Özkan LEBLEBİCİ

Küresel değer zincirleri ve iyi tarım uygulamaları

Küresel üretim sistemleri, üretim süreçlerinin parçalanması ve bu parçalanma üzerinden oluşturulan üretim hiyerarşisi ile kârın yeniden üretimi üzerine kurulmuştur. 1960’ların sonunda ortaya çıkan “dünya sistemleri” yaklaşımı, bu süreci merkez-çevre karşıtlığında çözümlemektedir. Tarihsel süreçte farklı yaklaşımlar da söz konusu olmuştur. 1990’larda “küresel meta zincirleri”, 2000’lerde ise “küresel değer zincirleri”, küresel üretim ağlarının çözümlemesinde kullanılan yöntemler olarak kabul görmüştür. İşletme temelli yaklaşımlardan farklı olarak, küresel üretim sürecinde her aşamada yaratılan katma değeri inceleme nesnesi olarak alan küresel değer zincirleri yaklaşımı, aynı zamanda değer zincirlerinin yönetim yapılarına da odaklanır. Fakat son tahlilde işletme temelli yaklaşımlar için veriler sunmaktadır. Bu yazıda küresel değer zincirlerinin, tarımda küresel ticaret açısından gelişimi ve tarımsal ürünlerdeki metalaşma sürecinin tamamlanmasında “iyi tarım uygulamaları”nın rolü ele alınacaktır.

Global production networks and good agriculture practices

Global production networks have been organized on the fragmentation of production processes and on the reproduction of the return by establishing production hierarchy. “World systems” approach, constituted in the late 1960‟s, analyzes this process on the base of the center-periphery dichot-omy. There have been also many different approaches in the historical context. “Global commodity chains” in 1990‟s and “global value chains” in 2000‟s have been accepted as a tool to analyze the global production networks. Global value chains approach uses the added value, produced in the every steps of the global production process, as an object of inquiry and differs from the others. It also focuses on the governance structure of the value chains. But it submits some usefull information for bussiness based approaches in the final analysis. In this text, development of the global value chains in the aspect of global trade in agriculture and the role of good agriculture practice in the completion of the commodization of agricultural products, are to be discussed.

