Türkiye’de vergi suç ve cezalarının değerlendirilmesi: Antalya ili örneği

Vergi, devletlerin kamu harcamalarını yerine getirebilmesi için gerekli olan en önemli finansman kaynağıdır. Vergiler, devlet tarafından karşılıksız olarak, cebren alınan gelir kaynağı olmaları nedeniyle bireyler üzerinde yük oluşturmakta ve yükümlüleri tarafından tepki ile karşılanmaktadır. Vergi yükümlüleri bu tepkilerini daha çok vergi kayıp ve kaçağı gibi vergi verimliliğini olumsuz yönde etkileyen davranışlar şeklinde ortaya koymaktadırlar. Bu çalışmanın amacı, mükelleflerin vergiyi nasıl algıladıkları ve mükellefleri vergi kayıp ve kaçaklarına iten nedenlerin neler olduğu ve bu sorunlara idarenin ne gibi çözüm önerileri sunulabileceğinin değerlendirilmesidir. Mükellefleri, ticari hayatlarında vergi kaçakçılığına iten nedenlerin neler olduğunun ve bu doğrultuda mükelleflerin vergi cezalarına bakış açılarının nasıl olduğunun değerlendirilmesi ise çalışmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır. Buna göre çalışma• kapsamında, Antalya ili mükellefleri tarafından verginin ne anlama geldiği, vergi kayıp ve kaçakları ile vergi cezalarının nasıl algılandığının tespiti amacıyla literatürde yaygın olarak kullanılan çeşitli istatistiksel testler yoluyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulardan, mükelleflerin vergiyi kamu hizmetlerinin bir karşılığı olan zorunlu bir ödeme olarak gördükleri sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte çalışma kapsamında yer alan mükelleflerin vergi idaresine güven duymadıkları, eğitim düzeyleri ile yükümlüsü oldukları kanunlara uyum derecelerinin değişiklik gösterdiği saptanmıştır.

Evaluation of the tax crimes and penalties in Turkey, sample of Antalya city

Tax is the most significant source of finance for the government to fulfill the public expenditures. Taxes establish a burden for the obligators due to the fact that they are the income sources which are collected by compulsion and therefore the obligators’ approach to the taxation is involuntarily. Consequently, there emerge behaviors such as tax evasion and losses, which have negative effects on the efficiency of the taxes The purpose of this study is to make an evaluation on how the obligators perceive the tax, to what extent they are aware of the legislation that they are subject to and what would be the reasons that push the obligators toward tax evasion and losses, and what kind of solutions the administration may present for these issues. Revealing the reasons that push the obligator to tax evasion and evaluation of the approach of the obligators in parallel to the reasons thereto, establishes another purpose. To this extent, in this study, it is analyzed by means of common statistical tests in the literature, what tax means for the obligators in Antalya City, how the tax losses and evasions and the punishments thereto are perceived. From the obtained findings it is concluded that the obligators perceive the tax as a compulsory payment against the public services. Together with this, it is detected that the obligators, who were under the scope, do not have trust towards the tax office, and their education levels and coherence levels to the subject legislation varies.

