Lise Öğrencilerinde Benlik Saygısının Yordayıcısı Olarak Depresyon, Bağlanma ve Şiddet Eğilimi1

Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinde depresyon, şiddet eğilimi ve ebeveyn/arkadaşa bağlanmanın benlik saygısının araştırmaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 178'i kız (% 62.9) ve 105'i erkek (% 37.1) 283 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrencilerin yaş ortalamaları 15,39; yaşlarının standart sapma değeri ise 0,489'dur. Araştırma verileri; Rosenberg benlik saygısı ölçeği, Şiddet eğilimi ölçeği, Beck depresyon ölçeği ve Ebeveyn ve arkadaşlara bağlanma envanteri kısa form ile toplanmıştır. Verilerin analizinde aşamalı çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bağımsız değişkenler arasında çoklu bağlantı olup olmadığını belirlemek amacıyla değişkenler arasındaki ikili korelasyonlar incelenmiştir. Analiz sonuçlarında, depresyon, arkadaşa güven, anneye yabancılaşma öğrencilerinin benlik saygılarının önemli yordayıcıları olduğu saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar, kişilik gelişimi için kritik bir öneme sahip ergenlik dönemindeki lise öğrencilerine yönelik koruyucu ve önleyici müdahalelerde yol gösterici olabilir.

Depression, Attachment and Tendency to Violence as Predictors of Self-Esteem in High School Students

The purpose of this study is to investigate whether depression, violence, and parental / friend attachment in high school students are significant predictors of self-esteem. The study group consisted of 283 high school students, 178 female (62.9%) and 105 male (37.1%). The average age of the students is 15,39; and the standard deviation of age is 0.489. The data were collected using Rosenberg self-esteem scale, Violence tendency scale, Beck depression scale, and a short form of parent and friends attachment inventory. In the analysis of the data, a stepwise multiple linear regression analysis was used. Binary correlations between variables were examined to determine whether there are multicollinearity between independent variables. In results of the analysis, it was determined that depression, trust to friend, alienation to mother and alienation to friend are important predictors of self esteem of high school students. The results outcome may guiding for protective and preventive intervention for high school students who are in adolescence which is a critical importance for personality development.

___

Aydoğan, E. (2015). Annesi çalışan 8-11 yaş arası çocuklarda benlik saygısı ve bağlanma biçiminin araştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.

Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: a test of a four- category model. Journal of personality and social psychology, 61(2), 226.

Bayraktar, F., Sayıl, M. ve Kumru, A. (2009). Liseli ergenler ve üniversiteli gençlerde benlik saygısı: ebeveyn ve akrana bağlanma, empati ve psikolojik uyum değişkenlerinin rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 48-63.

Bowlby, J., (1973). Attachment and loss (Vol. 2). Separation. New York: Basic Books.

Bowlby,J.(2012). Bağlanma ( 1.baskı). (T.V.Soylu,Cev).İstanbul: Pinhan Yayıncılık.

Buhrmester, D. (1990). Intimacy of friendship, interpersonal competence, and adjustment during preadolescence and adolescence. Child development, 61(4), 1101-1111.

Büyüköztürk, S. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Büyüköztürk, S., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. A., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Chou, C.P. & Bentler, P. M. (1995). Estimates and Tests in Structural Equation Modelling, Rick H. Hoyle (eds.). Structural Equation Modelling: Concepts, Issues and Applications, CA: Sage.

Curan, P.J., West, S.G. & Finch, J.F. (1996). The robutness of test statistics to non-normality and specification error in confirmatory factor analysis. Pyschological Methods,1(1), 16-29.

Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı: psikolojinin temel kavramları (15. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.

Çağlar, G.A. (1993). Kekemelerde Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeğinin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Çeçen, A. R. (2008). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bütünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 4 (1),19- 30.

Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda Benlik Saygısı. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi. Ankara.

