Keçecizâde İzzet Molla’nın Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr’ında Toplumsal Olaylar

Keçecizâde İzzet Molla; XIX. yüzyılın başlarında yaşamış, döneme eserleriyle katkı sunmuş önemli bir şair ve devlet adamıdır. Osmanlı Devleti’nin hem edebî hem siyasi arenada en buhranlı döneminde yaşayan Keçecizâde İzzet Molla; dönemin sosyal yaşantısına kayıtsız kalamamış, özellikle en hacimli eseri olan Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr’da II. Mahmud’un saltanat yıllarına tekabül eden süre içerisinde başta İstanbul olmak üzere İmparatorluk sınırları içinde ve dışında dönemin siyasi, askerî ve kültürel faaliyetlerine, mimarî, mali ve idari yapısına ait tüm detayları beyit beyit eserlerinde işleyerek tarih bilimine katkıda bulunmuştur. Çalışmada şairin kaleme aldığı manzumelerden hareketle binlerce kişinin can verdiği Halep ve Antep depreminden Mısır Çarşısı yangınına, av ve gümüş yasağından Vesta takımyıldızının görülmesine, kıyafet reformundan kitlesel ölümlere sebep olan hastalıklara kadar toplumun çeşitli katmanlarını etkileyen başlıca toplumsal olaylar ve doğal afetler ele alınmış, dönemin toplum hayatına ilişkin unsurlar incelenmiştir. Bu bakımdan şairin eseri hem olayların ve mimari eserlerin tarihinden, içeriğinden bahsetmesi hem de günlük hayatın akışında var olan veya meydana gelen olay ve uygulamaları yansıtması bakımından oldukça önemlidir. Ayrıca bu çalışmada elde edilen veriler ile dönemin sosyal panoraması üzerinde durulmuştur ve 19.yüzyılın güncel meselelerine değinilerek disiplinler arası içerik değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Keçecizâde İzzet Molla, 19th yüzyıl Osmanlı Devleti, Sosyal Hayat, Toplumsal Felaketler

Social Events in Keçecizâde İzzet Molla’s Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr

Keçecizâde İzzet Molla was an important poet and statesman who lived in the early 19th century and contributed to the period with his works. Keçecizâde İzzet Molla, who lived in the most depressed period of the Ottoman Empire in both the literary and political arena, could not remain indifferent to the social life of the period. Especially in his most voluminous work Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr, II. During the period corresponding to the reigns of Mahmud, he contributed to the science of history by processing all the details of the political, military and cultural activities, architectural, financial and administrative structure of the period within and outside the borders of the Empire, especially in Istanbul. In the study, the main social events and natural disasters affecting the various layers of society from the Aleppo and Antep earthquakes, the Egyptian Bazaar fire, the hunting and silver prohibition, the Vesta constellation, the costume reform and the mass deaths caused by the poet's poems. The elements of social life of the period were examined. In addition, social panorama of the period was made with the data obtained in this study. Interdisciplinary content assessment was made by addressing current issues of the 19th century. In this respect, the poet's work is very important in terms of both mentioning the history and content of events and architectural works and reflecting the events and practices that exist or occur in the flow of daily life.

Keywords:

Keçecizâde İzzet Molla, Ottoman Empire during the 19th Century, Social Events, Social Disaster,

PDF

___

BÖLÜKBAŞI, Ömerül Faruk (2013). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Darbhâne-i Ȃmire, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.BÖLÜKBAŞI, Ömerül Faruk (2016). “1788-1825 (Hicrî 1203-1240) Dönemine Ait Bir İcmâl Defterine Göre Darphanenin Maden Temin ve Sikke Darp Faaliyeti”, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 1: 92-119, Kırşehir.CEVDET, Ahmet (1910). “Köpekler”, Tenkid Dergisi, 4: 50-55, İstanbul.CEYLAN, Ömür (2005). “Ölümün Unutulan Adı Veba”, Dergâh Dergisi, Nisan C:16, 182: 22-28, İstanbul.CEYLAN, Ömür; YILMAZ, Ozan (2005). Hazâna Sürgün Bahâr, Keçecizâde İzzet Molla ve Dîvân-ı Bahâr-ı Efkâr, İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.CEZAR, Yavuz (1986). Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi, İstanbul: Alan Yayıncılık.EROĞLU, Haldun; DİNÇ, Güven; ŞİMŞEK, Fatma (2014). “Osmanlı İmparatorluğunda Telkîh-i Cüderî (Çiçek Aşısı)”, Milli Folklor Dergisi, 26: 193-208.KAHRAMAN, Atıf (1995). Osmanlı Devletinde Spor, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.KALELİ, Hüseyin (2002). “Osmanlı Madeni Para Rejiminde Enflasyona Yol Açması Bakımından Tağşişler ve Sebepleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7: 189-206, Isparta.KARAL, Enver Ziya (1998). Osmanlı Tarihi, Cilt,5. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.KAYNAR, Hakan (2014). “Muhabbet Baki Mahbubân Kayıp, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Meyhaneler”, İstanbul Araştırmaları Yıllığı, 3: 1-22, İstanbulKORKMAZ, Ramazan (2000). “Keçecizade İzzet Molla (Hayatı-Sanatı-Edebî Kişiliği)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1:93-117, Elazığ.KÖSE, Osman (2007). “XVIII. Yüzyıl Sonları Rus ve Avusturya Savaşları Esnasında Osmanlı Devletinde Bir Uygulama: İstanbul’da İçki ve Fuhuş Yasağı”, Turkish Studies Dergisi, 2: 104-123. LEWİS, Bernard (2014). Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Boğaç Babür Turna, 7. Baskı, Ankara: Arkadaş Yayınevi.MADRAN, Emre (2012). “Tarihte Antakya-Adana-Mersin Depremleri Bir Kaynakça Denemesi”, Güney Mimarlık Dergisi, 7: 24-26, Adana.ÖZGÜN, Cihan (2017). “Osmanlı Devleti’nin Son Zamanlarında Bir İlletle Yüzleşmek: Devletin Resmi Tutumu Bağlamında Dâü’l-Kelb (Kuduz Hastalığı)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXXII: 491-529.PAMUK, Şevket (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, 2. Baskı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.PANZAC, Daniel (2011). Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.RASİM, Ahmet (1994). Osmanlı Tarihi (Seçmeler), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.ŞAHİN, Bekir (1999). Osmanlı Ansiklopedisi, İstanbul: İz Yayıncılık.TABAKOĞLU, Ahmet (2000). Türk İktisat Tarihi, 5. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.TOPRAK, Serap (2015). “19. Yüzyıl Milliyetçilik Çıkmazında Rumlar”, Yeni Türkiye Dergisi, 68: 2840-2884.TURNA, Nalan (2011). “İstanbul’un Veba ile İmtihanı: 1811-1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi”, Studıes Of The Ottoman Domain, 1: 1-36.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (2000). “İçki” Cilt 21, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.UÇAROL, Rıfat (1995). Siyasi Tarih, 4. Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi.ÜNVER, A. İsmail (1948). Türkiye’de Çiçek Aşısı ve Tarihi, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.YILDIRIM, Nuran (2010). İstanbul’un Sağlık Tarihi, İstanbul: İstanbul Avrupa Kültür Başkenti Ajansı.