İmâm Şâfiî (ö. 204/820)'nin İcmâ anlayışı

İslam hukuk metodolojisinin oluşum ve gelişim süreci içinde önemli bir yer işgal edip bu süreçte merkezi bir konumda bulunan ve sonraki İslam hukuk usûlcülerini etkilemiş olan İmâm Şâfiînin icmâ hakkındaki düşünceleri son derece karmaşıktır. Onun icmâa dair yaklaşımının anlaşılabilmesi, bilgi teorisini anlamaktan geçer. İmâm Şâfiî, teoride ideal icmâı arayarak çoğunluğun ve Medine ehlinin icmâı gibi belli bir bölgenin icmâını reddetmiş, pratikte ise klasik fıkıh usulü geleneğince de kabul gören çoğunluğun icmâını kabul etmek zorunda kalmıştır. Anahtar Kelimeler: İmâm Şâfiî, İcmâ, Bilgi, İslam Hukuk Metodolojisi, Edille-i Şeriyye Imam al-Shafis Understanding of Ijma (Consensus) Imam al-Shafi, who occupies an important place in the process of formation and development of Methodology of Islamic law and has a central location in this process and the subsequent impact on Methodologists of Islamic law, has got extremely complex ideas about ijma. To understand Imam al-Shafis approach to ijmâ, we need first to understand his theory of knowledge. In theory, he denies the ijma of majorities and the ijma of local people, for instance the ijma of Madinah people, to seek ideal ijma. However in practice, he had to accept the ijma of majorities, as it was accepted i accordance with the classical Islamic jurisprudence tradition.

Imam al-Shafi s Understanding of Ijma (Consensus)

Imam al-Shafi, who occupies an important place in the process of formation and development of Methodology of Islamic law and has a central location in this process and the subsequent impact on Methodologists of Islamic law, has got extremely complex ideas about ijma . To understand Imam al-Shafi s approach to ijmâ, we need first to understand his theory of knowledge. In theory, he denies the ijma of majorities and the ijma of local people, for instance the ijma of Madinah people, to seek ideal ijma . However in practice, he had to accept the ijma of majorities, as it was accepted i accordance with the classical Islamic jurisprudence tradition.

PDF

___

Aybakan, Bilal, Fıkıh İlminin Oluşum Sürecinde İcmâ, İz Yayıncılık, İstanbul 2003.
------, İmâm Şâfiî ve Fıkıh Düşüncesinin Mezhepleşmesi, İz Yayıncılık, İstanbul 2007.
------, Şâfiî, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2010, XXXVIII, 223-233.
el-Buhârî, Alâuddîn (ö. 730/1330), Keşfül-Esrâr an Usûli Fahrul-İslâm el-Pezdevî, Beyrut 1308.
el-Buhârî, Ebû Abdillâh (ö. 256/870), el-Câmius-Sahîh, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Dağcı, Şamil, İmâm Şâfiî Hayatı ve Fıkıh Usûlü İlmindeki Yeri, DİB. Yay., Ankara 2004.
Dönmez, İbrahim K., İcmâ, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2000, XXI, 417- 431.
Duman, Soner, İmâm Şâfiînin Kıyas Anlayışı, İSAM Yay.
Ebû Dâvud, (ö. 275/888), es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Ebû Zehrâ, Muhammed (ö. 1974), İmâm Şâfiî, Dârul-Fikril-Arabiyyi, Kahire ty.
------, İslam Hukuku Metodolojisi (Fıkıh Usulü), çev. Abdülkadir Şener, Fecr Yayınevi, Ankara 1986.
Fazlur Rahman (ö. 1988), Tarih Boyunca İslamî Metodoloji Sorunu, çev. Salih Akdemir, Ankara 2001.
el-Gazâlî, (ö. 505/1111), el-Mustasfâ min Ilmil-Usûl, thk. Hamza b. Zahîr Hâfız, Cidde 1992.
------, el-Mustasfa İslam Hukukunda Deliller ve Yorumlar Metodolojisi, çev. Yunus Apaydın, Rey Yayıncılık, Kayseri 1994.
Hasan, Ahmet, İlk Dönem İslam Hukuk Biliminin Gelişimi, çev. Haluk Songur, Rağbet Yay., İstanbul 1999.
en-Nesâî, Ebû Abdurrahmân (ö. 303/915), es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
el-Pezdevî, Fahrul-İslâm (ö. 482/1089), Usûlül-Fıkh, (Keşful-Esrârla birlikte), Beyrut 1308.
er-Râzî, Fahruddîn (ö. 606/1209), el-Mahsûl fî İlmi Usûlil-Fıkh, thk. Taha Cabir Feyyaz, ty.
------, et-Tefsîrul-Kebîr Mefâtihul-Ğayb, Dârul-Fikr, Beyrut 1401/1981.
Schacht, Joseph (ö. 1969), İslam Hukukuna Giriş, çev. Mehmet DağAbdülkadir Şener, Ankara 1986.
------, The Origins of Muhammadan Jurisprudence, Oxford University Press, London 1979.
es-Serahsî, Şemsuddîn (ö. 483/1090), Usûlüs-Serahsî, thk. Ebul-Vefâ el-Afgânî, Haydarabad ty.
eş-Şâfiî, Muhammed b. İdrîs (ö. 204/820), Ahkâmul-Kurân, thk. Abdülğanî Abdülhâlık, Kahire 1994.
------, Cimâul-Ilm, (Umm içinde), thk. Rıfât Fevzî Abdülmuttalib, Mısır2001.
------, Cimâul-Ilm: İslam Hukukunun Kaynakları Üzerine Bazı Tartışmalar, çev. Osman ŞahinMithat Yaylı, On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 17, 2004, ss. 321-362.
------, İbtâlul-İstihsân, (Umm içinde), thk. Rıfât Fevzî Abdülmuttalib, Mısır 2001.
------, İhtilâful-Hadîs, (Umm içinde), thk. Rıfât Fevzî Abdülmuttalib, Mısır 2001.
------, er-Risâle (İslam Hukukunun Kaynakları), çev. Abdülkadir Şener-İbrahim Çalışkan, Ankara 1996.
et-Teftâzânî, Saduddîn (ö. 792/1390), et-Telvîh fî Keşfi Hakâikıt-Tenkîh, (Sadruş-şerîanın et-Tavdîhi ile), İstanbul 1310.
et-Tirmizî, Ebû İsâ (ö. 279/ 892), es-Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
Türcan, Talip, İslâm Hukuk Biliminde Hukuk Normu, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2003.
Zerkeşî, (ö. 794/1392), el-Bahrul Muhît fî Usûlil-Fıkh, thk. Abdülkâdir Abdullah el-Ânî, Kuveyt 1992.