ASLI YILMAZ UÇAR

2716

Osmanlı siyaset-yönetim düşün geleneği: Daire-i adalet'in yönetimi

Çalışma iki önkabul ile başlıyor: Daire-i adalet, modern öncesi dönemde tarım toplumlarının yönetim bilgisidir ve söz konusu yönetim bilgisi, Osmanlı Klasik Dönemi’nin siyaset-yönetim düşün geleneğinin temelidir. Hint-İran geleneğinden doğarak Türk ve İslami gelenekle harmanlanmış daire-i adalete içkin yönetim bilgisi Osmanlı Devleti’ne aktarılmış; Osmanlı Devleti’nin erken modern döneminde, klasik dönemin düşün geleneğinin temsilcisi olarak yaygınlaşmıştır. Bu bağlamda sorunsallaştırılan daire-i adalet’in yönetimine dair iki soru sorulmuştur: (1) daire-i adaletin yönetimi nasıl örgütlenir, (2) daire-i adaletin yönetiminin niteliği nedir? Ele alınan sorular çerçevesinde çalışma iki çıkarsamaya açılmıştır: (1) daire-i adaletin yönetiminin iki temel işlevi vardır ve devlet örgütü bu işlevler temelinde kurulmaktadır: adli ve askeri, (2) yönetim örgütü, işlevsel-toplumsal tabakalaşma içerisinde gayrişahsi bir karakter iddiası ile toplumsal bağlarından soyutlanma çabasındadır.

Ottoman tradition on political -administrative thought: The administration of circle of justice

This study begins with two presumptions: Circle of justice (circle of equity) constitutes the political statecraft of the pre-modern agricultural societies and it became the fundamental line of the Ottoman tradition on political-administrative thought for the founding period of the State. The knowledge of ruling, inherent in the circle of justice is a heritage of the political thought of Indo-Persian tradition which is harvested with the Islamic thought, and transfered to Ottoman Empire. As it is stated above, this knowledge became the founding element of the tradition on politicaladministrative thought for the Classical Age (1300-1600) of the Ottoman Empire in the 16th century. In this context, there are two questions appear dealing with the organisation and administration of the circle of justice: (1) the functional and structural organisation of the government according to the circle of justice, (2) the nature of the government? Working within the framework of those questions, the study illustrates two deductive points: (1) the structural and functional organization of the circle of justice is built upon military and judicial organizations and those organizational bases are the solidified form of the social power relations, (2) government mediated by the justice abstracts itself of the society and advocated to hold an impersonal / objective characteristic.
PDF

