Mehmet ACIÖZ, Ali ÇELİKSÖZ, Semra ÖZÇELİK, Serpil DEĞERLİ, Atifet Yasemin ÖZTOP, Erdoğan MALATYALI

Muş Yöresinde Köpeklerde PCR Yöntemiyle Kesim Hayvanlarında Kesim Takibiyle ve İnsanlarda ELISA Yöntemiyle Kist Hidatik Sıklığının Araştırılması

Kist hidatik tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın helminto-zoonoz bir hastalıktır. Kist hidatik bir yandan toplum sağlığını ciddi olarak tehdit ederken, diğer yandan da koyun, keçi, sığır gibi kasaplık hayvanlarda et, süt, yapağı ve döl veriminin azalmasına, başta karaciğer ve akciğer olmak üzere kistli organların imhasına ve vücut direncinin kırılarak diğer hastalıklara yakalanma riskinin artmasına neden olarak ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Çalışmamızda Muş ve yöresinde insanlarda ELISA yöntemiyle, besi hayvanlarından sığır, koyun ve keçilerde kesim takipleriyle kist hidatik yaygınlığı araştırıldı. Köpeklerde ise Nested-PCR yöntemiyle E. granulosus görülme sıklığı saptandı. İncelenen 489 sığırın 95’inde (% 19.4), 1209 koyunun 154’ünde (%12.7), 621 keçinin 102’sinde (% 16.4)) kist hidatik saptandı. Toplanan 728 insan serumunun 30’unda (%4.1) kist hidatik sero-pozitifliği bulundu. Köpeklerdeki E. granulosus sıklığını belirlemek için toplanan 100 köpek dışkısının Nested-PCR yöntemiyle incelemesiyle 9‘unda (%9) E. granulosus bulunurken dışkıların direkt ve çinko sülfat yüzdürme yöntemiyle incelenmesiyle 28’inde (%28) Taenia spp. yumurtaları tespit edildi. Kist hidatiğin görülme sıklığının sığırlarda, insanlarda yaşla orantılı olarak arttığı gözlemlenirken koyun ve keçilerde böyle bir bulguya rastlanmadı. E. granulosus görülme oranının ise köpeklerde yaşla orantılı olarak arttığı belirlendi. Sonuç olarak Muş ve yöresinde köpeklerde E. granulosus yaygındır. Aynı zamanda insanlarda, sığırlarda, koyun ve keçilerde kist hidatik görülme oranı da yüksektir. Ülkemizde olduğu gibi Muş ve yöresinde halkın kist hidatik hastalığı hakkında bilgilendirilmesi, yetkililerin konuya dikkatinin çekilmesi ve koruma ve kontrol programının acilen oluşturulması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Echinococcus, İnsan, Sığır, Koyun, Keçi

The investigation of prevalence of hydatidosis in human by elisa, in slaughter animals by observation and echinococcosis in dogs by pcr in Muş province

Hydatid cyst is a common helminthic zoonotic disease in throughout the world as well as in our country. In this study the prevalence of Cystic Echinococcosis were investigated in cattle, sheep and goats by slaughter observation and seroprevalence of Cystic Echinococcosis in human by ELISA in Mus province. Also, the prevalence of Echinococcus granulosus in dogs were investigated by Nested-PCR method in the same province. Ninetyfive out of 489 (19.4. %) cattle, 154 out of 1209 (12.7 %) sheep and 102 out of 621 (16.4 %) goats were found to be infected hydatid cyst. Thirty out of 728 (4.4 %) human sera found to be positive for hydatid cyst seropositivity. E. granulosus frequency in dogs found to be 9 % determined by Nested-PCR method whereas 28 % dogs were positive for Taenia spp. eggs determined by direct and zinc floating methods. Hydatid cyst frequency increased with age in cattle and human whereas there were no such findings in sheep and goats. E. granulosus frequency was increas with in dogs as well. As a result, E. granulosus infection in dogs common in Mus region. At the same time, the frequency rate of cyst hydatidosis is high in humans, cattle, sheep and goats. As in our country, it is crucial to inform in farm people about the hydatid cyst disease, to call attention of the local authorities on this disease and to establish an immediate prevention and control programme in Mus region.

