Zühtü KOÇASLAN, Nevin DEMİRBAŞ, Hatip ALTEKİN, Duygu TOSUN

Zeytinyağı işleyen tesislerde karasu probleminin çözümü konusunda sanayicilerin görüş ve önerileri: İzmir ili örneği

Zeytinyağının insan sağlığı ve ülke ekonomisine olumlu etkilerinden dolayı, dünyada zeytin plantasyonları giderek çoğalmakta ve yağa işlenen zeytin miktarı artmaktadır. Zeytinyağı, son derece sağlıklı bir gıda maddesi olmakla birlikte, zeytinyağı işletmelerinin sıvı atığı olan karasuyun doğaya kontrolsüz olarak deşarjı, içeriğindeki organik kirlilik yükü nedeniyle geri dönüşü olmayan çevre sorunlarına ve ekosistem bozulmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle karasuyun yol açtığı problemler için, çevreye duyarlı, ekonomik ve sürdürülebilir çözüm önerilerinin belirlenmesi son derece önemlidir. Bu çalışmada, İzmir ilinde faaliyet gösteren 46 zeytinyağı tesisinde yöneticilerle yüz yüze görüşülerek yapılan anketlerin verileri kullanılmıştır. Sanayicilerin, karasuyun bertaraf edilmesi ve değerlendirilmesine yönelik bakış açılarının ve üretim teknolojilerinde dönüşüm yapma isteklilikleri ile beklentilerinin belirlenmesinde Beşli Likert Ölçeği’nden, çevre duyarlılıklarının belirlenmesinde ise Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği’nden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, sanayiciler zeytin karasuyunu değerlendirilmesi gereken bir kaynak olarak görmektedir. Çözüm için önerdikleri iki fazlı sisteme geçmek için ise teknik ve mali destek beklentisi içindedirler. Sanayicilerin çevre duyarlılıkları orta düzeyde olup; doğanın karasuyu temizleme yeteneği konusunda ise kararsızlık göstermektedirler.

Anahtar Kelimeler:

Zeytinyağı, Zeytin karasuyu, Çevre kirliliği, Yeni çevresel paradigma

The opinions and suggestions of the industrialists on the solution of olive mill wastewater problem in olive oil facilities: A case study of İzmir province

Due to positive effects of olive oil on both the country's economy and human health, world olive plantations and the amount of olive processed into oil increases. Although olive oil is an extremely healthy and valuable food ingredient, uncontrolled discharge of the liquid waste of olive oil processing process to the nature causes irreversible environmental problems and ecosystem degradation due to the burden of organic pollution. In this context, the determination of environmentally conscious economic and sustainable solution proposals are of utmost importance for solving problems caused by olive mill wastewater. In this study, face-to-face surveys were conducted with the managers of 46 olive oil facilities in Izmir province. The five point Likert scale was used to determine the expectations of managers and their perspectives on the assessment of olive mill wastewater and demands of technological transformations in production processes. New Environmental Paradigm Scale was used to determine the environmental sensitivity of the managers. According to the results of the study, managers of the facilities accept olive mill wastewater as a source to be evaluated. For the solution, managers expect technical and financial support in order to transform to the two-phase system that they recommended. Managers' environmental sensitivities are moderate and they are indecisive about the ability of nature to clean the olive mill wastewater.

Keywords:

Olive oil, Olive mill wastewater, Environmental pollution, New environmental paradigm,