___

  • Abou-el-Haj, Rıfa’at Ali, Modern Devletin Doğası 16. Yüzyıldan 18. Yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu (Çev: Oktay Özel ve Canay Şa-hin), İmge, 1. Baskı, Ankara, 2000.
  • Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi (1243-1453), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, Ocak 2010.Aksan, Virginia H. ve Daniel Goffman (ed.), Erken Modern Osman-lılar İmparatorluğun Yeniden Yazımı, Timaş, İstanbul, 2011.
  • Anderson, Perry, Lineages of Absolutist State, NLB, London, 1974.Armağan, Abdüllatif, “Klasik Dönemde Osmanlılarda Devlet Yöne-tim Anlayışına Dair Bazı Düşünceler”, Gazi Akademik Bakış, C.5, S.9 (Kış 2011), s.139-156.
  • Barkey, Karen, Eşkıyalar ve Devlet Osmanlı Tarzı Devlet Merkezi-leşmesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Beydeba, Kelile ve Dimne,(Yayına hazırlayan: Hasan Selim Hacı-oğlu), İskele, İstanbul, 2005.
  • Boğaç, Ergene, “On Ottoman Justice: Interpretations In Conflict (1600-1800)”, Islamic Law and Society, C.8, No:1 (2001), s.52-87.
  • Boztemur, R., Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet-Toplum İlişkileri: Araştırma Yöntemlerinde ve Kurumsal Yaklaşımlarda Tek Yanlılık, OTAM-Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.9, (1998), s.79-110.
  • Darling, L. T., “Do Justice Do Justice, For That is Paradise”: Middle Eastern Advice for Indian Muslim Rulers”, Comparative Stu-dies of South Asia, Africa and the Middle East, C.22, S.1&2 (2002), s.3-19.
  • Dreyfus, Françoise, Bürokrasinin İcadı Fransa, Büyük Britanya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde Devlete Hizmet Etmek (18-20.Yüzyıl) (Çev. Işık Ergüden), İletişim, İstanbul, 2007 (1. Baskı).
  • Eisenstadt, S.N., The Political Systems of Empires, The Free Press of Glencoe, Ontario, USA, 1963.
  • Elibol, A., “Yeniçeriler ve İktidar Bağlamında Osmanlı Sisteminin Dönüşümü”, Gazi Akademik Bakış, C.3, S.5 (Kış 2009), s.21-40.
  • Emecan, Feridun M., Osmanlı Klasik Çağında Hanedan Devlet ve Toplum, Timaş, İstanbul, 2011.
  • Güler, Birgül Ayman, Türkiye’nin Yönetimi – Yapı, İmge, Ankara, Ocak 2009.
  • Güler, Birgül Ayman ve Nuray Ertürk Keskin, Devlet Reformunu Tarihten Çalışmak, AÜ GETA Tartışma Metinleri, Ankara Üni-versitesi Basımevi, Ankara, 2005.
  • Ganshof, F.L, Feudalis, (Trans. Philip Griersan), Medieval Aca-demy of America, Canada, 1996.
  • Goethe, J. W.Von, Faust (Çev. George Madison Priest), A.A. Knopf, 1941.
  • Gündoğdu, Hüseyin, The Circle of Justice as a Tool of Opposition in the Ottoman Political Discourse From Lütfi Pasha to İbrahim Müteferrika, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yük-sek Lisans Tezi, İstanbul, Haziran 2011.
  • Hacip, Yusuf Has, Kutadgu Bilig, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 2005.
  • İbn Haldun, Mukaddime, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 1990.İnalcık, Halil, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adâlet, Eren (2.Baskı), İstanbul, 2005.
  • İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), YKY, Ankara, 2004.
  • İnalcık, Halil, State Ideology Under Sultan Süleyman I, The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire-Essays on Economy and Society, Bloomington: Indiana University Press, 1993
  • İslamoğlu, H., Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Köylü, İletişim (2. Baskı), İstanbul, 2010.
  • Kafadar, Cemal, İki Cihan Âresinde Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Çev. Ceren Çıkın, Birleşik, Ankara, 2010.
  • Karal, E. Z., Büyük Osmanlı Tarihi Cilt:II, Türk Tarih Kurumu, An-kara (XIII. Dizi).Kınalızade Ali Efendi, Devlet ve Aile Ahlakı, İlgi Kültür Sanat, İs-tanbul, Mart 2010.
  • Koçi Bey, Risaleler (S. Çakmakçıoğlu, Dü.), Kabalcı, İstanbul, 2007.
  • Köymen, Fuat, “Giriş”, Siyâset-name(Nizam’ül-mülk)(Haz: Prof. Dr. Mehmet Altay Köymen), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
  • London, Jennifer A., “Comments Welcome: The ‘Circle of Justice’”, Comparative Political Theory Panel, Boston, Nov 12, 2010.
  • Lybyer, Albert Howe, The Government of The Ottoman Empire in the Time of Suleiman the Magnificent, AMS Press, USA, 1978.
  • Meriç, Ümid, “Bir Osmanlı Sosyoloğu Ahmet Cevdet Paşa”, için-de Vefatının 100. Yılına Armağan Sempozyum, TDV, Ankara, 1997.
  • Murphey, R., “Continuity and Discontinuity in Ottoman Administ-rative Theory and Practice during the Late Seventeenth Cen-tury”, Poetics Today, C.14, S.2 (1993, Summer), s. 419-443.
  • Neumann, Cristoph, Araç Tarih Amaç Tanzimat Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999.
  • Nizam’ül-mülk, Siyâset-name(Haz: Prof. Dr. Mehmet Altay Köy-men), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
  • Okumuş, E., “Osmanlılar’da Siyasal Bir Kurum Olarak Adâlet Dai-resi”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, C.3, S.5 (2005), s.45-51.
  • Poggi, Gianfranco, Devlet Doğası Gelişimi ve Geleceği, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul, Mart 2007.
  • Salzmann, A., Modern Devleti Düşünmek Osmanlı Ancien Regime’i,İletişim, İstanbul, 2011.
  • Shinder, J., “Early Ottoman Administration in the Wilderness: Some Limits on Comparison”, International Journal of Middle East Studies,C.9, S.4 (1978, November), s.497-517.
  • TDK Sözlüğü, www.tdk.gov.tr
  • Tezcan, B., “The Second Empire: The Transformation of the Otto-man Polity in the Early Modern Era”, Comparative Studies of Asia, Africa and the Middle East, C.29, S.3 (2009), s.556-570.
  • The Laws of Manu, George Bühler (transl.), Sacred Books of the East, Vol.25, http://www.sacred-texts.com/hin/manu.htm http://www.sacred-texts.com/hin/manu.htm (Erişim: 15.12.2012)
  • Vecihi Timuroğlu, “Mitolojide Devlet Bilgisi”, Memleket SiyasetYö-netim, C.1, S.1 (2006), s.1-39.
  • Uzunçarşılı, İ. H., Büyük Osmanlı Tarihi Cilt:I, Türk Tarih Kurumu (7. Baskı), (tarih yok).
  • Yılmaz, Aslı, Daire-i Adalet Kavramı Bağlamında Osmanlı Siyaset-Yönetim Düşün Geleneği, YBAD Lisansüstü Seminer Çalışma-ları, No: 2, Eylül 2009,
  • http://yonetimbilimi.politics.ankara.edu.tr/ayilmaz.pdf
  • http://yonetimbilimi.politics.ankara.edu.tr/ayilmaz.pdf
  • Wieland, C. M., Eşeğin Gölgesi Davası “Abderalılar” Dahi ile Dar Kafalılar Üzerine Bir Felsefe Romanı. (V. Ülkü, Çev.), İnkılap, İstanbul, 1999.
  • Wittek, Paul, The Rise of the Ottoman Empire, The Royal Asiatic Society, London, 1938
Memleket Siyaset Yönetim-Cover
  • ISSN: 1306-8202
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği (YAYED)
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bağlamında Türkiye'de adliye yönetimi

Ali ALTINTAŞ

Neoliberal politikalar ve Türk yargısında dönüşüm

Halil GÜNER

Kapitalizmde siyasetin siyasal halleri

Örsan Ö. AKBULUT

Bölgesel kalkınma, yeni bölgecilik ve bölgesel kalkınma araçları

Bayram Ali EŞİYOK

Kuruluştan 1980'lere Türkiye'de polis aygıtına uluslararasılaşma süreçleri üzerinden bakmak

Funda HÜLAGÜ

Osmanlı siyaset-yönetim düşün geleneği: Daire-i adalet'in yönetimi

ASLI YILMAZ UÇAR