TOLGA LEVENT, YASEMİN SARIKAYA LEVENT

2644

Bölgesel gelişmede Ulus-devletin rolü: 1999–2009 yılları arası kamu yatırımları üzerinden bir değerlendirme

Son 40 yıl, toplumsal hayatın tüm alanında önemli değişmelerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu yeni bağlam, bölgesel ölçekte eşitsizlik sorunlarını yeniden üretmekte ve bu sorunların çözümünü giderek zorlaştırmaktadır. Ulus-devletin bu sorunların çözümüne ve yarattıkları olumsuz durumları gidermeye yönelik en temel aracı, kamu yatırımları ve bu yatırımları sektörel ve mekansal olarak nasıl dağıttığıdır. Bu dağılımların incelenmesi, kamu yatırımlarının bölgesel eşitsizliği gidermenin aracı olarak mı, yoksa bir bölgeyi geliştirmek amacıyla mı kullanıldığı sorusunu yanıtlamak için de ipuçları sağlayabilmektedir. Bu çalışma, 1999-2009 yılları arasında Türkiye’de kamu yatırımlarının sektörel ve mekansal dağılımlarındaki değişmeyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu değişmenin ortaya konulması, ulus-devletin bölgesel gelişmeye ilişkin tercihlerini daha doğru olarak anlamaya olanak sağlamaktadır. Bu çerçevede, ulus-devletin değişen rolüne ilişkin arka planı tanımlayan yeni ekonomik bağlamın ele alındığı birinci bölümden sonra, ikinci bölümde, ulus-devletin ve bölgenin değişen anlamları kuramsal düzlemde tartışılmaktadır. Üçüncü bölümde bu mekansal yeniden yapılanmanın Türkiye’deki pratik yansımaları ele alınmaktadır. Bu bölümde, kentler küreselleşme ile kurdukları ilişkiler üzerinden farklı kategorilere ayrılmakta ve bu kategorilerin kamu yatırımlarından hangi bileşim ve oranlarda pay talep ettikleri varsayımsal olarak ortaya koyulmaktadır. Çalışmanın görgül çözümlemeleri içeren dördüncü bölümünde, 1999-2009 yılları arasında kamu yatırımlarının sektörel ve mekansal dağılımları ve bu dağılımlardaki temel örüntüler detaylı bir biçimde ortaya koyulmaktadır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise, kamu yatırımlarına ilişkin sektörel dağılım örüntülerinin kalkınma planlarında ortaya konulan bölgesel gelişme temel stratejileri ile, mekansal örüntülerin ise varsayımsal dağılım beklentileri ile uyumu tartışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Türkiye, bölgesel planlama

The role of the nation-state in regional development: an evaluation through public investments between years 1999-2009

In the last 40 years, there have been significant changes in production systems and accumulation regimes in response to neoliberal policies. This economic context has weakened the nation-state while increasing the importance of the regions. The basic aim of regional planning has also changed from reducing regional disparities to supporting already developed regions to prevent their collapse. However, the problems that stem from regional disparities are reproduced in different ways. The basic tool of the nation-state in eliminating the negative consequences of these issues is public investment and the way in which it is distributed sectorally and spatially. In order to understand the preferences of the nation-state in regional development, this study aims to examine changes in the sectoral and spatial distribution of public investment in Turkey between 1999 and 2009. The first section of the study discusses the economic background, the second part turns to the changing role and meaning of the nation-state and the regions. Thirdly, the consequences of this restructuring processes in Turkey, where Turkish cities are evaluated according to the presumptive qualitative and quantitative distributions of public investment, is examined. The empirical part of the study explores the sectoral and spatial distribution of public investment between 1999 and 2009, and identifies basic patterns within these distributions. The compatibility of sectoral distribution with regional development strategies in development plans and the compatibility of spatial distribution with presumptive distributions are discussed in the conclusion of the study.
Keywords:

