Ali KARATAŞ

2216

Kur'ân'da çokanlamlı kelimelerde anlamın tayini meselesi Savaş ayetleri bağlamında fitne kavramı örneği

Her dilde olduğu gibi Arapçada da bazı kelimeler birden fazla anlama gelmektedir. Bu sebeple çokanlamlı bir kavramın geçtiği ayette kullanıldığı mânâ doğru tespit edilmelidir ki ayetin mesajı anlaşılabilsin. Fitne kavramı da çokanlamlı sözcüklerden biridir ve Türkçe bazı meallerde özellikle savaştan bahseden ayetlerde doğrudan fitne şeklinde tercüme edilmiştir. Kanatimize göre bu, ayetin ya yanlış ya da hiç anlaşılmamasına neden olmaktadır. Acaba bu ayetlerde fitnenin hangi anlamı kasdedilmektedir? İşte bu çalışmada fitne kavramının özellikle savaştan bahseden ayetlerde kullanıldığı anlam araştırılmış, bunun için öncelikle dilde ve tefsir usulünde çokanlamlılık olgusu üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu türden kelimelerin mânâsını tespit etmede gerekli araçlara dikkat çekilmiştir. Bunlar sözlükler, ilk müfessirlerin tespitleri, tarihsel ve metinsel bağlam ve maksattır.

The problem of determining and identifying the meaning of the polysemy words in the quran -the example of the concept of fitnah (sedition) in the context of war verses

As is the case in any other language, in Arabic too some words may have more than one meaning. For this reason, the meaning of these words needs to be correctly determined within the verse in which they occur. The concept of fitne (sedition) is one of the polysemy words. This word can be translated simply as sedition in reference to the verses in which the mention of war takes place, especially in some Turkish translations. In our view, this causes either the misunderstanding of the word or leaving no meaning at all. The question is, which meaning of the term fitnah (sedition) is meant in these verses? In this study, therefore, we shall investigate into the possible meanings of the word fitnah as it occurs in the verses talking about the war. In order to pursue this goal, we will focus primarily on the issue of polysemy in language and tafsir methodology. In addition, we shall draw attention to the means that are needed to identify the meaning of the words of this kind. These are mainly dictionaries, the findings o the first commentators, the historical and textual contexts and purposes.
PDF

