Madencilik-Şehirleşme İlişkisine Farklı Bir Örnek: Balya

Madencilik fonksiyonu ile 1840-1940 yılları arasında Türkiye’nin en popüler yerleşmelerinden biri olan Balya, günümüzde oldukça sönük bir dönem yaşamaktadır. Bu dönemde Avrupalı birçok şirketin ilgi gösterdiği Balya, Türkiye’de birçok ilki gerçekleştirmiştir. Elektriğin ilk kullanıldığı, belediye teşkilatının ilk kurulduğu (1890), hava kirliliğinin ilk olarak yaşandığı Balya, ilk işçi grevine de sahne olmuştur. Tam bir maden şehri olan Balya; sosyal ve kültürel yapısı, hareketli ticareti ile göz kamaştıran bir şehirdir. Hastaneleri, barları ve sineması olan Balya’nın yapısı 1939 yılında madenin kapatılması ile değişmiştir. Dışarıya yoğun bir göç yaşanmış, ticaret, sosyal, kültürel yapısı ve nihayetinde ekonomik yapısı değişmiştir. Günümüzde ilçe statüsünde olan Balya, tarım ve hayvancılık yerleşmesi haline gelmiştir. Balya, 2003 yılında yayımlanan ilçelerin sosyo-ekonomik gelişme raporuna göre Türkiye’de 858 ilçe içerisinde 653., Balıkesir ili sınırları içerisinde ise 19 ilçe içerisinde son sırada ve 5. grupta yer almaktadır. Bu çalışmada, Balya’nın yaşadığı değişim ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

madencilik

A Distinct Example For The Mining-Urbanization Relationship: Balya

Balya, one of the most popular cities in Turkey between 1840 and 1940 by means of mining, is far behind its glory today. During that period Balya, which attracted the attention of most of the European Companies, had become the initial city in many aspect, such as the electricity was first used there, the first municipality organization was founded,(in 1840), the first air pollution and the first strike were occurred. Balya termed a mining city was outstanding with its social and cultural structure and its lucrative commerce. There were hospitals, bars and cinema in the city but all of the structure changed when in 1939 the mine activities were closed. Most of the people migrate from the city and thus commerce, the social and cultural structure and the economic structure of the city were affected negatively. In Balya, one of the district of Balikesir Province, presently, main livelihood of the population of Balya depens on agriculture and stock raising. According to “The Social and Economic Devolepment Report Of Turkey” in 2003, Balya is cited the 653rd order of 858 districts of Turkey and is found in last order of districts of Balikesir Province. In this study, population, social, economic changes of the Balya district is Presented and discussed.

Keywords:

mining,

PDF

___

ADIN, H., 1991, (Tarih, Coğrafya ve Sosyolojik Yönden) Balya Ilıca Şamlı Yöreleri, Uğur Ofset Matbaa, Balıkesir.

AYNİ, M. A., 1945, Canlı Tarihler, Hatıralarım, Türkiye Yayınevi, İstanbul.

BALIKESİR İL YILLIĞI, 1967

BALIKESİR İL YILLIĞI, 1973

BAYRAKTAROĞLU, Ş., ve GÜLTEKİN, E., 1979, “Balya Kurşun Madenleri Üzerinde Fransız Emperyalizmi-Balya’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Madenin Dünü-Bugünü”, Ülke Dergisi, sayı:9, İstanbul.

DİE, 1927,1935,1950,1970,2000 yılı nüfus sayım sonuçları, Ankara.

GÖZLER, M. Z., 1993, “Osmanlılarda Maden İmtiyazları ve Batı Anadolu Madenlerinin Sömürülmesi”, MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, cilt 2, Ankara.

KIPÇAK, M. R., 1968, Turistik-Ekonomik Balıkesir, İstanbul.

KIPÇAK, M. R., 1973, 50. Yılda Balıkesir, Balıkesir.

MİNH, H. Ş., 1960, Selected Works (Hanoi Foreign Languges Publishing Hause) Vol:1,

MUTAF, A.M., 2003, Salnamelere Göre Balıkesir, Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, Balıkesir.

TEKELLİ, İ., İLKİN, S., 1977, 1939 Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Türkiye Bölgesel İktisat Tarihi, OTDÜ, Ankara

TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN 75. YILINDA BALIKESİR, 1999

UZUNÇARŞILI, İ. H., 1984, Anadolu Beylikleri, Ankara.

UZUNÇARŞILI, İ. H., 2000, Karesi Vilayeti Tarihçesi, İstanbul.

SİMGE, Y. K., 2005, Balya Madenleri (Osmanlı Madencilik Tarihindeki Yeri, Çıkarılan Madenler ve İşletilmesi), BAÜ, Sos. Bil. Enst., Tarih Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.

SU, K., 1939, Balıkesir Madenleri, Resimli Ay Matbaası, İstanbul.

GAZETELER EVRENSEL GAZETESİ

HÜRRİYET GAZETESİ

KARESİ GAZETESİ

SON POSTA GAZETESİ

DERGİLER KAYNAK DERGİSİ, cilt 3, Balıkesir, 1936