419430

Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye’de ve Seçilmiş Bazı Ülkelerde Okul Öncesi Eğitimin Durumu

Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte uygulamaya konulan ilke ve inkılaplar, ülke eğitim sisteminde köklü ve radikal değişimleri beraberinde getirmiş; okuryazar insan nüfusunu artırma politikası, okuma yazma öğrenmenin öncelikli olmasına ve ilgi alanının ilkokula yönelmesine neden olmuş, dolayısıyla o yıllarda okul öncesi eğitim gündeme alınan bir öğretim kademesi olamamıştır. Özellikle gelişmiş ülkelerde ise okul öncesi eğitimi zorunlu eğitim kapsamına alma ya da zorunlu eğitim kapsamında olmamasına karşın yüksek katılım oranlarına sahip olma durumu gözlenmektedir. Hatta, sadece ilkokul öncesi bir yıl yerine, daha erken yaş çocuklarının da zorunlu eğitime dahil olduğu ya da yüksek oranlarda okul öncesi eğitim kurumlarına devam ettikleri görülmektedir. Genel görünüm, zorunlu eğitim kapsamında olsun ya da olmasın okul öncesi eğitimde okullaşma oranlarının yüksek olması ve eğitim hizmetlerinin ücretsiz olarak sunulmasıdır. Cumhuriyetin 100. yılında okullaşma oranlarında ilerlemeler kaydedilse de, okul öncesi eğitimde bölgesel eşitsizliklerin devam ettiği ve zorunlu eğitim kapsamına alınmadığı görülmektedir. Hükümet Programları, Kalkınma Planları ve Milli Eğitim Şûraları’nda da belirlenen hedefler gerçekleştirilememiştir. Okul öncesi eğitimle ilgili toplumsal bilincin sağlanması, çağ nüfusuna yaygınlaştırılması ve madde ve insan kaynaklarına ilişkin sorunlar devam etmektedir. Ülkemiz, gelişmiş ülkelerin okul öncesi eğitimde gösterdikleri ilerlemeyi yakalamaya çalışmakta ve okul öncesi eğitim kademesi sistem içindeki önem ve önceliğini korumaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Okul Öncesi Eğitim, Okul Öncesi Eğitime Katılım, Eğitim Politikası

The Status of Preschool Education in the 100th Anniversary of the Rebuplic in Turkey and Some Selected Countries

The principles and reforms put into practice with the establishment of the Republic brought about rooted and radical changes in the country’s education system; the policy of increasing the literate population led to the prioritization of learning to read and write and the focus of attention to primary school, so preschool education was not a level of education that was on the agenda in those years. Especially in developed countries, pre-primary education is included in the scope of compulsory education or has high participation rates despite not being included in compulsory education. In fact, it is observed that children of earlier ages are included in compulsory education or attend pre-school education institutions at high rates, instead of only one year before primary school. The general outlook is that schooling rates are high in pre-primary education, whether it is within the scope of compulsory education or not, and that education services are provided free of charge. Although progress has been made in schooling rates in the 100th year of the Republic, it is seen that regional inequalities in pre-school education continue and it is not included in the scope of compulsory education. The targets set in the Government Programs, Development Plans and National Education Councils could not be realized. The problems regarding the provision of social awareness about preschool education, its dissemination to the age population, and material and human resources continue. Our country is trying to catch up with the progress of developed countries in pre-school education and the pre-school education level maintains its importance and priority in the system.

Keywords:

