ÇARLIK RUSYASI’NDA YAHUDI SIYASETI VE POGROM HAREKETLERI

Yahudi karşıtlığı söz konusu olduğunda Avrupa ülkeleri ilk akla gelenlerdir. Çünkü ilk getto Avrupa’da teşkil edilmiş ve Yahudilere yönelik ilk toplu kıyım ve sürgünler burada meydana gelmiştir. Bununla birlikte XVIII. yy’ın ikinci yarısında, Polonya’nın paylaşımından sonra çok sayıda Yahudi’nin sınırlarına dâhil olduğu Rusya’da da yoğun bir Yahudi karşıtı siyaset mevcuttu. Nitekim en büyük Yahudi gettolarından biri, “Pale yerleşimi” adıyla Çarlık Rusyası’nda bulunuyordu. Öyle ki, XX. yy’ın sonlarında Rusya’daki 5 milyon Yahudi, Pale yerleşiminde ikamet ediyordu. Rusya, bilhassa XIX. yy sonlarından itibaren Yahudilere yönelik çok sayıda şiddet olaylarına tanık olmuştu. Rusya’daki ilk pogrom, 1113 yılında Kiev’de meydana geldi. Yahudilere yönelik şiddet olaylarında kilit hadise, Çar II. Aleksandr’ın suikast sonucu öldürülmesi oldu. Bu olaydan kısa süre sonra, pogromlar tüm imparatorlukta bir dalga halinde yayıldı. Pogromlar, çok sayıda Yahudi’nin ülkeden göç etmesine neden oldu. Bu çalışmada Çarlık yönetiminin Yahudilere yönelik politikaları hakkında ana hatlarıyla bilgi verilmiş, ardından Çarlık Rusyası’nda yaşanan pogrom hadiseleri ele alınmış ve bu hadiselerin hangi gerekçelerle meydana geldiği açıklanmaya çalışılmıştır.

JEWISH POLITICS IN THE RUSSIAN EMPIRE AND THE POGROMS

When it comes to historic anti-Jewish incidents, the European countries, in which the first ghetto is formed, in which the mass murder and deportations of Jews were experienced, are the first thing that comes to our mind. Also, in Russia, where many Jews emigrated as a result of the division of Poland’s territory in the second half of the XVIII century, there was hostility against Jews. Indeed, the ‘The Pale of Settlement’ in Imperial Russia was one of the largest Jewish ghettos. At the end of the 20th century, the 5 million Jews in the Russian Empire lived in the Pale of Settlement. There were several violent attacks against Jews in Russia in the late 19th century. The first pogrom in Russian history occured in Kiev in 1113. The assassination of Tsar Alexander II became a major turning point in anti-Jewish events. Shortly after the assassination a wave of pogroms spread throughout the Russian Empire. As a result of the constant pogroms, many Jews emigrated from the Russia Empire. This paper will describe the Russian government policy toward Jews, then will discuss the pogroms in Imperial Russia and why did pogroms happen?

