Seleksiyon ve damızlık boğa seçim kriterleri

Çeşitli yetiştirme biçimlerinin incelenmesi doğrultusunda ıslah çalışmalarının ayrıntılı ve anlaşılır bir biçimde planlanması ve yönetilmesi başarının ön koşuludur. Bu planlamayla uygulamaya konulacak çalışma takvimine “ıslah programı” adı verilir. Hayvan ıslahının amacı, tüketiciye sunulacak olan hayvansal ürünlerin üretiminde verimliliğin arttırılması ve ürün kalitesinin yükseltilmesidir. Islah programlarında mevcut populasyonun ıslahına, üzerinde durulan verim/verimler bakımından varyasyonun tesbiti ve analizi ile başlanmakta ve istenen özelliklere sahip olan boğalar damızlık olarak ayrılmaktadır. Böylelikle sürü içindeki bu bireylere, diğerlerine göre daha fazla döl verme olanağı sağlanır. Gelişmekte olan hayvancılık sektöründe en önemli unsurlardan biri damızlık hayvanların seçilmesidir. Yüksek verim potansiyeline sahip damızlık sürülerin genetik kapasitelerini yavrularına aktarması ile ilgili karakterde işletme ve ülke bazında karlılık artmaktadır. Bu süreçte damızlık seçiminde bazı kriterlerin göz önünde bulundurulması ve bu kriterlerin nasıl değerlendirilmeye alınacağının bilinmesi büyük önem arz etmektedir. Özellikle suni tohumlamada kullanılacak damızlık boğa adayının spermalarının ne gibi özellikler taşıdığı iyi analiz edilmeli ve en önemlisi uygulanacak sürüye uygunluğunun belirlenmesi gerekmektedir. Bu derlemede damızlık bir boğanın hangi yöntemlerle seçildiği ve kullanıma sunulan spermaların nasıl değerlendirilmesi gerektiği anlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Damızlık, damızlık boğa seçimi, damızlık boğaların değerlendirilme kriterleri, suni tohumlama

Selection criterias of stud bull

Breeding studies planned detailed and clearly is a prerequisite for success in accordance with the examination of livestock breeding systems. The study schedule is named “breeding program”. The aim of breeding program is increasing the efficiency of animal products and improving the quality of the product. The breeding program of a certain population is started with the determination and analysis of variation in terms with the considered productivity and the bulls having the required properties are seperated as studs. Thus, these individuals in the herd will be given the opportunity to give more offspring than others. Selection of stud bull is the most important factor in developing livestock sector. Stud herds transfer high genetic characteristics to the offspring, that makes the herd more efficient so that the country and managements can make a profit. In this process, regarding the selection criteria and to be known how to evaluate these criterias, is very important, in selection of stud bulls. Especially, selected semen for artificial insemination, must be analyzed for its carried characteristics and most importantly the suitability to the herd should be determined. In this review, methods for selection of stud bulls and how the evaluation should be made to the semen, is tried to be explained.

Keywords:

Artificial insemination, elemination criterias of stud bull, selection of stud bull, stud,

PDF

___

McCraw RL, Butcher KR, McDaniel BT. Progeny tested sires compared with pedigree selected young sires. J Dairy Sci. 1980; 63: 1342-1350.
Romanowski W, Marre H. Selection of bulls fit for potential insemination with special reference to their sires and herds of origin. Deutsche Tierarztliche Wochenschrift. 1985; 92: 6-9.
Daşkın A. Sığırcılık İşletmelerinde Reprodüksiyon Yönetimi ve Suni Tohumlama. p. 98-136. Ankara: Aydan Web Ofset; 2005.
Norman HD, Powell RL, Wright JR, Sattler CG. Timeliness and effectiveness of progeny testing through artificial insemination. J Dairy Sci. 2003; 86: 1513-25.
Meinert TR, Norman HD, Mattison JM, Sattler CG. Usability for genetic evaluations of records from herds participating in progeny test programs of artificial insemination organizations. J Dairy Sci. 1997; 80: 2599-605.
Kaya İ, Uzman C, Kaya A, Akbaş Y. Comparative analysis of milk yield and reproductive traits of Holstein-Friesian cows born in Turkey or imported from Italy and kept on farms under the Turkish-ANAFI project. Ital Anim Sci. 2003; 2: 141-50.
Tırpan MB, Tekin N. Türkiye’deki progeny test çalışmalarına genel bir bakış. 2014; 11(3): 197-203.
Akman N. Damızlık süt sığırı yetiştiriciliğinde döl kontrolü. Damızlık Sığır Yetiştiricileri Dergisi. 1999: 6, 14-15.
Meinert TR, Pearson RE. Estimates of genetic trend in an artificial insemination progeny test program and their association with herd characteristics. J Dairy Sci. 1992; 75: 2254-64.
Weigel KA, Zwald NR. Extent and benefits of multi-country progeny testing of young dairy sires. J Dairy Sci. 2002; 85: 1339-1344.
Doğan İ. Kümeleme analizi ile seleksiyon. Turkish Journal of Veterinary Animal Science. 2002; 26: 47-53.
Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği. Boğa Kataloğu. 2013.
Goddard ME, Hayes BJ. Genomic selection. Journal of Animal Breeding and Genetics. ISSN 0931-2668; 2007.
Özbeyaz C, Kocakaya A. Süt sığırlarında Genomik Değerlendirme. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi. 2011; 51(2): 93-104.
Powell RL, Norman HD, Sanders AH. Progeny testing and selection intensity for holstein bulls in different countries. J Dairy Sci. 2003; 86: 3386-93.
Dekkers JCM, Vandervoort GE, Burnside EB. Optimal size of progeny groups for progeny-testing programs by artificial insemination firms. J Dairy Sci, 1996; 79: 2056-2070.
William A, Egger-Danner C, Solkner J, Gierzinger E. Optimization of progeny testing schemes when functional traits play an important role in the total merit index. Domest Prod Sci. 2002; 77: 217-25.
Sönmez M. Reprodüksiyon Suni Tohumlama ve Androloji. Elazığ: Fırat Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı Ders Notları; 2008.
Resmi Gazete. 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu. 2001.
Tekin N. Hayvan yetiştiriciliğinde reprodüktif biyotekniklerin önemi ve yeri. Vet Hek Derg. 2007; 78: 15-7.
Kumlu S. Zootekni. p. 159. Ankara: Setma Matbaacılık; 1999.
Özbeyaz C. Sığır Yetiştiriciliği. p. 44-45. Ankara: Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı Ders Notları; 2006.
Alpan O, Arpacık R. Sığır Yetiştiriciliği. p. 83-119. Ankara: Şahin Matbaası; 1996.
Akçapınar H, Ünal N. Hayvan Islahı Temel Bilgileri. p. 34-47. Ankara: Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı Ders Notları; 2005.
Tuncel E, Koyuncu M. Zootekni. p. 56-137. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi; 1995.
Düzgüneş O, Eliçin A, Akman N. Hayvan Islahı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi; 2003.