Bilal ŞİNİK

3328

Anayasa Mahkemesi kararı ışığında Türkiye’de (Bölge) Kalkınma Ajansları

Türkiye’nin gündemine 2000 sonrası giren (bölge) kalkınma ajansları, gündeme girdiği günden itibaren farklı kesimlerden eleştirilere uğramaktadır. Eleştirilerin en önemlilerinden birisi 5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun”un Türkiye’nin üniter yapısıyla bağdaşmadığı ve yönetim yapımıza hâkim Anayasal bir ilke olan ‘idarenin bütünlüğü’ ilkesi ile çeliştiği yönündeydi. Nitekim bu nedenlerle ilgili kanunun iptali için Anayasa Mahkemesine dava açıldı. Ulus-devlet algısındaki değişim ve direnci göstermesi ve kalkınma ajanslarının geleceği açısından çok önemli olan bu davada, Anayasa Mahkemesi 30.11.2007’de kanunun bazı hükümleri hariç, Anayasaya aykırı olmadığına ve iptal isteminin reddine karar verdi. Bu kararla birlikte artık hukuksal olarak yeni kalkınma ajanslarının kurulması ve mevcut ajansların faaliyetlerini devam ettirmesi önündeki engeller kalkmış oldu. Bu çerçevedeki bildiride amaçlanan, ajansların kurulması ve işleyişine yönelik, ihmal edilen yönetsel ve hukuksal boyuta dikkat çekmektir. Bunun yanı sıra, ajansların Türkiye’nin yönetim yapısındaki yeri üzerine bir tartışma geliştirmektir. Bildiride ilk olarak Avrupa Birliği ekseninde 2000 yılından günümüze kalkınma ajanslarının geçirdiği aşamalar anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise kalkınma ajanslarına getirilen eleştiriler üzerinde durulmaktadır. Son olarak ise Anayasa Mahkemesinin “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun” un iptali için açılan davada verdiği karar değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Türkiye

(Regional) Development Agencies in Turkey through the decision of the constitutional court

(Regional) Development agencies entered Turkey’s agenda after 2000, and have been criticized by different backgrounds since then. One of the most important criticisms is that “Law on the Establishment, Coordination and Duties of Development Agencies” (The Act No.5449) is incompatible with Turkey’s unitary structure and in contradiction to the ‘integrity of the administration’ that is our dominating constitutional principle. Thus, for these reasons a suit was filed to the Constitutional Court to nullify the law. In this case, which is vitally important in terms of showing the changes and resistance in perception of the nation-state and the future of development agencies, on 30th of November, 2007 the Constitutional Court made a decision to reject the application considering that the law, except for some provisions, is not contrary to the Constitution. Therefore, with this decision the restraints on the legal establishment of new development agencies and the existing agencies to carry on their activities were removed. The aim of this study is to draw attention to neglected administrative and legal dimensions of establishment and operations of agencies as well as to initiate a discussion on the place of agencies in the Turkey’s administrative structure. In the first part of the study, the periods of development agencies in line with the European Union from 2000 to present are described. The second part focuses on the suggested criticism about development agencies. The conclusion part evaluates the decision of Constitutional Court on the suit filed to nullify the “Law on the Establishment and Duties of Development Agencies”.
Keywords:

