan, “Personel Yönetiminde Yeterlik İlkesi”, Amme İdaresi Dergisi, C:24, S:4, Aralık 1990, s. 91-109.
Bayramoğlu, Sonay, Yönetişim Zihniyeti, İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
Battaglio, R. Paul, Public Human Resource Management, 2015, Sage. Dreyfus, Françoise, Bürokrasinin İcadı, İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
Dye, Thomas R., Politics in America, Prentice Hall, New Jersey 1997.
Ergun, Turgay, “Yüksek Yöneticilerin Yetiştirilmeleri Sorunu”, Amme İdaresi Dergisi, C:16, S:2, Haziran 1983, s. 23-36.
Eryılmaz, Bilal, Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme, İşaret Yayınları, İstanbul 2010.
Findley, Carter, Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform Babıali (1789- 1922), (Çev. Latif Boyacı-İzzet Akyol), İz Yayıncılık, İstanbul 1994.
Findley, Carter, Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, Çev. Gül Çağalı Güven), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
Gözler, Kemal, İdare Hukuku I. Cilt, Ekin Yayınevi, Bursa 2003.
Gözler, Kemal, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Uygulamadaki Değeri”, 2019, (http://www.anayasa.gen.tr/cbhs-bilanco.htm#_ftnref4 E: 02.02.2020)
Güler, Birgül Ayman , “Devlet Personel Başkanlığı Üzerine Bir İnceleme I”, Amme İdaresi Dergisi, C: 21, S:1, Mart 1988, s. 79-99.
Güler, Birgül Ayman, “Kamu Personel Sisteminde Reform Zorlamaları”, Amme İdaresi Dergisi, C: 36, S:4, Aralık 2003, s.17-34.
Güler, Birgül Ayman, Kamu Personeli Sistem ve Yönetim, İmge Yayınları, Ankara 2005.
Karslı, Mehmet Rauf, “Üst Kademe Yöneticilerinin Atama Usul ve Esasları Üzerine bir İnceleme”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:28, S:1, 2020, s.187-208.
Meriç, Osman, “Siyasal İktidar ve Yüksek Yöneticiler Sorunu”, Amme İdaresi Dergisi, C:7, S:3, Eylül 1974, s. 73-78.
Nigro, G. Lloyd ve Kellough, J. Edward, The New Public Personnel Administration, Wadsworth Cengage Learning, 2014, US.
Orhun, Hayri, Türkiye’de Devlet Memurlarının Hukuki Rejimi, İçişleri Bakanlığı Yayını, İstanbul 1946.
On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Kamuda İnsan Kaynakları Çalışma Grubu Raporu, Kalkınma Bakanlığı Yayını, Yayın no: KB: 3044 - ÖİK: 825, Ankara 2018. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/KamudaInsanKaynaklariCalismaGrubuRaporu.pdf
Öktem, M. Kemal, “Türk Kamu Personel Yönetiminin Gelişimi”, Amme İdaresi Dergisi, C: 25, S: 2, Haziran 1992, s. 85-105.
Öztürk, Namık Kemal, “Liyakat Sistemini Korumanın Farklı Bir Yolu: Liyakat İlkesi Koruma Kurulu”, Türk İdare Dergisi, C:74, S:435, Haziran 2002, s.129-143.
Sayan, İpek Özkal, “Türkiye’de Kamu Personel Sisteminde Sorun Alanları ve Çözüm Önerileri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.71, No.3, Eylül 2016, s. 669-691.
Sürgit, Kenan, “Yüksek Yöneticilerin Yetiştirilmesi” Amme idaresi Dergisi, C:3, S:1, Mart 1970, s. 16-31.
Şen, Mustafa Lütfü, “Liyakat İlkesi ve Türk Personel Sistemindeki Uygulaması”, Amme İdaresi Dergisi, C: 28, S: 1, Mart 1995, s. 77-92.
Şener, Hasan Engin ve Doğan, İsmail Çağrı, “Sağlık Bakanlığı’nda Personel Yönetiminden İnsan Kaynaklarına Geçiş”, Prof. Dr. Tayfur Özşen Anısına 70. Yaş Armağanı, (Ed: Aytül
Güneşer Demirci vd.) Yayed Yayını, Ankara 2014, s. 563-582.
Şener, Hasan Engin, “Türkiye’deki Kamu Personel Politikalarının Bir Analizi” Kamu Politikası: Kuram ve Uygulama, (Der: Mete Yıldız ve Mehmet Zahid Sobacı) Adres Yayınları, Ankara 2013, s.566-603.
Tutum, Cahit, “Yeni Personel Rejimi Üzerine”, Amme İdaresi Dergisi, C:3, S:3, Eylül 1970, s. 11-29.
Tutum, Cahit, “Gerçekleştirilemeyen Reform: Personel Reformu”, Amme İdaresi Dergisi, C: 6 S.3, Eylül 1973, s.3-26.
Tutum, Cahit, “Yönetimin Siyasallaşması ve Partizanlık”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:9, S:4, Aralık 1976, s.9-32.
Tutum, Cahit, “Türk Personel Sisteminin Sorunlarına Genel Bir Yaklaşım”, Amme İdaresi Dergisi, C: 13, S.3, Eylül 1980, s.95-107.
Tutum, Cahit, “Kamu Personeli Sorunu”, Amme İdaresi Dergisi, C: 23, S: 3, Eylül 1990, s. 31-45.
Weber, Max, Sosyoloji Yazıları, (Çev: Taha Parla), Deniz Yayınları, İstanbul 2008.