Funda HÜLAGÜ

2618

Kuruluştan 1980'lere Türkiye'de polis aygıtına uluslararasılaşma süreçleri üzerinden bakmak

Gerek dünyada gerek Türkiye’de polis kurumunun temel nitelikleri ve bu nite- liklerin dönüşümü genel olarak siyaset bilimleri alanının marjinlerinde kalmıştır. Öte yandan polis, araştırma konusu edildiği nadir zamanlarda ait olduğu ülkenin o ülkeye özgü koşullarının ya da örneğin Türkiye’nin siyasi rejiminin doğrudan bir ürünü olarak görülmüştür. Makale, bu özgücü yaklaşımın 19. yüzyılda yeni yeni şekillenmekte olan modern polis kurumunun daha o dönemde hızlı bir uluslararası sistem müdahalesine maruz kaldığı gerçeğini ihmal ettiği reflek- siyle yola çıkmaktadır. Bu özgücülük handikabını aşmak için makalede öneri- len temel yaklaşım polise uluslararasılaşma perspektifinden bakmaktır. Buna göre, polisi ve failliğini belirleyen onun yalnızca burjuva devletinin dolayımsız bir uzantısı, devletin toplumu onunla şekillendirdiği işlevsel bir zor aygıtı olması değildir. Polisi belirleyen aynı zamanda o devletin ait olduğu uluslararası kapi- talist sistemin kendini yeniden üretmesi için gerekli olan farklı ve kimi zaman çelişkili unsurları içselleştiren ve bunları koşullara uygun bir şekilde faaliyete sokan bir toplumsal biçim olmasıdır. Makale, bu temel hipotezi açımlamak için Türkiye vakasına odaklanacaktır. Türkiye vakası üzerinden, polisin uluslarara- sılaşmasının Türkiye’de kuruluştan 1980’lere aldığı ana örüntü örneklenmekte ve bu sayede hem Türkiye’deki polis teşkilatının doğasını şekillendiren kimi ana unsurlar hem de polisin uluslararasılaşması olgusu, polis aygıtları üzerindeki sonuçları bağlamında tartışılmaktadır.

An internationalization perspective on the birth and development of the police organization in Turkey

The police organizations have been largely ignored in the field of political studies both in the world and in Turkey. Moreover, the limited number of studies which bring them under inspection tend to analyze the police with respect to the peculiar social and political characteristics of the country in question. For instance, in the case of Turkey, the nature of the police is exclusively associated with the color of the political regime. However, the very fact that since the mid-19th century the newly established modern police has been subject to strong internationalization pressures has stimulated this paper. It is argued in this paper that an internationalization of the police perspective might help to overcome the limits of the individualistic approaches. Accordingly, the nature of the modern police is not solely determined by the functions it fulfills on behalf of a singular bourgeois state. The police, as a coercive apparatus of the bourgeois state has a social form which is also designated by the requirements and needs of the international capitalist system as a whole. The police apparatuses internalize these mostly conflicting requirements and reproduce or resolve them in their own ways. The paper aims at reflecting on this hypothesis through the case of Turkey. The patterns of internationalization of the police in Turkey are exemplified from the establishment of the police organization till 1980s. This facilitates both sorting out some of the defining features of the police organization in Turkey and refining the internationalization of the police perspective.
PDF