Turkey,

PDF

___

  • 1. Can, E., Saylan, S., Köseoğlu D., (2007), Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikası Olarak Kalkınma Ajanslarının Rolü ve Önemi, 12. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi, Bölge Biliminde Yeni Yaklaşımlar Bildiriler Kitabı, 25–26 Ekim 2007, İstanbul, 149-56.
  • 2. Özen, P., (2005), Bölge Kalkınma Ajansları. TEPAV.www. tepav.org.tr (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 3. Karasu, K. (2009), ‘Yerelleşme Söylemi ve Bölge Kalkınma Ajansları’, MEMLEKET Siyaset Yönetim, Cilt: 4, Sayı: 11, 2009/11, s. 1- 43.
  • 4. Young-Hyman, T., (2008), ‘The Potential for Effective Regional Development Agencies in Turkey: A Comparative Analysis’, Regional and Federal Studies, Vol. 18, No. 4, s. 375-402.
  • 5. Lagendijk, A., Kayasu, S., Yaşar, S., (2009), ‘The Role of Regional Development Agencies in Turkey’, European Urban and Regional Studies, 16 (4), s. 383-96.
  • 6. Sobacı, Z., (2009), ‘Regional Development Agencies in Turkey: Are They Examples of Obligated Policy Transfer ’, Public Organization Review, Vol. 9, s. 51-65.
  • 7. Çukurçayır, M.A., (2010), ‘Bölgesel Kalkınma ve Bölgesel Yönetişim’, içinde: (Editörler. Çukurçayır, M.A., Eroğlu, H.T., Uğuz, H.E.) Yönetişim, Çizgi Kitabevi, Konya, s. 617- 43.
  • 8. Kayasü, S., Yaşar, S., (2006), ‘Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Bölgesel Kalkınma Politikaları:Yasal ve Kurumsal Dönüşümler’, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ankara.
  • 9. Commission of the European Communities, 1998. Regular Report From The Commission On Turkey’s Progress Towards Accession. http://ec.europa.eu/enlargement/ archives/pdf/key_documents/1998/turkey_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 10. Commission of the European Communities, 1999.1999 Regular Report From The Commission On Turkey’s Progress Towards Accession. http://ec.europa.eu/enlargement/ archives/pdf/key_documents/1999/turkey_ en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 11. Commission of the European Communities, 2000. 2000 Regular Report From The Commission On Turkey’s Progress Towards Accession, http://ec.europa.eu/enlargement/ archives/pdf/key_documents/2000/tu_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 12. Commission of the European Communities, 2001. 2001 Regular Report on Turkey’s progress towards accession, Brussels. http://ec.europa.eu/enlargement/archives/ pdf/key_documents/2001/tu_en.pdf (Erişim tarihi 15 Ocak 2010).
  • 13. Commission of the European Communities, 2002. 2002 Regular Report on Turkey’s progress towards accession, Brussels. http://ec.europa.eu/enlargement/archives/ pdf/key_documents/2002/tu_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 14. Commission of the European Communities, 2003. 2003 Regular Report on Turkey’s progress towards accession. http://ec.europa.eu/enlargement/archives/pdf/ key_documents/2003/rr_tk_final_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 15. Commission of the European Communities, 2004. 2004 Regular Report on Turkey’s progress towards accession, Brussels. http://ec.europa.eu/enlargement/archives/ pdf/key_documents/2004/rr_tr_2004_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 16. Commission of the European Communities, 2005. Turkey 2005 Progress Report, Brussels. http://ec.europa.eu/ enlargement/archives/pdf/key_documents/2005/package/ sec_1426_final_progress_report_tr_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 17. Commission of the European Communities, 2006. Turkey 2006 Progress Report, Brussels. http://ec.europa. eu/enlargement/pdf/key_documents/2006/nov/tr_ sec_1390_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 18. Commission of the European Communities, 2007. Turkey 2007 Progress Report, Brussels. http://ec.europa.eu/enlargement/ pdf/key_documents/2007/nov/turkey_progress_ reports_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 19. Commission of the European Communities, 2008. Turkey 2008 Progress Report, Brussels. http://ec.europa.eu/enlargement/ pdf/press_corner/key-documents/reports_ nov_2008/turkey_progress_report_en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 20. Commission of the European Communities, 2009. Turkey 2009 Progress Report, Brussels.http://ec.europa.eu/enlargement/ pdf/key_documents/2009/tr_rapport_2009_ en.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 21. İKV, (2005), AB ve Türkiye- AB İlişkileri Temel Kavramlar Rehberi, 3. baskı, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları, No. 172, İstanbul.