PDF

___

Akbulut, Örsan Ö., Küreselleşme Ulus Devlet ve Kamu Yönetimi, TODAİE, Ankara, 2007.
Amin, Samir, Kaos İmparatorluğu ve Yeni Kapitalist Küreselleşme, (Çev. Işık Soner), Kaynak Yayınları, İstanbul, 1993.
Amin, Samir, Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme, (Çev. Semih Lim), Kaynak Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 1997.
Amin, Samir, Liberal Virüs, (Ed. Fikret BaĢkaya), Özgür Üniversite Kitaplığı. 51, Ġstanbul, 2004.
Aydın, Ahmet, “KüreselleĢme Sürecinde UR‟un Refah Etkileri: Teorik Analizlere Göre Kim Kazançlı?”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (C.5, S.8), Balıkesir, 2002, s. 1-19, www.sbe.balikesir.edu.tr/dergi/index.php..., 07.12.2010.
Aysu, Abdullah, Küreselleşme ve Tarım Politikaları, Su Yayınları, İstanbul, 2008.
Bair, Jennifer, “Global Capitalism and Commodity Chains: Looking Back Going Forward”, Competition & Change, USA, Vol.9, No.2, June 2005, p. 153-180.
Boratav, Korkut, “Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi”, Mülkiye Dergisi, (C. 33, S. 262), Ankara, 2009, s. 9-23.
Brewer, Anthony, Marxist Theories of Imperialism, Second Edition, Routledge, London, 1990.
Delice, Nalan Yüksel, Ahmet Delice, “Uyum Çalışmaları Çerçevesinde İyi Tarım Uygulamaları Standardının Değerlendirilmesi”, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005, 9 (3), s. 53-62. ziraat.harran.edu.tr/zirfakdergi/2005..., 05.06.2010.
Diamond, Jared, Tüfek Mikrop ve Çelik, (Çev. Ülker İnce), 19.Basım, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, 2008.
Dikmen, Ahmet Alpay, “Küresel Üretim, Moda Ekonomileri ve Yeni Dünya Hiyerarşisi”, Toplum ve Bilim, Sayı 86, Birikim Yayıncılık, Ankara, 2000, s. 281-302.
Dikmen, Ahmet Alpay, “Standart Üründen Marka Standardizasyonuna”, Küresel Düzen: Devlet, Birikim ve Sınıflar Korkut Boratav’a Armağan, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 515-538.
FAO, http://www.fao.org/prods/GAP/index_en.htm, 01.05.2010
FIAS (Foreign Investment Advisory Service), Moving Toward Competitiveness: A Value Chain Approach, The World Bank Group, Washington, 2007.
Frank, Andre Gunder, “Azgelişmişliğin Gelişmesi”, Azgelişmişlik ve Emperyalizm, (Der. Atilla Aksoy), Gözlem Yayınları, İstanbul, 1975, s. 103-119.
Fukuoka, Masanobu, Ekin Sapı Devrimi, (Çev. Aykut İstanbullu), Kaos Yayınları, İstanbul, 2006.
Gereffi, Garry, “Comodity Chains Framework for Analyzing Global Industries”, Duke University, USA, 1999, http://eco.ieu.edu.tr/wp-content/Gereffi, p. 1-9.
Gereffi, Garry, “Beyond the Producer-Driven/Buyer-Driven Dichotomy, The Evolution of Global Value Chains in the Internet Era”, IDS (Institute of Development Studies) Bulletin, (Vol.32, No. 3), Sussex, 2001, p. 30-40.
Gereffi, Gary, “Shifting Governance Structures in Global Commodity Chains, With Special Referrance to Internet”, American Behavioral Scientist, Sage Pub., Vol.44, No.10, (June 2001), p. 1616-1637.
Gereffi, Garry, Michelle Christian, “Food Production Systems, Trade and Transnational Corporations: A Global Value Chains Approach to Consumption and Healthy Diets”, Duke University, USA, 2008, p. 1-28.
Grant, Robert M., Contemporary Strategy Analysis, Third Edition, Blackwell, Oxford, 1998.
Güler, Birgül Ayman, Yeni Sağ ve Devletin Değişimi, İmge yayınevi, 2. Baskı, Ankara, 2005.
Kaplinsky, Raphael, Mike Morris, A Handbook for Value Chain Research, International Development Research Center, 2001.
Kumar, Krishan, Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, (Çev. Mehmet Küçük), Dost Kitabevi, Ankara, 1999.
Lewontin, R.C., “Kapitalist Tarımın OlgunlaĢması: Çiftçinin Proleterleşmesi”, Tarım, Bolluk İçinde Yoksulluk, Çev. A.Başer Kafaoğlu, 2.Basım, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002, s. 156-168.
Pascual, Francisco G., Arze G.Glipo, “WTO and Philippine Agriculture”, Development Forum, (No.1, 2000), http://www.irdfphil.org/docs/03.pdf, 18.05.2010.
Perry, Janet E., James D. Johnson, “Market Access, Structure, Contracts and Prices”, The 2002 Farm Bill: Policy Options and Consequences, (Ed. Joe L.Outlaw, Edward G. Smith), Oak Brook, IL: Farm Foundation, Publication No. 2001-01, September 2001,
http://www.farmfoundation.org/news/articlefiles/816-perry.pdf, 01.04.2010. Salakpetch, Surmsuk, “Quality Management System: Good Agriultural Practice (GAP) in Thailand”, Chantaburi Horticultural Research Center, s. 91-98,
http://www.unapcaem.org/Activities%20Files/A22/..., 05.11.2010. Sturgeon, Timothy J., “From Commodity Chains To Value Chains”, MIT Industial Performance Centre, (January 2008),
http://web.mit.edu/ipc/publications/pdf/08-001.pdf, 10.11.2010, p. 1-35.
Surak, John G., “The Evolution of HACCP A Perspective on Today‟s Most Effective Food Safety System”, Food Quality Magazine, March 2009,
http://www.foodquality.com/details/article/807887/The Ev..., 07.12.2010.
UNCTAD, World Investment Report 2000.
UNCTAD, World Investment Report, 2009.
Wallersteın, Immanuel, Dünya Sistemleri Analizi Bir Giriş, (Çev. Ender Abadoğlu, Nuri Ersoy), Aram Yayınları, 2. Basım, 2005.
Wood, Ellen Meiksins, “Kapitalizmin Tarımsal Kökenleri”, Tarım Bolluk İçinde Yoksulluk, (Çev. A.Başer Kafaoğlu), 2.Basım, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002, s. 94-111.
Yamak, Rahmi, Abdurrahman Korkmaz, “Prebisch-Singer Hipotezi ve Küçük Açık Ekonomi Varsayımı”, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı 10, Yıl 9, Haziran 2006, s. 128-143.