V. PROPP’UN MASALIN BİÇİMBİLİMİ YAKLAŞIMI BAĞLAMINDA “KARA-TAVUK” ADLI MASALIN ÇÖZÜMLENMESİ

Geçmiş yaşantıları günümüze taşıyan masallar, içinde barındırdığı olağanüstü kişiler ve olaylar nedeniyle her ne kadar çocuklara sesleniyor gibi görünse de genç yaşlı tüm kuşaktan insanların ilgisini çekmeyi başaran bir türdür. Masallar bir yandan dil gelişimine katkı açısından, öte yandan düş gücünü geliştirme ve değer eğitimi verme bakımından eğitsel nitelik gösterirler. Bu nitelikleri dolayısıyla masallar üzerinde çalışmak önem taşımaktadır. Propp (2018), “Masalın Biçimbilimi” adlı yapıtında masalları inceleyerek ortak 31 işlev saptamış, bu işlevler kullanılarak masalların çözümlenebileceğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada Propp tarafından geliştirilen bu masal çözümleme yöntemiyle Boratav tarafından derlemesi yapılan “Kara-Tavuk” adlı masal çözümlenmiştir. Veriler içerik çözümlemesi yoluyla değerlendirilmiştir. Çözümleme sonucu Kara-Tavuk masalının çift hareketten oluşan bir masal olduğunu göstermektedir. Propp’un masal sınıflandırmasında iki hareket de “ne H-J’den ne de M-N’den geçen gelişme” sınıfındadır. Masalda, 31 işlevden 17’sinin bulunduğu saptanmıştır. Masalın Propp’un sözünü ettiği işlevlere uygun olduğu görülmüştür. Toplumsal, kültürel ve eğitsel öneme sahip masalların daha çok incelenmesine ve masalların çocuklara doğru ve sağlıklı bir biçimde aktarılmasıyla kültürel değerlerin gelecek kuşaklara taşınmasına gereksinim vardır. Ülkemizde bu tür masal çözümleme çalışmalarına daha çok yer verilmesi gerekmektedir. Propp’un Rus masallarında belirlediği ortak işlevler gibi Türk masallarında da ortak işlevlerin belirlenmesi geleneksel kültürümüz, edebiyatımız ve ana

RESOLVING THE FOLKTALE “KARA-TAVUK” WITHIN THE CONTEXT OF V. PROPP’S FOLKTALE MORPHOLOGICAL APPROACH

Passing old experience to today’s life, including extraordinary people and events, folktales, which seem to be addressed to children, are a genre that can draw attention of people of all ages. Tales are educational in terms of contributing to language development, developing imagination, and providing value education. In his book, “Morphology of the Folktale”, Propp (2018) put forward that by analyzing extraordinary folktales, there are common 31 functions and extraordinary folktales can be resolved by using these functions. In this study, with the help of folktales resolving technique, “Kara-Tavuk” compiled by Boratav is resolved. The data were evaluated through content analysis. This tale is double movement. In Propp's tale classification, both movements are in the “development through neither H-J nor M-N” category. In the tale, it was found that 17 of the 31 functions were found. It has been observed that the tale is in accordance with the functions Propp mentioned. Cultural values should be transferred to future generations by transferring tales of social, cultural, and educational importance to children. Determining the functions of Turkish folktales such as the common functions determined by Propp in Russian folktales will be beneficial for our culture, literature, and mother tongue.

PDF

___

Adana, F. ve Kutlu, Y. (2009). Anne-baba tutumlarının adolesanların kendilik kavramı üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (2), 18-23.
Akbay, O. H. (2015). Kültür bağlamında Japon masalları. Konya: Çizgi Kitabevi
.Akçam, H. (2020). Propp’un yapısal inceleme metodu bağlamında Ulak filmi incelemesi. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, II (I), 35-43.
Arastaman, G., Öztürk-Fidan, İ. ve Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: kuramsal bir inceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 37-75.
Artun, E. (2011). Anonim Türk halk edebiyatı nesri -edebiyat tarihi/metinler-. İstanbul: Karahan Kitabevi. Azer Efe, G. (2017).
Vladimir Propp yöntemine göre bir masal incelemesi örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 45, 558-568. Bars, M. E. (2014).
Vladimir Propp’un biçimbilimsel yaklaşımı çerçevesinde Basat Depegözi Öldürdügi Boy üzerine bir inceleme. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (3), 257-269.
Boratav, P. N. (1992). 100 soruda Türk halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Boratav, P. N. (2007). Az gittik uz gittik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. Cartledge, G. ve Milburn, J. F. (1984). Teaching social skills to children. New York: Pergamon P
ress. Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş çocuk yazını: yazın eğitimine atılan ilk adım. İzmir: Tudem Yayınevi.
Emmez, B. C. (2008). Sözlü gelenekten modern masala: çocuk edebiyatında masal üzerine halkbilimsel bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
Erol, G. (2005). Vladimir Propp’un biçimbilimsel yaklaşımı çerçevesinde Cesur Yürek filminin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 23, 353-361.
Günay, U. (1973). Elazığ masalları (metinler ve sözlük). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Erzurum.
Şen, H. ve Özünlü, F. E. (2019). ‘Sultan Baba’ menkıbelerinin Vladimir Propp’un “Masalın Biçimbilimi” eserinden yola çıkılarak yapısal olarak çözümlenmesi. Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-V içinde (1575-1581 ss.).
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi: Kocaeli. TDK. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Temel, S. (2010). Propp metodu ve bir Karagöz metnine uygulanması. Sanat Dergisi, 0 (8), 85-106.
Todorov, T. (2016). Yazın kuramı Rus biçimcilerinin metinleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Türker, E. (2013). Masal mı, Yeni Hayat mı? Yeni Hayat romanını Masalın Biçimbilimi’ne göre okuma denemesi. Millî Folklor, 100, 154-161.
Weber, R. (1990). Basic content analysis (2nd Edition). Thousand Oaks, United States: Sage Publications.
Yiğit, S. (2018). Lâmi’î’nin Vâmık u Azrâ mesnevîsinin Vladimir Propp’un masal çözümleme metoduna göre incelenmesi. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 76-95.
Zariç, M. (2013). Vladimir Propp’un işlevler ve eylem alanları modeli açısından Yaşar Kemal’in Ağrıdağı Efsanesi romanı. Hece, 195, 108-117.