  • 22. İKV, 2001. Katılım ortaklığı Belgesi 2001. http://www.ikv. org.tr/pdfs/KOB2001.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 23. DPT, (2003), Türkiye İçin Katılım Ortaklığı Belgesi, DPT Avrupa Birliği İle İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • 24. İKV, (2005), Katılım Ortaklığı Belgesi 2006, http://www. ikv.org.tr/pdfs/KOB-2005-duzeltmee.pdf (Erişim tarihi: 15 Ocak 2010).
  • 25. Avrupa Toplulukları Komisyonu, (2007), AT/2006/35 sayılı kararın feshine ve Türkiye ile Katılım Ortaklığı’nın içerdiği ilke, öncelik ve koşullara ilişkin bir Konsey Kararı Teklifi, COM(2007) 661, Brüksel. İKV tarafından gerçekleştirilen resmi olmayan çeviri. http://www.ikv.org.tr/pdfs/KOB- 2007.pdf (Ocak 2010’da ziyaret edildi).
  • 26. Yılmaz, S., Dericioğlu, K.T., Elliott, I.A., Özden, M.S., (2007), Kalkınma Birlikleri’nden Kalkınma Ajansları’na Yönelirken. İçinde: 12. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi, Bölge Biliminde Yeni Yaklaşımlar Bildiriler Kitabı, 25-26 Ekim 2007, İstanbul, s. 157-63.
  • 27. Güler, B.A., (2009), ‘Kalkınma Davasının Terk Edilmesi: AB, Bölge ve Eşrafseverlik’, MEMLEKET Siyaset Yönetim, Cilt: 4, Sayı: 11, 2009/11, s. 44-67.
  • 28. Güler, B.A., (2005), Sunuş, İçinde: M. Turan (Editör), Bölge Kalkınma Ajansları Nedir Ne Değildir?, Paragraf Yayınevi, Ankara, s. 3-10.
  • 29. Güler, B.A., (2006), Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir?, Memleket Mevzuat, Şubat, s. 25-7.
  • 30. Avaner, T., (2005), BKA Siyasal Rejim Sorunu Yaratır mı? İçinde: M. Turan (Editör), Bölge Kalkınma Ajansları Nedir Ne Değildir?, Paragraf Yayınevi, Ankara, s. 239-63.
  • 31. Sayın, D., (2005), Hizmette Yerellik ve Bölgecilik. İçinde: M. Turan (Editör), Bölge Kalkınma Ajansları Nedir Ne Değildir?, Paragraf Yayınevi, Ankara, s. 265-80.
  • 32. Özuğurlu, S.B., (2009) , ‘Bağımsız Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar’, Ed.: Barış Övgün, Kamu Yönetimi: Yapı İşleyiş Reform, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 598, Ankara, 93-115.
  • 33. Keskin, N.E., (2009), ‘Mülki İdare Sistemi: Genel Yönetimden Esnek Gözetime’, Ed.:Barış Övgün, Kamu Yönetimi: Yapı İşleyiş Reform, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 598, Ankara.
  • 34. Gözler, K., (2009), İdare Hukuku Dersleri, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 8.baskı, Bursa.
  • 35. Gözler, K., (2006), Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 9. baskı, Bursa.
  • 36. Teziç, E., (2009), Anayasa Hukuku, Beta Basımevi, İstanbul.
  • 37. Tanör B. ve Yüzbaşıoğlu N., (2009), Türk Anayasa Hukuku, Beta Basımevi, İstanbul.
  • 38. Giritli, İ., Bilgen P., Akgüner, T., (2008), İdare Hukuku, Der Yayınları, İstanbul.
Megaron-Cover
  • ISSN: 1305-5798
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Kare Yayıncılık
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Bölgesel gelişmede Ulus-devletin rolü: 1999–2009 yılları arası kamu yatırımları üzerinden bir değerlendirme

TOLGA LEVENT, YASEMİN SARIKAYA LEVENT

Türkiye’de bölgesel rekabet gücü analizi

AYŞE NUR ALBAYRAK, Gülden ERKUT

Türkiye’de bölgesel gelir eşitsizliği

Alpay FİLİZTEKİN, Murat Alp ÇELİK

Anayasa Mahkemesi kararı ışığında Türkiye’de (Bölge) Kalkınma Ajansları

Bilal ŞİNİK

Ekonomik büyüme ve girişimcilik aktivitelerinde kümeleşmenin rolü: Bursa ve Konya sanayi kümeleri örneğinde karşılaştırmalı bir araştırma

ÖZER KARAKAYACI