PDF

___

Akbulut N, Karagözlü C (2014) Gıda Bilimi ve Teknolojisi, Sidas Medya, İzmir.
Aydöner R (2017) Çevrenin Çözülemeyen Derdi; Zeytin Karasuları,http://www.cekud.org.tr/index.php/cevrenin-cozulemeyen -derdi-zeytin-karasulari/. Erişim 02 Şubat 2018.
Azbar N (2005) Zeytin işletmelerinde kirlilik önleyici ve giderici yaklaşımlar. Türkiye’nin AB’ne Giriş Sürecinde Sürdürülebilir Katı Atık Yönetimi Kongresi, İzmir, s. 145-156.
Baştürk R (2010) Bütün Yönleriyle SPSS Örnekli Nonparametrik İstatistiksel Yöntemler, Anı Yayıncılık, Ankara.
ÇTÜE (2015) Zeytin sektörü atıklarının yönetimi projesi. Nihai Rapor(Selda Murat Hocaoğlu, B. Hande Gürsoy Haksevenler, Cihangir Aydöner, İrfan Baştürk) Gebze/Kocaeli.
Dunlap RE, Van Liere KD, Mertig AG, Jones RE (2000) Measuring endersement of new ecological paradigm: A revisel NEP scale, Journal of Social Issues 56 (3): 425-442.
GTB (2015) 2014 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu, http://www.koop.gtb.gov.tr/data /.../2014 Zeytinyağı Raporu.pdf. Erişim 15 Ekim 2018.
GTHB (2016) Türkiye Zeytincilik Sektör Raporu, http://www.marmara birlik akademi.com. Erişim 27 Şubat 2017.
Newbold P (1995) Statistics for Business and Economics, Prentice Hall Inc., USA.
Oktav E, Özer A (2004) Zeytinyağı endüstrisi atıksularının fiziksel ön arıtımı, Cumhuriyet Üniversitesi, 1. Ulusal Çevre Kongresi, Çevre 2004 Bildiriler Kitabı, s. 234-240.
Oruç N (2012) Zeytinyağı fabrikası atığı karasu ekolojik kirlilik yerine toprak düzenleyici olabilir, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi 1: 35-45.
Öz NA, Erdem S, Yarımtepe CC (2015) Zeytin karasuyunun arıtım yöntemleri, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1: 81-110.
Rozzi A, Malpei F (1996) Treatment and disposal of olive mill effluents, International Biodeteriorration and Biodegradation, 38: 135-144.
Squadrilli L (2014) New Solutions for Managing Olive Mill Waste Water, https: // www. Oliveoiltimes.com/olive-oil-making-and-milling/new-solutions-for-managing-olive-mill-waste-water/42360, Erişim 05 Şubat 2018.
Şehirlioğlu AK, Sarıbay E (2010) Örnekleme Yöntemleri, http: //kisi. deu. edu. tr/ kemal.sehirli /ORNEKLEME2010.pdf. Erişim 12 Aralık 2018.
Şengül F, Oktav E (2000). Zeytinyağı üretimi atıklarının arıtım alternatifleri. 1. Ulusal Çevre Kirliliği Sempozyumu, Cilt 2, Ankara, s. 713-722.
TBMM (2008) Zeytin ve Zeytinyağı ile Diğer Bitkisel Yağların Üretiminde ve Ticaretinde Yaşanan Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan, Meclis Araştırması Komisyon Raporu, Ankara, https: //www.tbmm .gov. tr/ sirasayidonem23/yil01/ss296.pdf. Erişim 10 Kasım 2018.
Tekin VN (2009) SPSS Uygulamalı İstatistik Teknikleri (2.Baskı), Seçkin Yayıncılık Ekonomi Kitapları Dizisi 24, Ankara. ISBN 978-975-02-1102-7.
Tokuşoğlu Ö, İştip B (2016). Zeytin, Zeytinyağı ve Zeytin Ürünlerinde Pazarlama Normları ve Piyasa Stratejileri, Özel Meyve: Zeytin Kimyası, Kalite ve Teknolojisi (Editör: Özlem Tokuşoğlu), Sidas Medya, İzmir, s. 265-276.
Turan İ, Şimşek Ü, Aslan H (2015) Eğitim araştırmalarında Likert Ölçeği ve Likert tipi soruların kullanımı ve analizi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 30: 186-203.
TÜİK (2017) TÜİK Veritabanı, https://biruni.tuik.gov.tr/ bitkiselapp /bitkisel.zul. Erişim 15 Şubat 2018.
UZZK (2016) 2016-2017 Üretim Sezonu Zeytin ve Zeytinyağı Rekoltesi Ulusal Resmi Tespit Heyeti Raporu, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, 30 Eylül 2016-İzmir. http://aydinticaretborsasi.org.tr/files/.../TURKIYE_2016/2017_REKOLTE_RAPORU_son.pdf. Erişim 15 Ekim 2017.
Yıldırım R, Tunalıoğlu R (2016) Aydın'da Karasu Sorunu ve Zeytinyağı İşletmelerinin Çözüme Yönelik Tercihlerinin İncelenmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 13(2): 39-48.