___

  • Akça, İsmet ve Paker, Evren, “Ordu ve Güvenlik Siyasetine dair bir Değerlendirme”, Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaset, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010, s. 1-32.
  • Andreas, P. ve Nadelmann, E., Policing the Globe: Criminalization and Crime Control in International Relations, Oxford Univer-sity Press: New York, 2006.
  • Bali, Rıfat, Tabutluklar, Sansaryan Han ve İki Emniyet Müdürü, Libra Yayınları, İstanbul, 2011.
  • Baydar, E., Atatürk’ün Emniyet Müdürü, Destek Yayınları, İstanbul, 2010.
  • Bayley, David, Patterns of Policing: A Comparative International Analysis. Rutgers University Press, New Brunswick, 1985.
  • Berberoğlu, Enis, “Polis partisi iktidara yürüken işine gelen hükü-meti kullanıyor”, Hürriyet, 09.07.1997
  • Berksoy, Biriz, “Neoliberalizm ve Toplumsalın Yeniden Kurgulan-ması: 1980 sonrası Batı’da ve Türkiye’de Polis Teşkilatları ve Geçirdikleri Yapısal Dönüşüm”, Toplum ve Bilim, 109, 2007, s. 35-65.
  • Berksoy, Biriz, The Policing of Social Discontent and the Construc-tion of the Social Body: Mapping the Expansion and Militari-zation of the Police Organization in Turkey in the Post-1980 Period, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul, 2007.
  • Bonefeld, Werner, “Social Constitution and Form of the Capita-list State”, Open Marxism Vol.1, (Ed. Bonefeld- Gunn), Pluto, Londra, s. 93-133.
  • Bora, Tanıl, “Polis Partisi”, Birikim, 141, 2001, s. 8-10.
  • Burnham, Peter, “The Politics of Economic Management in the 1990s”, New Political Economy, Vol. 4, No. 1, March, 1999, s. 37-54.
  • Cox, Robert, “Social Forces, States and World Orders: Beyond In-ternational Relations Theory”, Millenium: Journal of Internati-onal Studies, 10, 1981, s. 126-155.
  • Çevik, Hasan Hüseyin ve Göksu, T., Türkiye’de Devlet, Toplum ve Polis, Seçkin, Ankara, 2002.
  • Deflem, Mathieu, Policing World Society: Historical Foundations of International Police Cooperation, Oxford University Press, New York, 2002.
  • Devletoğlu, Jan, İngiliz Arşivlerinde 12 Eylül’ün Ayak Sesleri, Do-ğan Kitap, İstanbul, 2010.
  • Dikici, A., “Demokrat Parti Döneminde İç Güvenlik ve Türk Polis Teşkilatı”, Akademik Bakış, 3 (5), 2009, s. 61-94.
  • Eraydın, İ., “Modern Polisin Teknik ve Salahiyetleri”, Polis Dergisi, 308, 1937, s. 3859-3878.
  • Erhan, Çağrı, Beyaz Savaş: Türk Amerikan İlişkilerinde Afyon Soru-nu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1996.
  • Emsley, Clive, “The birth and development of the police”, T. New-burn (Ed.). Handbook of Policing, Willan Publishing, Birleşik Krallık, 2003, s. 66-83.
  • Emsley, Clive ve Sphayer-Makov, H., Police Detectives in History: 1750- 1950, Ashgate, İngiltere, 2006.
  • Emniyet Genel Müdürlüğü (Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı), Cumhuriyetin 60. Yılında Türk Polisi, Türk Polis Teşki-latını Güçlendirme Vakfı, Ankara, 1984.
  • Ergut, Ferdan, Modern Devlet ve Polis: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
  • Ergüven, E., Şükrü Kaya: Sözleri- Yazıları, 1927-1937, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul, 1937.
  • Feridun, İbrahim, Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malümat-ı Meslekiye, Emniyet Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.
  • Gerstenberger, Heide, Impersonal Power: History and Theory of the Bourgeois State, Brill, Londra, 2007.
  • Gürel, Burak, “Communist Police! The State in the 1970s Turkey”, Journal of Historical Studies, 2, 2004, s.1-18.
  • Hoffman, J., The Gramscian Challenge: Coercion and Consent in Marxist Political Theory, Basil Blackwell, Büyük Britanya, 1984.
  • Hülagü, Funda, Restoring Class Power over the Police: The Role of the International in Neoliberal Police Reform in Turkey, Yayım-lanmamış Doktora Tezi, ODTÜ, Ankara, 2011.
  • Jacoby, Tim, “Semi-Authoritarian Incorporation and Autocratic Mi-litarism in Turkey”, Development and Change, 36 (4), 2005, s. 641-665.
  • Jessop, Bob, State Power, Polity Press, Birleşik Krallık, 2008.
  • Koçak, Cemil, Türkiye’de İki Partili Siyasi Sistemin Kuruluş Yılla-rı, İletişim, İstanbul, 2010.
  • Koçak, Cemil, Geçmişiniz İtinayla Temizlenir, İletişim, İstanbul, 2009.
  • Lévy, Noémi, “Polislikle İlgili Bilgilerin Dolaşım Tarzları: Osmanlı Polisi İçin Fransız Modeli mi?”, Jandarma ve Polis: Fransız ve Osmanlı Tarihçiliğine Çapraz Bakışlar, Tarih Vakfı Yurt Yayın-ları, İstanbul, 2009, s. 146-171.
  • Lévy, Noémi, “Une institution en formation: la police ottomane à l’époque d’Abdülhamid II”, European Journal of Turkish Stu-dies, 8, 2008.
  • Liang, Hsi-Huey, The rise of modern police and the European state system from Metternich to the Second World War, Cambridge University Press, New York, 1992.
  • Necmeddin, Ş. 5 M., “Cihandaki polis teşkilatının azreylediği mü-meyyiz vasıflar”, Polis Dergisi, 265, 1931, s. 954-955.