Turkey, regional planning,

PDF

___

  • Altunç, Ö. F. ve Şentürk, B., (2010). Türkiye’de Özel Yatırımlar ve Kamu Yatırımları Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi: Sınır Testi Yaklaşımı. Maliye Dergisi, Sayı: 158, ss. 531–46.
  • Atay, F., (2001). Türkiye Kentlerinde Yirmi Yılın Bilançosu. Praksis, Sayı: 2, Ürün Matbaası, Ankara, ss. 53–96.
  • Bartoli, H., (2000). Rethinking Development: Putting an End to Poverty. UNESCO, Economics, Paris.
  • Boyer, R., (1996). The Convergence Hypothesis Revisited: Globalization but still the Century of Nations?, İçinde: S. Berger ve R. Dore (editörler) National Diversity and Global Capitalism, Cornell University Press, Itheca, London.
  • Castells, M., (1997). The Power of Identity, The Information Age: Economy, Society and Culture Vol. II. Blackwell Publishing, USA.
  • DPT., (2010). Kamu Sabit Sermaye Yatırım ve Dış Para Deflatörleri (2008 = 1). http://www2.dpt.gov.tr/kamuyat/ deflator.html (2010 Ocak’ta ziyaret edildi).
  • Ediz Şahin, Y., (1998). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Kooperatifçilik. Elektrik Mühendisleri Odası, Dünya’da ve Türkiye’de Kamu Girişimciliğinin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, 6-7 Ekim, 1997, Harbiye, İstanbul, ss. 289-98.
  • Eraydın, A., (1992). Post-Fordizm ve Değişen Mekansal Öncelikler. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Matbaası, Ankara. Eraydın, A., (1997). Değişen Dünyada Bölge Planlamanın Yeniden Tanımlanması: Bir Ekonomik Bütünleşme ve Demokratikleşme Projesi. Planlama, 97/1, Sayı: 15, ss. 1-10.
  • Göktürk, A., (1998). Bölgesel Dengesizlikler ve Kamu Girişimciliği. Elektrik Mühendisleri Odası, Dünya’da ve Türkiye’de Kamu Girişimciliğinin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, 6-7 Ekim, 1997, Harbiye, İstanbul, ss. 275-88.
  • Göktürk, A., (2001). Bugünden Yarına Planlama ve Bölgesel Gelişme. İçinde: Cevat Geray’a Armağan. Mülkiyeliler Birliği Yayınları No: 25, Ankara, ss. 417-32.
  • Habermas, J., (2002). Küreselleşme ve Milli Devletlerin Akibeti (Siyasal Denemeler). Bakış Yayınları, İstanbul.
  • Keleş, R., (1997). Bölge Gerçeği ve Avrupa. Planlama, 97/1, Sayı: 15, ss. 17-21.
  • Kepenek, Y., (1998). Ekonomik Gelişmede Devletin “Yeni” Yeri. Elektrik Mühendisleri Odası, Dünya’da ve Türkiye’de Kamu Girişimciliğinin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, 6-7 Ekim, 1997, Harbiye, İstanbul, ss. 64-74.
  • Kılıçbay, A., (1991). Türk Ekonomisinin Son 10 Yılı. Milliyet Yayınları. İstanbul.
  • Köse, S., (2002). 24 Ocak 1980 ve 5 Nisan 1994 İstikrar Programlarının Karşılaştırılması. Planlama Dergisi, DPT’nin Kuruluşunun 42. Yılı Özel Sayısı. http://ekutup. dpt.gov.tr/planlama/42nciyil/koses.pdf (2009 Kasım’da ziyaret edildi).
  • Levent, T., (2009). 1980’lerden 2000’lere Mersin Ekonomik Yapısındaki Değişmeler. Mersin Sempozyumu 2008, Bildiriler Kitabı, Cilt 1, 19-22 Kasım 2008, Mersin, s. 1111- 29.