PDF

___

ARTUK, M. E., GÖKCEN, A., YENİDÜNYA, A. C., 5237 S.Y. Ceza Hukuku Genel Hükümleri, 1. Cilt, s. 8, 2008.
ASLAN, M., Türk Vergi Sisteminde Cezai Yaptırımların Etkinliği, Ankara, 2008.
ATAR, Y., Vergi Hukuku, 5. Baskı, Konya, Mimoza Basım Yayım Dağıtım, 2004.
AYDIN, A. R., “Vergi Suç ve Ceza Sisteminin Anayasal Çerçevesi”, Vergi Sorunları, Sayı: 233, Şubat 2008, Özel Sayı: Vergi Ceza Sistemi.
BAYRAKLI, H. H., Genel Vergi Hukuku, Afyon, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, 2005.
BİLİCİ, N., Vergi Hukuku, 26. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2011.
CANDAN, T., Vergi Suç ve Cezaları, Ankara, Maliye ve Hukuk Yayınları, 1995.
ÇİÇEK, S., ÇİÇEK, H.G., “Kendiliğinden Verilen Beyannamelerde Vergi Ziyaı Cezası”, Vergi Sorunları Dergisi, Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayınları, Nisan 2010, Yıl: 33, Sayı: 259, s.192.
ÇİÇEK, H., “Psikolojik ve Sosyal Yönden Yükümlülerin Vergiye Karşı Tutum ve Tepkileri (İstanbul İli Anket Çalışması)”, İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Yayın No:65, 2006.
DEMİRBAŞ, T., Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2005.
DÖNMEZER, S., ERMAN, S., Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku- Genel Kısım, İstanbul, C.1, B: 5, 1973.
DPT, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Vergi Özel İhtisas Raporu, Ankara,
DPT Yayınları, DPT:2603, ÖİK:614, 2001.
EDİZDOĞAN, N., TAŞ M., ÇELİKKAYA A., Vergi Ceza ve Yargılama Hukuku, Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2007.
ERAY, S., Vergi Hukukunda İhbar ve Türkiye Uygulaması, Vergi Sorunları Dergisi, Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayınları, Nisan 2010, Yıl: 33, Sayı: 259, s.58.
ERDEM, F., ARTUK, M. E., Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, 1997.
ERDEM, T., “Vergi Mahrem mi?”, E-Yaklaşım, Ekim 2005, Sayı: 27.
GÜÇLÜ, F., Ülkemizde Vergi Kaçakçılığı ve Uygulamaları (Yargıtay ve Sayıştay Kararları Işığında), 1. Baskı, Ankara, Detay Yayıncılık, 2001.
HATİPOĞLU, M., Türkiye’de Vergi Suç ve Unsurlarının Algılanması Üzerine Ampirik Bir Çalışma (Uşak İli Uygulama Sonuçları), Afyonkarahisar, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
KUMKALE, R., “Vergi Kurumumuzda İhbar Müessesesi ve İkramiye” http://www.isvebilgi.com/index.php?option=com_makaleler&task=sdet ay&sid=1089&katid=29, Erişim Tarihi (11.05.2011).
MUTLUER K., Türk Vergi Sistemi, (24. Ünite), Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları 941, Açık Öğretim Fakültesi Yayınları 511, 2000.
MUTLUER, K., Vergi Ceza Hukuku, Eskişehir, Eskişehir İTİA, Yayın No: 214, 1979.
ÖMÜRBEK, N., ÇİÇEK, H. G., ÇİÇEK, S.,"Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Anketin Bulguları", Maliye Dergisi, Temmuz-Aralık 2007, Maliye Bakanlığı S.G.B., Sayı: 153, s. 102-122.
SABAN, N., Vergi Hukuku, 5. Baskı, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım, 2009.
ŞENYÜZ, D., Vergi Ceza Hukuku, Bursa, Ezgi Kitabevi Yayınları, 2003.
TAŞ, F., “Vergi Hukukunda Vergi Mahremiyetinin İhlali Suçu”, Ankara, Yaklaşım Yayıncılık, 2008.
TEZCAN, K., “Vergi Suç ve Cezaların Türk Ceza Kanunu Çerçevesinde Değerlendirilmesi” http://www.muhasebat.net/makale_doc%20dr%20keramettin%20tezc an_vergi%20suc%20ve%20cezalarin%20tck%20cerc%20degerlendiri lmesi.doc, Erişim Tarihi (02.04.2011).
TOPALOĞLU, M., Türk Hukukunda Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri, İstanbul Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hukuk Anabilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı, 2008, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
TOSUN, Ö., Suç Hukuku El Kitabı, 2. Baskı, İstanbul, 1982.
TURHAN, S., Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1998.
TÜMAY, A., “VUK’un 359’uncu Maddesinde Anılan Suçların TCK ve CMK Açısından Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayınları, Nisan 2010, Yıl: 33 Sayı: 259, s. 37.
YALTI, B., “İlkesel Düzeyde Vergi Ceza Sistemi Tasarımı: Orantılılık İlkesi Uygulaması”, Vergi Sorunları, Özel Sayı: Vergi Ceza Sistemi, Sayı 233, Şubat 2008, s. 105.
YİĞİT, U., Vergi Usul Kanununda Hükümeti Bağlayıcı Suç ve Cezalar Vergi Kaçakçılığı Suçları ve Diğer Hürriyeti Bağlayıcı Vergi Suç ve Cezaları, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2004.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu (10.1.1961 tarih, 10703-10705 sayılı T.C. Resmi Gazete).
2709 Sayılı T.C. 1982 Anayasası (9.11.1982 tarih, 17863 sayılı T.C. Resmi Gazete).
5904 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (3.7.2009 tarih, 27277 sayılı T.C. Resmi Gazete).