___

  • Abdu’s-Settâr, Muhammed, “Vücûhu’l-Kur’an: Tefsir Literatürünün Bir Branşı”, çev. F. Asiye Şenat Kazancı, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. IX, S. 3, 2009.
  • Akay, Recep, “Dil Değişiminin Dilsel ve Toplumsal Nedenleri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C. 4, S. 1, 2007.
  • Aksan, Doğan, AnlamBilim, Engin Yayınevi, Ankara 1997.
  • ------, En Eski Türkçe’nin İzlerinde, Simurg Yayıncılık, İstanbul 2000.
  • Altuntaş, Halil, “el-Vücuh Ve'n-Nezâir”, Diyanet İlmi Dergi, C. XXVI, S. 1, 1990, s. 13-29.
  • Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul t.y.
  • Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1993.
  • Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhâh, thk. Ahmed Abdu’l-Ğafûr Attar, Beyrut 1984.
  • Cündioğlu, Dücane, Kur’ân’ı Anlamanın Anlamı, Tibyan Yayınları, İstanbul 1995.
  • Çağrıcı, Mustafa, “Fitne”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), XIII, 156-159.
  • Çetin, Mustafa, “Kur'an'da Vücuh ve Nazair”, Diyanet İlmi Dergi, C. XXV, S. 3, 1989.
  • Dahhâk, Tefsîru ed-Dahhâk, thk. Muhammed Şâkir ez-Zâveytî, Dâru’l-İslâm, 1999.
  • Demirci, Muhsin, Tefsir Usûlü, İFAV Yayınları, İstanbul 2012.
  • Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyyi, Kâhire 1383
  • ------, Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. Mehmet Yolcu, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2011.
  • Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2006.
  • Doğan, D. Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul 1996.
  • Erdal, Mesut, “Kur’an’da Fitne Kavramı Üzerine Düşünceler”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. I, 1999.
  • “Kur'an'da Fitne Kavramı: İnanç Hürriyeti Açısından Tahlili”, http://www.yeniumit.com.tr/ konular/ detay/kuranda-fitne-kavrami--inanc-hurriiyeti-acisindan-tahlili (14.08.2012).
  • Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul 1999.
  • Ezherî, Tehzîbü’l-Lüğa, thk. Muhammed Muavvaz, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyyi, Beyrut 2001.
  • Güven, Şahin, Kur’ân’an Anlaşılması ve Yorumlanmasında Çok Anlamlılık Sorunu, İstanbul 2005.
  • Hâkîm et-Tirmizî, Ebû Abdillah, thk. Abdurrahman Umeyra, Nevâdiru’l-Usûl fî Ehâdîsi’r-Rasûl, Beyrut ty.
  • H. Kemalî, Muhammed, “İslâm’da İfade Hürriyeti: Fitne Kavramının Tahlili”, çev. Halim Sırçancı, İslâmî Sosyal Bilimler Dergisi, C. I, S. 2, 1993.
  • Halil b. Ahmed, Kitabü’l-Ayn, thk. Mehdi el-Mahzûmı, Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, yy. ty.
  • İbn ebî Hâtim, Tefsîru’l-Kur’ân’il-Azîm, thk. Esad Muhammed et-Tayyib, el-Mektebetü’l-Arabiyyetü’s- Süûdiyye, Riyad 1997.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmaîl, Tefsîru’l-Kur’ân’il-Azîm, thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed vd., Mektebetü Evlâdi’ş-Şeyh li’t-Türâs, Kâhire 2000.
  • İbn Manzûr, Lisânü’l- Arab, thk. Abdullah Ali Bekir vd., Dâru’l-Maârif, Kâhire 1119.
  • Rağıb el-İsfehânî, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Seyyid Geylânî, Beyrut ty.
  • Karagöz, Mustafa, “Vücûh ve Nezâirin Terimleşme Süreci: Nezâir’in ‘Eşanlamlılık’ Olarak Tanımlanması Sorunu”, Bilimname: Düşünce Platformu, C. VI, S. 14, 2008.
  • Keskin, Hasan, “Kur’an’da Fitne”, Tefsir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2010.
  • Kâdî Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Tevîl, Dersaadet Kitabevi, İstanbul t.y.
  • Kıran, Zeynel, Kıran, Ayşe, Dilbilime Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, thk. Bekir Topaloğlu vd., İstanbul 2005.
  • Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyûn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyyi, Beyrut.
  • Mevdûdî, Ebu’l-Al’â, Tefhîmü’l-Kur’ân, çev. Heyet, İnsan Yayınları, İstanbul 1991.
  • Mukâtil bin Süleyman, Tefsîru Mukâtil bin Süleyman, thk. Ahmed Ferîd, Beyrut 2003.
  • Mücâhid bin Cebr, Tefsîru el-Mücâhid bin Cebr, thk. Muhammed Ebu’n-Neyl, Nasr 1989.
  • Okumuş, Mesut, “Kur’an Yorumunda Çokanlamlı Lafızlara Yaklaşımlar”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi, C. II, S. 3, 2003.
  • Okuyan, Mehmet, Kur’ân’da Vücûh ve Nezâir, Etüt Yayınları, Samsun 2001.
  • Parlatır, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayıncılık, Ankara 2006.
  • Seyyid Şerif Cürcânî, Kitâbü’t-Târîfât, thk. Heyet, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyyi, Beyrut 1983.
  • Süyûtî, Celâlüd’dîn Abdurrahman, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Tefsîri bi’l-Me’sûr, thk. Abdu’llah bin Abdü’l- Muhsin et-Türkî, Kahire 2003.
  • ------, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Kahraman Yayınları, İstanbul 1978.
  • Şa’bân, Zekiyüddin, İslam Hukuk İlminin Esasları, çev. İbrahim Kâfi Dönmez, Ankara 1990.
  • Şevkânî, Ebu Abdullah, İrşâdü’l-fufûl, thk. Ahmed Azzu Inaye, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Şam 1999.
  • Şimşek, Mehmet Ali, Arap Dilinde Çok Anlamlılık ve Karine İlişkisi, (Basılmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2000.
  • Taberî, Ebû Cafer, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullah et-Türkî, Kahire 2001.
  • Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara 2005.
  • Zeccâc, Ebû İshâk, Meâni’l-Kur’ân ve İ’râbühû, thk. Abdu’l-Celîl Abduh Şelbî, Beyrut 1988.
  • Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım, el-Keşşâf an Hakâikı’t-Tenzîl, thk. Abdurrezzâk el-Hemedî, Beyrut ty.
  • Zerkeşî, Bedrüddîn, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Yûsuf el-Mera’şelî vd., Dâru’l-Mârife, Beyrut 1994.
  • Zühaylî, Vehbe, el-Vecîz fî Usûli’l-Fıkh, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1995.
Marife Dini Araştırmalar Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 31.05.2001
  • Yayıncı: Yediveren Kitap
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İmâm Şâfiî (ö. 204/820)'nin İcmâ anlayışı

Adem YeNİDOĞAN

Ortaöğretim Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Dersinde Tasavvuf Öğretimi:

Abdulkadir ÇEKİN

Tefsirde İsrailiyyata Farklı Bir Yaklaşım

Müsâid B. Süleyman ET-TAYYÂR, Mesut KAYA

Retorik ve Belâgat İlmi: Hıristiyanlık ve İslâm

William SMYTH

Besmele ile Fâtiha Arasındaki Münâsebet

Ferruh KAHRAMAN

William James’in Gifford Konferansları ve The Varieties of Religious Experience İsimli Eserinin Yankıları Üzerine Bir Analiz

Ömer Faruk ERDEM

Rig Veda ve Avesta Tanrı Panteonundaki Benzerlikler

Hayreddin KIZIL

İslam Kaynaklarına Göre Sebt Yahudileri’nin Maymuna Dönüştürülmesi Meselesi

Nur Ahmet KURBAN

Diyanet İşleri Başkanlığı Dinî Yüksek İhtisas Kurslarında Verilen Hadis Derslerine Dair Bazı Mülahazalar

Mehmet DİNÇOĞLU

Kur’ân İlimlerine Giriş

Muhammed B. Abdülkerim EŞ-ŞEHRİSTÂNÎ