Gander, J. M., Gardiner, W. H. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi. ( A. Dönmez, N. Çelen, B. Onur, Çev.) Ankara: İmge kitabevi.

Gökalp, Z. (2009). Lise öğrencilerinde anne ve baba ile ilişkilerin benlik saygısını yordama gücü ve bazı demografik değişkenlerle ilişkilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Günaydın, G., Selçuk, E., Sümer, N. ve Uysal, A. (2005). Ebeveyn ve arkadaşlara bağlanma envanteri kısa formunun psikometrik açıdan değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 8 (16), 13-23.

Güngör, D. (2000). Bağlanma Stilleri ve Zihinsel Modellerin Kuşaklarası Aktarımında Anababalık Stillerinin Rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Gür, A. (1996). Ergenlerde depresyon ve benlik saygısı arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Haskan, Ö. (2009). ergenlerde şiddet eğilimi, yalnızlık ve sosyal destek. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Hüsman, Z. (2007). Lise ikinci sınıf öğrencilerinin şiddet deneyimlerinin nitelik ve nicelik açısından tetkiki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.

Jessor, R., Turbin, M., Costa, F. M., Dong, Q., Zhang, H. ve Wang, C. (2003). Adolescent Problem Behavior in China and United States: A Cross- National Study of Psychosocial Protective Factors. Journal of Research on Adolescence, 13(3), 329- 342.

Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik uygulamaları. Ankara: Asil Yayınevi.

Karasar, N.(2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.

Kaplan, B. (2012).Ergenlerde Bağlanma ve Saldırganlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.

Koçak E. (2008). Ergenlerde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.

Köknel, Ö. (2005). Depresyon ( 6. Baskı).İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.

Kulaksızoğlu, A. (2002). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Laible, D. J., Carlo, G., & Roesch, S. C. (2004). Pathways to self-esteem in late adolescence: The role of parent and peer attachment, empathy, and social behaviours. Journal of Adolescence, 27(6), 703-716.

Nickerson, A. (2002). Parent and peer attachment in middle childhood and early adolescence for psychological well-being. Doktora Tezi, University of South Carolina, United States.

Norşenli, F. (2009). Ortaöğretim kurumlarında öğrenciler arasında yaşanan şiddetin türü, yaşanma sıklığı ve nedenleri (Ankara ili örneği).(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.

Öy, B. (1995). Çocuk ve Ergenlerde Depresyon Epidemiyolojisi ve Risk Etkenleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2(1), 40-45.

Pallant, J. (2001). SPSS Survival Manual. Buckingham: Open University Press.

Simons, K. J., Paternite, C. E., & Shore, C. (2001). Quality of parent/adolescent attachment and aggression in young adolescents. The Journal of Early Adolescence, 21(2), 182-203.

Siyez, D.M. (2003). Duygusal istismara maruz kalan ve kalmayan ergenlerin benlik algıları ile depresyon ve kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.

Siyez, D. M. (2007), Lise öğrencilerinde problem davranışların görülme sıklığı: İzmir örneklemi, Türk PDR Dergisi, 3(28), 15- 31.

Steinberg, L. (2007). Ergenlik (F.Çok, Çev.) İstanbul: İmge Yayınları.

Tan, O. (2008). Çocuk ve ergende depresyon. İstanbul: Timaş Yayınları.

Tunçelli, B. (2008). Sinir kişilik bozukluğu tanısı almış ve almamış kadınların benlik saygısı, öfke, kendinı ayarlama ve kaygı değişkenleri bakımından karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Türktan, Ş. (2004). İstanbul ili 6. sınıf öğrencilerinin aileye bağlanma düzeyleri ile algılanan özgüvenleri ve okul başarıları arasındaki ilişkiler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Wilkinson, R. B. (2004). The role of parental and peer attachment in the psychological health and self- esteem of adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 33(6), 479-493.

Yılmaz, F. (2004). İşitme engelli adölesanların benlik kavramı ve depresyon belirti düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.