PDF

___

Acar, Kezban, Rusya Tarihi, Nobel Yayınları, İstanbul 2004.
Aronson, Michael, “The Attitudes of Russian Officials in the 1880s Toward Jewish Assimilation and Emigration”, Slavic Review, 34/1, (1975), s. 1-18.
Ateş, Sevim, “Venedik Gettosu: Dünyadaki İlk Getto Yerleşmesinin Mimari Kurgusu”, Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11/1, (2010), s. 59-79.
Avrutin, Eugene M., “Pogroms in Russian History”, Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History, 14/3, (2013), s. 585-598.
Aydın, Mahir, “Rus Kaynakların Işığında Slavseverlik ve Politik İz Düşümü Panslavizm”, Vakanü̈vis, 3/2, (2018), s. 51-83.
Balpınar, Zafer, “Yahudi Milliyetçiliğinin Güç Kullanımı Üzerinden İsrail’in Güvenlik Anlayışına Olan Etkisi”, Akademik Orta Doğu, 7/1, (2012), s. 79-101.
Baysan, Gül “Dreyfus Davası: Gerçek ve Adalet Savaşçısı Zola”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakü̈ltesi Dergisi, 19/1, (2002), s. 181-195.
Ben-Sasson, H. H., A History of the Jewish People, Harvard University Press, Cambridge 1976.
Brenner, Michael, Kısa Yahudi Tarihi, çev. Sevinç Altınçekiç, Alfa Yayınları, İstanbul 2011.
Cassedy, Steven, “Russian-Jewish Intellectuals Confront the Pogroms of 1881: The Example of Razsvet”, The Jewish Quarterly Review, 84/2-3, (1993), s. 129-152.
Deuthsch, Nathaniel, The Jewish Dark Continent, Harvard University Press, Cambridge 2011.
Dubnow, S. M., History of the Jews in Russia and Poland — Volume I: From the Beginning Until the Death of Alexander I (1825), Varda Books, İllinois 2001.
Dubnow, S. M., History of the Jews in Russia and Poland — Volume II, Varda Books, Illinois 2001.
Dubnow, S. M., History of the Jews in Russia and Poland — Volume III: From the Accession of Nicholas II Until the Present Day, Varda Books, Illinois 2001.
Frankel, Jonathan, Prophecy and Politics: Socialism, Nationalism, and the Russian Jews 1862—1917, Cambridge University Press, Cambridge 1981.
Goldenweiser, E. A., “Economic Conditions of the Jews in Russia”, Publications of the American Statistical Association, 9/70, (1905), s. 238-248.
Haberer, Erich, Jews and Revolution in Nineteenth-Century Russia, Cambridge University Press, Cambridge 1995.
Hetenyi, Zsuzsa, “Three Serpents with Tongues and Eyes of Flame: The 1905 Pogroms in Russian-Jewish Literature”, East European Jewish Affairs, 40/3, (2010), s. 285-296.
Johnson, Sam, “The Origins of an Enduring Myth: The Pogroms of 1881-1882 in the British Popular Narrative”, Judaica Petropolitana, 4, (2015), s. 42-64.
Khiterer, Viktoriya, “The October 1905 Pogrom in Kiev”, East European Jewish Affairs, 22/2, (1992), s. 21-37.
Kulik, Aleksandr, “Yevrei Drevney Rusi: İstoçniki i İstoriçeskaya Rekonstruktsiya”, Ruthenica, VII, (2008), s. 52–70.
Lambroza, Shlomo, “The Tsarist Government and the Pogroms of 1903-06”, Modern Judaism, 7/3, (1987), s. 287-296.
Liebman, Marcel, Rus Devrimi: Bolşevik Zaferinin Kökenleri, Aşamaları ve Anlamı, çev. Samih Tiryakioğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2017.
Lukashevich, Stephen, Ivan Aksakov 1823-1886: A Study in Russian Thought and Politics, Harvard University Press, Cambridge 1965.
Özmen, Seda, “Frank İdaresi Altında Yahudiler”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 1/1, (2018), s. 52-66.
Petruhin, V. Y., “Kiyevskoye Vosstaniye 1113 Goda i Yevreyskiy Pogrom”, Slavyanovedeniye, 2, (2013), s. 3-10.
Pinkus, Benjamin, The Jews of The Soviet Union, Cambridge University Press, New York 1989.
Pritsak, Omeljan, “The Pogroms of 1881”, Harvard Ukrainian Studies, 11/1-2, (1987), s. 8-43.
Rowland, Richard, “Geographical Patterns of the Jewish Population in the Pale of Settlement of Late Nineteenth Century Russia”, Jewish Social Studies, 48/3-4, 1986, s. 207-234.
Ruderman, David, Erken Modern Dönem Yahudi Tarihi, çev. Lizet Deadato, İnkılap Yayınları, İstanbul 2013.
Sayar, Süleyman, “Yahudi Karakteri (Tarihî ve Sosyo-Psikolojik Bir Yaklaşım)”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakü̈ltesi Dergisi, 9/9, (2000), s. [s.y.].
Shterenshis, Michael, Timur ve Yahudiler, çev. Özer Bostanoğlu, İleri Yayınları, İstanbul 2013.
Staliunas, Darius, “Dusetos, Easter 1905: The Story Of One Pogrom”, Journal of Baltic Studies, 43/4, (2012), s. 495-514.
Stephen, Berk, “The Russian Revolutionary Movement and the Pogroms of 1881–1882”, Soviet Jewish Affairs, 7/2, (1977), s. 22-39.
Şişman, Cengiz, Suskunluğun Yü̈kü̈: Sabatay Sevi ve Osmanlı-Tü̈rk Dönmelerinin Evrimi, çev. Ahmet Demirhan, Doğan Yayıncılık, İstanbul 2016.
Taşdemir, Tuğba, “Yahudilik’te Seçilmişlik Psikolojisi”, Journal of Strategic Research in Social Science, 3/2, (2017), s. 103-114.
Yesevi, Çağla Gül, “İsrail’in Devlet İmajının Şekillenmesi”, Bilge Strateji, 9/16, (2017), s. 97-129.
Weinberg, Robert, “Visualizing Pogroms in Russian History”, Jewish History, 12/2, (1998), s. 71-92.
Aksakov, İvan Sergeyeviç, Yevreyskiy Vopros, http://www.samomudr.ru/d/Aksakov%20I.S._Evrejskij%20 vopros.pdf [Erişim tarihi: 05.02.2019].
“Pogromlar”, www.ushmm.org [Erişim tarihi: 31.05. 2018].