Özelleştirme olgusu ve Türkiye’nin özelleştirme deneyimi üzerine bir değerlendirme

İkinci Dünya Savaşı sonrası süreçte ulusal ekonomilere yönelik devlet müdahalesi olgusu, sınai gelişme ve ekonomik büyümeyi teşvik etmenin en temel yollarından birisi olarak görülmekteydi. Ancak 1970’li yıllardaki ekonomik krizin etkisiyle Keynesyen ekonomi politikaları tüm dünyada etkinliğini kaybetti. Bu dönemde kamu sektörünün ve devlet müdahalesinin rolü ve önemi sistematik olarak sorgulanmaya başlandı. Özelleştirme tartışmaları ilk kez İngiltere ve Fransa gibi sanayileşmiş ülkelerde başlamıştır. Bu olgu daha sonra özellikle yüksek borçlu gelişmekte olan ülkelere de aktarılmıştır. Türkiye gibi birçok gelişmekte olan ülkede IMF ve Dünya Bankası’nın yapısal uyum programları özelleştirme faaliyetlerini daha da hızlandır-mıştır. Türkiye’de de IMF güdümlü 24 Ocak 1980 Ekonomik İstikrar Programından sonra özelleştirme programları ilan edilmiş ve günümüze kadar özelleştirme uygu-lamaları gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Özelleştirme İdaresince hazırla-nan özelleştirme programının temel amaç ve hedefleri doğrultusunda Türkiye’deki özelleştirme uygulamalarının sonuçlarını değerlendirmektir.

The phenomenon of privatization and an evolution on privatization experience of Turkey

After the Second World War, the state intervention through the national economies was seen as the main elements for the promotion of economic growth and industrial development. After the economic crises in the 1970s, Keynesian economic policies have been fallen in world wide. The functions and roles of the public sector and state intervention began to be systematically questioned in this period. Privatization debates firstly began in the industrialized economies such as Britain and France. After that, this phenomenon transferred to developing countries especially have high external debt. Structural adjustment programs of IMF and World Bank accelerated the privatization activities in developing countries such as Turkey. After the Economic Stability Programme guided by IMF (24 January 1980), the privatization program in Turkey was initiated in the mid-1980s. Then, Turkish governments have been continued the privatization activities insistently. The aim of this paper is to analyze the outputs of the Turkish privatization experience in the light of the major targets of the privatization program, which was prepared by the Prime Ministry Privatization Administration.

PDF

___

Aktan, Coşkun Can, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, İzmir, Bilkom Matb., 1987.
Altıntaş, Berra, KİT’lerin Özelleştirilmesi ve Özelleştirmenin Sermaye Piyasasına Etkileri, SPK Yayınları, Ankara,1988.
Bulungiray, Naim, Özelleştirmenin Sosyoekonomik Etkileri Üzerine Bir Uygulama: Kardemir Örneği, Yüksek Lisans Tezi, MÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2006.
Emir, Mustafa ve Devlet Toksoy, “ÖzelleĢtirmenin Amaçları ve Türkiye‟deki Uygulama Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, TMMOB 1993 Sanayi Kongresi, 1993. Karluk, Rıdvan, Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, Esbank Yayınları, İstanbul, 1994.
Özbek, Orkun, “Ar-Ge Bülteni”, İzmir Ticaret Odası Yayınları, İzmir, Aralık 2007.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Türkiye’de Özelleştirme, Ankara, 2010.
Sezen, Seriye, Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye’de Planlama, TODAİE Yayınları, Ankara, 1999.
Soyak, Alkan, Teknolojik Gelişme ve Özelleştirme, Telekomünikasyon Sektörü Üzerine Bir Deneme, Kavram Yayınları, İstanbul, 1996.
Soyak, Alkan, „Ulusaldan Uluslarüstüne’ İktisadi Planlama ve Türkiye Deneyimi, İstanbul, Der Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2006. Makaleler
Akgüç, Öztin, “Özelleştirmenin Sonuçları”, Bağımsız Kemalist Hâkimi-yet-i Milliye Gazetesi, www.hakimiyetimilliye.org, Erişim Tarihi: 18.08.2010.
Aktan Coşkun Can, The Privatization of State Economic Enterprises in Turkey", Boğaziçi Journal Review of Social, Economic and Administrative Studies, Vol. 7, No. 1-2. 1993, s.39-52.
Buğra, Ayşe, “Özelleştirme TartıĢmalarında Yeni Boyutlar”, Görüş Der-gisi, Sayı.11, 1993, s.26-30.
Finans Gündem, “Türkiye Özelleştirmede Başarılı”, http://www.finansgundem.com/haber/TURKIYE-OZELLESTIRMEDE-BASARILI/4128, 05.01.2009
Güler, Birgül Ayman, “Devletin Yeniden Yapılandırılması”, http://www.bes.org.tr/ yorum/yenidenyapilanma.htm (Erişim Tarihi: 12.11.2002).
İTO, “Türkiye 25 Yılda 433 Milyar Dolar Faiz Ödedi”, http://www.sabah.com.tr, 01.09.2007.
İvgin, Hayrettin, “Herşeyimiz Satılmış Ama Haberimiz Olmamış”, Ulus Gazetesi, 30 Ağustos. 2010, s.4.
Hemming, R., A. Mansoor. "Is Pravatization the Ansver?", Finance and Development, Vol.25, No.3, 1988, s.31-33.
Köymen, Yiğit, “Özelleştirme Nedir? Sağlıklı Bir Özelleştirme Nasıl Olmalıdır?”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, Eylül, 2003, s.66-76.
ÖİB, Özelleştirme İdaresi Web Sitesi, http://www.oib.gov.tr , Erişim Tarihi: 10.08.2009.
Öztürk, Nursel, “Özelleştirme Ders Notları”, http://www.ydk.gov.tr/egitim_notlari/ozellestirme.htm, (Erişim Tarihi: 04.08.2010).
Soyak, Alkan, “Özelleştirme: Sorun Yalnızca Etkinlik mi?”, Ekonomik Yaklaşım, Cilt.6, Sayı 17-18, 1995, s.127-150.
Diğer Kaynaklar
Boratav, Korkut, Ergun Türkcan, Türkiye’de Sanayileşmenin Yeni Boyutları ve KİT’ler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1993.
DPT, Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990–1994), DPT Yayınları, Ankara,1989.
Ghai, Dharam, “Yapısal Uyum, Küresel Bütünleşme ve Sosyal Demokrasi”, Piyasa Güçleri ve Küresel Kalkınma (içinde), Ed: R. Prendergast ve F. Stewart, Çev: İ. Eser, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 1995, s.39-72.
ÖİB, Türkiye’de Özelleştirme, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2010.
Önder, İzzettin, "Özelleştirmeye Genel Yaklaşım" ed. E. Arıoğlu, Dünyada ve Türkiye'de Özelleştirme,T. Maden Bilgileri Sen., Ankara, 1994.