  • Ohmae, K., (1995). The End of The Nation State: The Rise of Regional Economies. Simon and Schuster Inc., New York.
  • Öktem, B., (2005). Küresel Kent Söyleminin Kentsel Mekanı Dönüştürmedeki Rolü: Büyükdere - Maslak Aksı. A. Türkün ve H. Kurtuluş (editörler) İstanbul’da Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayınları, İstanbul, ss. 25-76.
  • Özdemir, Y., (2007). Türkiye’de Yatırım Harcamalarının Gelişimi ve Kamu Yatırım Politikaları. Bütçe Dünyası, Sayı: 27(3), ss.72-82.
  • Özelçi, T., (2002). Institutional Aspects of Regional/Local Economic Development. Yayınlanmamış Doktora Tezi, ODTÜ.
  • Shoenberger, E., (1998). From Fordism to Flexible Accumulation: Technology, Competitive Strategies, and International Locations. Environment and Planning D: Society and Space, Sayı: 6, ss. 252-62.
  • Şengül, H. T., (1998). Siyaset ve Mekansal Ölçek Sorunu: Yerelci Stratejilerin Bir Eleştirisi. İçinde: E. A. Tonak (ed itör) Küreselleşme, İmge Kitapevi Yayınları, Ankara, ss. 111-58.
  • Sudgen, R., (1993). Industrial Economic Regulation: A Framework and Exploration. Routledge, London.
  • Taban, S. ve Kara, A., (2006). Türkiye’de Kamu Kesimi İç Borçlanmasının Özel Yatırım Harcamaları Üzerindeki Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 1(2), ss. 11-26.
  • Tekeli, İ., (1997). Bir Demokrasi Projesi Olarak Yerel (Bölge) Planlama. Planlama, 97/1, Sayı: 15, ss. 11-6.
  • Tekeli, İ., (2005). Türkiye’de Kent-Bölgeleri Üzerine Düşünmek. 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü, 28. Kolokyumu, Değişen - Dönüşen Kent ve Bölge, Cilt I, 8-10 Kasım, 2004, Ankara, ss. 73-92.
  • Tickell, A. ve Peck, J. A., (1992). Accumulation, Regulation and the Geographies of Post-Fordism: Missing Links in Regulationist Research. Progress in Human Geography, Sayı: 16(2), ss. 190-218.
  • Tobin, J., (1998). Financial Globalization: Can National Currencies Survive?. İçinde: B. Pleskovic ve N. Stern (editörler) Annual World Bank Conference on Development Economics, The World Bank, Washington D.C., ss. 63-76.
  • Türkün, A. ve Kurtuluş, H., (2005). İstanbul’da Kentsel Ayrışma. Bağlam Yayınları, İstanbul.
  • Yavuz, N. Ç., (2005). Türkiye’de Kamu Harcamalarının Özel Sektör Yatırım Harcamalarını Dışlama Etkisinin Testi (1980–2003). Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 20(1), ss. 269-84.
Megaron-Cover
  • ISSN: 1305-5798
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Kare Yayıncılık
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye’de bölgesel rekabet gücü analizi

AYŞE NUR ALBAYRAK, Gülden ERKUT

Anayasa Mahkemesi kararı ışığında Türkiye’de (Bölge) Kalkınma Ajansları

Bilal ŞİNİK

Ekonomik büyüme ve girişimcilik aktivitelerinde kümeleşmenin rolü: Bursa ve Konya sanayi kümeleri örneğinde karşılaştırmalı bir araştırma

ÖZER KARAKAYACI

Türkiye’de bölgesel gelir eşitsizliği

Alpay FİLİZTEKİN, Murat Alp ÇELİK

Bölgesel gelişmede Ulus-devletin rolü: 1999–2009 yılları arası kamu yatırımları üzerinden bir değerlendirme

TOLGA LEVENT, YASEMİN SARIKAYA LEVENT