XIX. Yüzyıla Kadar Olan Mevlevi.Ayinlerinde U sul-V e zin ilişkisi

ÖzetMevlevt ayini Türk din mOsikisinin miraciyeden sonraki en büyük ve sanatlı formudur. Gerekyapısı gerekse bestecilik anlayı§ı itibariyle özel bir konuma sahiptir. Aynı zamanda bu anlayı§ınyüzyıllar boyunca korunarak "Beste-i Kadim" denilen klasik ayinlerden günümüz ayinlerine kadarbir gelenek içerisinde aktarılmı§ olması bakımından mGsikimizde çok önemli bir yer tutmaktadır.Mevlevt ayinlerinin güfteleri Hz. Mevlana'nın Mesnevf ve Divan-ı Kebir'inin gazeliyyat verubaiyyat bölümlerinden seçilmi§tir. Ayrıca Etlak1, Sultan Yeleel gibi Mevlev1 büyüklerine aitmanzum parçalara da rastlamak mümkündür. Güftelerin tamamı arQz vezni ile yazılmı§tır.Bu çerçevede çalı§mamızda asırlara meydan okuyarak gelen bestecilik geleneği ile mGsikimizdeçok önemli bir yere sahip olan Mevlev1 ayinlerini -bestecilikte usul-vezin ili§kisi geleneğimizi ortayakoymak bakımından önemli olduğu kanaatiyle- melodiden sonra bestenin temelini olu§turanusul ve güft:e (vezin) unsurları ve bunların birbirleriyle ili§kisi ile ortaya konan !ka' kalıplarıyönünden değerlendirdik.Anahtar Kelimeler: ArGz, !ka', vezin, mevlev1 ayini, usulAbstractMevlevt Ayini is one of the most ingenious and great form of the Turkish rcligious music. lt has aspecial position in Turkish music because of its form and composition concept. In addition, itscomposition concept have been preserved throughout centuries and carried over from "Beste-iKadim" to this century as a custom.Lyrics of Mevlev1 ayins has been choosen from gazeliyyat and rubaiyyat seetion of Mesnev1 andD!viin-ı Kebir. Besides it is possible that it might been came across different poems which hadbe en written by Mevlev1 masters such as Sultan V el ed and Etlak1. All of the poems had be edwritten by arGz me ter.In this context, we have evaluated Mevlev1 ayins, which have been most important place inTurkish Religious Musle and composing custom that have been came today through centurics bychallenging, in terms of rhythmic, poetic elemen ts and !ka' templates.Key Words: ArGz, !ka', vezn, usul.