Keywords:

Echinococcus Human, Bovine, Sheep, Goat, Muş,

PDF

___

KAYNAKLAR; 1. Güralp N. Helmintoloji (2 baskı). Ankara Üniv Vet Fak Yayın: Ankara; 1981. 2. Economidesa P, Christofia G, Gemmell MA. Control of Echinococcus granulosus in Cyprus and comparison with other island models. Vet Parasitol.1998; 79: 151-163. 3. Altıntaş N, Tınar R, Çoker A. Echinococcosis. Hidatidoloji Derneği Yayın No:1, Ege Üniversitesi matbaası, Bornova, İzmir; 2004. 4. Mobedi I, Zare Bidaki M, Siavashi MR, Naddaf SR, Kia EB, Mahmoudi M. Differential detection of Echinococcus spp. copro-DNA by nested-PCR in domestic and wild definitive hosts in Moghan Plain, Iran. Iranian Journal of Parasitology. 2013; 8: 107–113. 5. Benito A, Carmena D. Double-antibody sandwich ELISA for the detetion of Echinococcus granulosus coproantigens in dogs. Acta Tropica. 2005; 95: 9- 15. 6. Budke CM, Ponce MC, Oian W, Torgerson PR. A canine purgation study and risk factor analysis for echinococcosis in a high endemic region of the Tibetan Plateau. Vet Parasitol. 2005; 127: 43–49. 7. Lopera L, Moro PL, Chavez A, Montes G, Gonzales A, Gilman RH. Field evaluation of coproantigen enzyme linked immunosorbent assay of canine echinococcosis in rural Andean village in Peru. Veterinary Parasitology. 2003; 117: 37-42. 8. Kuru BB, Aypak S, Aysul N. Adın. Aydın Yöresindeki Köpeklerde Echinococcus granulosus Yaygınlığının Polimeraz Zincir Reaksiyonu ile Belirlenmesi Türkiye Parazitol Derg. 2013; 22(2): 188-193. 9. Öge H, Öge S, Özbakış G, Gürcan İS. Çoban Köpeklerinde Dışkı Bakısına Göre Helmint Enfeksiyonları Zoonoz Önemi. Türkiye Parazitol Derg. 2017; 41: 22-7. 10. Abrasi I, Branzburg A, Campos-Ponce M, Hafez SKA, Raoul F, Craig PS, Hamburger J. Copro-diagnosıs of Echinococcus granulosus infection in dogs by amplification of a newly identified repeated DNA sequence. The American Journal of Tropical Medicine Hygiene. 2003; 69(3): 324-330. 11. Stefanik S, Shaikenov BS, Deplazes p, Dinkel A, Torgerson PR, Mathi A. Polymerase chain reaction for detection of patent infections of Echinococcus granulosus (“sheep strain”) in naturally infected dogs. Parasitology Research. 2004; 92(4): 347-351. 12. Sarıözkan S, Yalçın C. Estimating the production losses due to cystic echinococcosis in ruminants in Turkey. Vet Parasitol. 2009; 163: 330-4. 13. Demir P, Mor N. Kars belediye mezbahasında kesilen sığırlarda kistik echinococcosis’in yaygınlığı, mevsimsel dağılımı ve ekonomik önemi. Türkiye Parazitol Derg. 2011; 35: 185-188. 14. Gökçen A, Şahin T, Çamkerten İ. Türkiye’ de bir danada kardiyak kist hidatik olgusu. YYÜ Vet Fak Derg. 2006; 17(1-2): 33-35. 15. Acıöz M. Sığırda Dev Kist Hidatik Olgusu. 19. Ulusal Parazitoloji Kongresi, 5-9 Ekim. 2015. Erzurum- Türkiye. 16. Acıöz M, Çeliksöz A, Özçelik S, Değerli S: Sivas'ta Nisan-Mayıs 2005 tarihleri arasında kesilen sığırlarda Kist Hidatik yaygınlığı. Türkiye Parazitol Derg. 2008; 32 (3): 205-207. 17. Gıcık Y, Arslan MÖ, Kara M, Köse M. Kars ilinde kesilen sığır ve koyunlarda kistik echinococcosisin yaygınlığı. Türkiye Parazitol Derg. 2004; 28: 136-139. 18. Oğuz B, Değer S. Van Belediye Mezbahasında Kesilen Sığır ve Koyunlarda Taenia hydatigena Sistiserkozusu ve Kistik ekinokokkozis. Türkiye Parazitol Derg. 2013; 37: 186-9. 19. Balkaya İ, Şimşek S. Erzurum’da Kesilen Sığırlarda Hidatidosis ve Fasciolosis’in Yaygınlığı ve Ekonomik Önemi. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 2010; 16 (5): 793-797. 20. Celep A, Açıcı M, Çetindağ M, Coşkun SZ, Gürsoy S. Samsun yöresi sığırlarında helmintolojik araştırmalar. Etlik Vet Mikrob Derg. 1990; 6: 117-30. 