Didem Gülçin KAYA, Büşra Nur AYAN, Yücel OCAK

Amatör Futbolcuların Sporda Ahlaktan Uzaklaşma ile Spor Duygu Durumlarının İncelenmesi

Bu araştırmada, Afyonkarahisar ilinde bir spor kulübünde futbol oynayan amatör futbolcuların sporda ahlaktan uzaklaşma davranışlarının ve duygu durumlarının belirlenerek bu iki değişken arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, genel tarama ve ilişkisel tarama modelinden faydalanılmıştır. Araştırma grubunu, amatör spor kulüplerinde aktif futbol oynayan 18-30 yaş aralığındaki toplam 102 sporcu oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak “Sporda Ahlaktan Uzaklaşma Ölçeği Kısa Formu” ve “Spor Duygu Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde, futbolcuların demografik özelliklerini belirlemede tanımlayıcı istatistiklerden frekans ve yüzde; ilişkisiz ölçümlerde ortalama puanların karşılaştırılması için Varyans analizi (tek yönlü ANOVA, bağımsız örneklem t-testi), anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için ise Tukey testinden yararlanılmıştır. İki değişken arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla ise Pearson Korelasyon Çarpımı testinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda, bekar futbolcuların evlilere, 21-23 yaşındaki katılımcıların da 18-20 ve 24-26 yaş grubundakilere göre daha kaygılı ve öfkeli oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca bekar futbolcuların evlilere göre daha fazla sporda ahlaktan uzaklaştığı belirlenmiştir. Spor özgeçmişine göre ise deneyim arttıkça öfke duygusunun da aşamalı olarak azaldığı dikkat çekmiştir. Nitekim spor duygu durumlarının ahlaktan uzaklaşma ile arasında bir ilişki olduğu kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ahlaktan Uzaklaşma, Amatör, Duygu Durumları, Futbol, Spor

Investigation of Sport Emotions with The Moral Disengagement in Sport of Amateur Footballers

This study aimed to determine the behaviours of moral disengagement and emotional states of amateur football players playing football in a sports club in Afyonkarahisar province and examine the relationship between these two variables. General screening and relational screening models were used. The research group comprised 102 athletes aged 18-30 who play active football in amateur sports clubs. "Short Form of Moral Disengagement in Sports Scale" and "Sports Emotion Questionnaire" were used for data collection. The frequency and percentage from descriptive statistics; analysis of variance (one-way ANOVA, independent sample t-test) were used to compare the average scores in unrelated measurements), and the Tukey test was used to determine which groups had significant differences. Pearson Correlation Product test was used to determine the relationship between two variables. As a result of the research, single footballers were more anxious and angry than married people, and participants aged 21-23 were more anxious and angry than those aged 18-20 and 24-26. It has also been determined that single footballers' moral disengagement in sports more than married people. According to his sports resume, it was noted that as the experience increased, the feeling of anger gradually decreased. It has been noted that there is a relationship between sports moods and alienation from moral disengagement.

Keywords:

Moral Disengagement, Amateur, Emotions States, Football, Sport,

PDF

___

Abalı, A. (1974). Cumhuriyet'in 50. yılında gençlik ve spor. Ankara: Gençlik ve Spor Bakanlığı.
Akoğlu, H. E., Ayyıldız, E. ve Sunay, H. (2019). Uluslararası spor organizasyonlarına katılan sporcuların sporda ahlaktan uzaklaşma ve sportmenlik davranışlarının incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 329-340. doi: 10.33468/sbsebd.111
Albouza, Y., D'Arripe-Longueville, F. ve Corrion, K. (2017). Role of resistive self-regulatory efficacy and moral disengagement in the relationship between values and aggressiveness in athletes. International Journal of Behavioral Research and Psychology, 5, 209-217.
Ateşoğlu, M. (1974). Sporda erdemlik: Fair play. Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları. Ankara.
Bilge, A. ve Pektaş, İ. (2004). Öğrencilerin sosyo-kültürel özellikleri, durumluk sürekli kaygı düzeyleri ve başa çıkma becerilerinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 20(1), 47- 55.
Bingöl, H., Çoban, B., Bingöl, Ş. ve Gündoğdu, C. (2012). Üniversitelerde öğrenim gören Taekwondo milli takım sporcularının maç öncesi kaygı düzeylerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(1), 121–125.
Boardley, I. D. ve Kavussanu, M. (2008). The moral disengagement in sport scale–short. Journal of Sports Sciences, 26(14), 1507-1517.
Chun, D. R., Lee, M. Y., Kim, S. W., Cho, E. Y. ve Lee, B. H. (2023). The mediated effect of sports confidence on competitive state anxiety and perceived performance of basketball game. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1), 334.
Cihan, B. B., Çelik, E. ve Çetinkaya, Ö. (2022). Sporcu öğrencilerin dijital oyun öncesinde esnasında ve sonrasındaki duygu durumlarının incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 29-47.
Çelen, A. (2012). Spor eğitimi modeli ile işlenen voleybol derslerinin öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor erişi düzeylerine etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Doğan, E. (2022). Spor eğitimi alan üniversite öğrencilerinde özgüven duygu durumlarının araştırılması. Turkish Studies, 17(4), 905-914. doi: 10.7827/TurkishStudies.62782
Erbaş, M. K. (2005). Üst düzey basketbolcularda durumluk kaygı düzeyleri ve performans ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Erdoğan, İ. (2008). Futbol ve futbolu inceleme üzerine. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (26), 1-58.
Eroğlu, O., Ünveren, A., Ayna, Ç. ve Müftüoğlu, N. E. (2020). Spor bilimleri fakültesindeki öğrencilerin sporda zihinsel dayanıklılık ve sporda ahlaktan uzaklaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 100-110 doi: 10.32706/tusbid.829164
Frijda, N. H. (1988). The role of cognition in emotion. XXVIII. Uluslararası Psikoloji Kongresi. Sydney, Australia.
Fritsch, J., Ebert, S. ve Jekauc, D. (2023). The recognition of affective states associated with players’ non-verbal behaviour in volleyball. Psychology of Sport and Exercise, 64, 102329. doi: 10.1016/j.psychsport.2022.102329
Gümüş, M. (2002). Profesyonel futbol takımlarında puan sıralamasına göre durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Gürpınar, B. (2015). Sporda ahlaktan uzaklaşma ölçeği kısa formunun Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, 13(1), 57- 64.
Hacıcaferoğlu, S., Hacıcaferoğlu, B. ve Seçer, M. (2015). Halk oyunları branşına katılan sporcuların yarışma öncesi kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 3(SI4), 288-297. doi: 10.14486/IJSCS390.
Jones, M. V., Lane, A. M., Bray, S. R., Uphill, M. ve Catlin, J. (2005). Development and validation of the Sport Emotion Questionnaire. Journal of Sport & Exercise Psychology, 27(4), 407-431.
Karaman, S. (2009). Sağlık ile ilgili programlarda öğrenim gören üniversite öğrencilerinin durumluk ve sürekli kaygı düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
Kavussanu, M. (2008). Moral behaviour in sport: A critical review of the literature. International Review of Sport and Exercise Psychology, 1(2), 124-138.
Kleiber, D. A. ve Roberts, G. C. (1981). The effects of sport experience in the development of social character: A preliminary investigation. Journal of Sport and Exercise Psychology, 3, 114-22.
Koç, H. (2004). Profesyonel futbolcularda durumluk kaygı düzeylerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Morgan, C. T. (2011). A brief introduction to psychology. New York: McGraw-Hill.
Oh, Y. T., Uhm, J. P. ve Lee, H. W. (2022). The effect of coaching types on moral disengagement in taekwondo athletes: The mediating role of pride. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(19), 12306. doi: 10.3390/ijerph191912306
Özgüngör, S. (2018). Duygular. İçinde Ş. Işık (Edt.), Psikolojiye Giriş (ss. 155-217). Ankara: Pegem Akademi.
Öztürk, A. (2018). Vücut geliştirme ve bilek güreşi müsabık sporcularının sportif ahlaki yaklaşımları ile karakterlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
Pehlivan, Z. (2004). Fair-play kavramının geliştirilmesinde okul sporunun yeri ve önemi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 49-53. doi: 10.1501/Sporm_0000000028
Robazza, C. ve Bortoli, L. (2007). Perceived impact of anger and anxiety on sporting performance in rugby players. Psychology of Sport and Exercise, 8(6), 875-896.
Sarı, İ. ve Deryahanoğlu, G. (2019). Sporcularda ahlaktan uzaklaşmanın güdüsel iklim ve sporcuların önem verdikleri özellikler ile ilişkisi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 91-104. doi: 10.33689/spormetre.536451
Sert, M. (2000). Gol atan galip, Futbola sosyolojik bir bakış. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Şenel, E., Yıldız, M. ve Yıldıran, İ. (2020). Sporda ve egzersiz ortamında doping kullanımına ilişkin ahlaktan uzaklaşma ve öz düzenleyici yeterlik ölçeklerinin türk kültürüne uyarlanması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 25(3), 255-269.
Tabachnick, B. ve Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics (6th International edition cover end). New Jersey: Sage Publications, Thousand Oaks.
Tanrıverdi, H. (2012). Spor ahlakı ve şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 1071- 1093.
Tanyeri, L. (2019). Farklı branş sporcularında yaralanma kaygısının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 1-1.
Tassi, J. M., Díaz-García, J., López-Gajardo, M. Á., Rubio-Morales, A. ve García-Calvo, T. (2023). Effect of a four-week soccer training program using stressful constraints on team resilience and pre- competitive anxiety. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(2), 1620.
Tavacıoğlu, L. (1999). Spor psikolojisi-bilişsel değerlendirmeler. Ankara: Bağırgan Yayımevi.
Turan, S. (2020). Okul sporlarına katılan ortaöğretim öğrencilerinin sporda ahlaktan uzaklaşma durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(1), 08-19.
Türkçapar, Ü. (2012). Güreşçilerin farklı değişkenler açısından sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 129-140.
Türkmen, M., Kul, M. ve Bozkuş, T. (2013). Takım sporlarıyla uğraşan sporcuların yarışma kaygı düzeylerinin cinsiyete ve spor deneyimine göre incelenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 7(3), 106–112.
Türksoy-Işım, A., Güvendi, B. ve Toros, T. (2019). Amatör lig futbolcularında sporda ahlaktan uzaklaşma, güdüsel iklim ve karar verme. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5(1), 54-62.
Urfa, O. ve Aşçı, F. H. (2019). Spor duygu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 42-55. doi: 10.33689/spormetre.518329
Yaman, E. (2012). Değerler eğitimi; Eğitimde yeni ufuklar (Gözden Geçirilmiş 2. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.