  • Neocleous, Mark, Toplumsal Düzenin İnşası: Polis Erkinin Eleştirel Teorisi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2006.
  • Öner, Sıtkı, Halkın Polisi: Pol-Der Anıları, İletişim Yayınları, İstan-bul, 2003.
  • Özdemir, Cüneyt, Önemli İşler Dairesi: Derin Devletin Yeni Sahibi, Doğan Kitap, İstanbul, 2009.
  • Poulantzas, Nicos, Faşizm ve Diktatörlük, Birikim Yayınları, İstan-bul, 1980.
  • Rawlings, Philip, Policing: A Short History, Willan Publishing, ABD, 2002.
  • Robinson, D. Cyril, “Ideology as History: A Look at the Way Some English Police Historians Look at the Police”, Policing Volume I, (Ed. Robert Reiner), Aldershot, Dartmouth, 1996, s. 83-97.
  • Robrix, Frank, “[Hoover’ın kitabını] Aslından Fransızcaya Çeviren Frank Robrix’in Ön Sözü”, Polis Dergisi, 338, 1944, s.88-95.
  • Ruppert, Mark, “Alienation, Capitalism and the Interstate System: Toward a Marxian/Gramscian Critique of IPE”, Gramsci, His-torical Materialism, and International Relations, Cambridge University Press, Cambridge, 1993, s. 67-92.
  • Sönmez, Ali, “Jandarma Teşkilatının Kuruluşu Sürecinde Baker Paşa’nın Rolü”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi,11, 2009, s. 163- 173.
  • Sönmez, Ali, “Polis Meclisinin Kuruluşu ve Kaldırılışı (1845-1850), Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Tarih Bölümü Tarih Araştırmala-rı Dergisi, 37, 2005, s. 259-275.
  • Storch, Robert, “The Policeman as Domestic Missionary: Urban Discipline and Popular Culture in Northern England, 1850-1880”, Journal of Social History, 9,1976, s. 481-509.
  • Storch, Robert,“The plague of the blue locusts: police reform and popular resistance in Northern England, 1840-57”, Internatio-nal Review of Social History, 20, 1975, s. 61-90.
  • Tanyol, C., “Yığın psikolojisi ve son hadiseler”, Polis Mecmuası, 39, 2010, s. 2-6.
  • Teschke, Benno, “Bourgeois Revolution, State Formation and the Absence of the International”, Historical Materialism, 13 (2), 2005, s.3-26.
  • Tongur, Hikmet, “Polis Görev ve Yetkileri Münasebetiyle”, SBF Dergisi,1(4), 1943, s. 747- 755.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (72. İnikat), Ankara, Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1934.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (77. İnikat), Ankara, Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1934.
  • Uysal, Ayşen, “Cop Gölgesinde Politika: Türkiye’de Toplumsal Olay Polisliği ve Sokak Eylemleri”, Mülkiye Dergisi, 253, 2006, s. 79-95.
  • Varlık, Bülent, Umumi Müfettişler Toplantı Tutanakları- 1936. Dip-not Yayınları, Ankara, 2010.
  • Von Roques, V., Papa’ya Komplo: Papa II. Jean Paul Suikastının Perde Arkası, Yordam Kitap, İstanbul, 2008.
  • Williams, Randall, “A State of Permanent Exception: The Birth of Modern Policing in Colonial Capitalism”, Interventions, 5, 2003, s. 322-344.
  • Wood, Ellen Meiksins, Democracy Against Capitalism, Cambridge University Press, Birleşik Krallık, 1995.
  • Yalman, Galip, Transition to Neoliberalism: The Case of Turkey in the 1980s, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2009.
  • Yazman, N., “Cumhuriyet Devrinde Türk Polisinin İnkişafı”, Polis Dergisi, 314-315, 1938, s. 17-20.
  • Yumak, Azmi, “Milletlerarası Polis İşbirliğinde Türk Polisi”. Polis Mecmuası, 1953, s. 10-12.
  • Yumak, Azmi, Kriminel Polis Milletlerarası Komisyonu 1946 Brük-sel Toplantısı: Türkiye’nin Toplantıya Katılması ve Belçika, Fransa, İngiltere Polisi Hakkında Kısa İncelemeler, Ankara Basımevi, Ankara, 1947.
  • Zedner, Lucia, “Policing Before and After The Police”, British Jo-urnal of Criminology, 46, 2006, s. 78-96.
  • “24 bin olması gereken İstanbul’da 8 bin polis var”, Milliyet, 17.08.1980.
  • “Uyuşturucu Madde Transit Yolu Değişti”, Milliyet, 26.07.1981.
  • “Interpol, Uluslararası Terörizmle de Mücadele Edecek”, Milliyet, 16.04.1984
  • “Dünya polisleri Türkiye’de toplanıyor”, Milliyet, 25.05.1984.
  • “Belçika Dışişleri Bakanı: Başbakan Özal, Polis Yasası için beni ikna etti”, Milliyet, 17.07.1985.
  • “İçişleri Bakanı Yıldırım Akbulut: Hedef Polisi Pasifize Etmek”, Milliyet, 02.02.1986.
  • “Polis şefleri ABD’de eğitiliyor”, Milliyet, 10.02.1986.
  • “Polis bürokrasi yaratıyor”, Milliyet, 15.09.1986
Memleket Siyaset Yönetim-Cover
  • ISSN: 1306-8202
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği (YAYED)
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Kuruluştan 1980'lere Türkiye'de polis aygıtına uluslararasılaşma süreçleri üzerinden bakmak

Funda HÜLAGÜ

Kapitalizmde siyasetin siyasal halleri

Örsan Ö. AKBULUT

Osmanlı siyaset-yönetim düşün geleneği: Daire-i adalet'in yönetimi

ASLI YILMAZ UÇAR

Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bağlamında Türkiye'de adliye yönetimi

Ali ALTINTAŞ

Bölgesel kalkınma, yeni bölgecilik ve bölgesel kalkınma araçları

Bayram Ali EŞİYOK

Neoliberal politikalar ve Türk yargısında dönüşüm

Halil GÜNER