21. Umur S. Prevalence and economic importance of Cystic echinococcosis in slaughtered ruminants in Burdur, Turkey. J Vet Med B Infect Dis Vet Public Health. 2003; 50: 247-52. 22. Dik B, Cantoray R, Handemir E. Konya Et ve Balık Kurumu kombinasında kesilen küçük ve büyük baş hayvanlarda hidatidozun yayılışı ve ekonomik önemi. Türkiye Parazitol Derg. 1992; 16 (3-4): 91-99. 23. Karaman Ü, Enginyurt Ö, Güngör PN. Cystic Echinicoccosis of Cattle of Sheep in Ordu. Middle Black Sea Journal of Health Science. 2015; 1(2): 8-12. 24. Değer S, Ayaz E, Gül A, Biçek K, Eraslan E. Van yöresinde kesilen sığır, koyun ve keçilerde hidatidozun yayılışı. Yüzüncü Yıl Üniv Sağ Bil Derg. 2001; 7: 37-40. 25. Özyer I. Adana Et ve Balık Kurumu’nda imha edilen ruminant karaciğerlerinde görülen helmint türleri ve ekonomik önemleri. Etlik Vet Mikrob Derg.1990; 6: 67-78. 26. Öge H, Gıcık Y, Kalınbacak F, Yıldız K. The prevalence of some metacestodes (Hydatid cyst, Cysticercus tenuicollis, Cysticercus bovis) in sheep, goat and cattle slaughtered in Ankara province. Ankara Univ Vet Fak Derg. 1998; 45: 123-130. 27. Şenlik B. Prevalence of hydatidosis and its relationship to the age, race and sex of the sheep in the province of Bursa. Türkiye Parazitol Derg. 2000; 24: 304-308. 28. Dar FK, Alkarmi T. Public health aspects of cystic echinococcosis in the Arab countries. Acta Tropica. 1997; 67:125-132. 29. Sakamoto T, Hutchinson GW, Jenkins D. Studies on echınococcosis ın Australia. J Fac Agrıcul I Wate Unıv. 1992; 21(1) :49-57. 30. Caya H. Adana İli Mezbahalarında Kesilen Küçük Ruminantlarda Karaciğer Helmint Enfeksiyonlari Şiddeti ve Yaygınlığı. AVKAE Derg. 2012; 2:1-17. 31. Aldemir OS, Baykan M, Gökçen A. Konya SSK Hastanesi’nde Kistik Ekinokkozis olguları. Genel Cerrahi Tıp Dergisi. 1999; 10(3): 129-132. 32. Yazar S, Ozkan AT, Hökelek M, Polat E, Yılmaz H, Ozbilge H, et al. Cystic echinococcosis in Turkey from 2001-2005. Turkiye Parazitol Derg. 2008; 32: 208-20. 33. Özkol M, Kilimcioğlu A, Girginkardesler N, Balcioğlu IC, Şakru N¸ Korkmaz M, et al. Discrepancy between cystic echinococcosis confirmed by ultrasound and seropositivity in Turkish children. Acta Trop 2005; 93: 213-6. 34. Ertabaklar H, Dayanır Y, Ertuğ S. Aydın İlinin Farklı Bölgelerinde Ultrason ve Serolojik Yöntemlerle Kistik Ekinokokkoz Araştırılması ve Eğitim Çalışmaları. Türkiye Parazitol Derg. 2012; 36: 142-66. 35. Beyhan YE, Babür C, Mungan M, Taylan Özkan A. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Ulusal Parazitoloji Referans Laboratuvarı’na 2009-2013 Yılları Arasında Başvuran Kistik Ekinokokkozis Şüpheli Hastaların Değerlendirilmesi. Türkiye Parazitol Derg. 2015; 39: 17-21. 36. Miman Ö, Daldal N. Malatya Malatya Temizlik İşçilerinde Anti-Ekinokok Antikorlarının Araştırılması. Türkiye Parazitol Derg. 2005; 29(4): 244-246. 37. Kılıç S, Doğruman Al F, Çelebi B, Babür C. Veteriner Hekimlerde Kistik Ekinokokkozis Seroprevalansının Araştırılması. Türkiye Parazitol Derg. 2007; 29(4): 109-111. 38. Yazar S, Akman MAA, Yay M, Hamamcı B, Yalçın Ş. Ayakkabı Tamircilerinde Anti-Echinococ Antikorlarının Araştırılması. İnönü Üniv. Tıp Fak. Derg. 2003; 10(1): 21-23. 39. Calma CL, Neghına AM, Vlaıcu B, Neghına, R. Cystic echinococcosis in the human population of a Western Romanian county, 2004– 2010 Clin Microbiol Infect. 2011; 17: 1731-1734. 40. Moldovan R, Neghına AM, Calma CL, Marıncu L, Neghına R. Human cystic echinococcosis in two south-western and centralwestern Romanian counties: A 7-year epidemiological and clinical overview.Acta Trop. 2012; 121: 26-29.