Preschool Education, Participation in Preschool Education, Education Policy,

PDF

___

Adak Özdemir, A. ve Özdemir Beceren, B. (2011). Farklı ülkelerde okul öncesi eğitim. G. Uyanık (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (240-273). Ankara: Pegem.
Ağgül Yalçın, F. ve Yalçın, M. (2018). Okul öncesi öğretmenlerin okul öncesi eğitimin sorunlarıyla ilgili görüşleri: Ağrı ili örneği. İlköğretim Online, 17(1), 367-383. doi: 10.17051/ilkonline.2018.413784
Akar, T. (2017). Türkiye’de okul öncesi eğitimin tarihsel gelişimi. Z. Seçer (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (s. 61-83). Eğiten.
Akçay, A. (2016). Okul öncesi eğitimi almanın öğrencilerin dil becerilerinin gelişimine etkisi. Electronic Turkish Studies, 11(3), 15-28.
Akyürek, M. İ. (2020). Yönetsel bağlamda okul öncesi eğitimdeki sorunlar: Bir fenomenoloji çalışması. İZÜ Eğitim Dergisi, 2(3), 1-18.
Akyüz, Y. (2010). Türk eğitim tarihi MÖ 1000-MS 2010 (17. Baskı). Ankara: Pegem.
Akyüz, Y. (2014). Türk eğitim tarihi (26. baskı). Ankara: Pegem.
Aral, N., Kandır, A. ve Can Yaşar, M. (2002). Okul öncesi eğitim, okul öncesi eğitim programı. İstanbul: Ya-Pa.
Aykaç, N., Kabaran, H. ve Bilgin, H. (2014). Türkiye’de ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinde öğretmen yetiştirme uygulamalarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Turkish Studies, 9(3), 279-292. doi:10.7827/TurkishStudies.6484
Bakioğlu, A. ve Göçmen. G. (2013). Singapur eğitim sistemi. A. Bakioğlu (Ed.), Karşılaştırmalı eğitim yönetimi (127-155). Ankara: Nobel.
Bertram, T. ve Pascal, C. (2016). Overview of the structures of the early childhood education and care systems in the participating countries. In Early Childhood Policies and Systems in Eight Countries (13-19). Springer: Cham.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. (1949). 27 Mayıs 1949 tarih ve 7217 sayılı Resmi Gazete. https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876- 8cb1d7eeae05.pdf
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. 20 Kasım 1989. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
borger.dk (2022). Dagpleje og daginstitutioner. https://www.borger.dk/familie-og- boern/Boernepasning/Oekonomisk-fripladstilskud-soeskendetilskud-og-andre-tilskud
Bratsch-Hines, M. E., Burchinal, M., Peisner-Feinberg, E.ve Franco, X. (2019). Frequency of instructional practices in rural prekindergarten classrooms and associations with child language and literacy skills. Early Childhood Research Quarterly, 47, 74-88.
Brilli, Y., Del Boca, D. ve Pronzato, C. D. (2016). Does child care availability play a role in maternal employment and children’s development? Evidence from Italy. Review of Economics of the Household, 14, 27-51.
Broekhof, K. (2006). Preschool education in the Netherlands. Sardes Educational Service, SARDES, Utrecht.
Bureau of Labor Statistics. (2021). Preschool teachers. https://www.bls.gov/ooh/education-training-and- library/preschool-teachers.htm
Campos Aparicio, C. ve Buciega Arévalo, A. (2014). Teacher training system in Spain. G. Pusztai ve Á. Engler (Ed.), In Teacher education case studies in comparative perspective (23-46). Hungary: Center for Higher Education Research and Development.
Can Yaşar, M. ve Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 201-209.
Cömert, D. ve Erdem, E. (2016). Erken çocukluk döneminde aile eğitimi. (2. Baskı). Ankara: Eğiten.
Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (2018). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 10.07.2018. Sayısı: 30474.
da Silva, I. L., Marques, L., Mata, L. ve Rosa, M. (2016). Orientações curriculares para a educação pré-escolar [Curriculum guidelines for preschool education]. Lisboa: Ministério da Educação/Direção-Geral da Educação (DGE).
Dağlıoğlu, H. E. (2012). Okul öncesi öğretmenin özellikleri ve okul öncesi eğitime öğretmen yetiştirme. G. Haktanır (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (39-78). Ankara: Anı.
Darling-Hammond, L. (2017). Teacher education around the world: What can we learn from international practice? European Journal of Teacher Education, 40(3), 291-309. doi:10.1080/ 02619768.2017.1315399
DPT. (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (1990). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (2001). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
DPT. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayını.
Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı. Ankara.
SBB (2019). Onbirinci Kalkınma Planı. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
Ekinci, A. ve Öter, Ö. M. (2010). Finlandiya’da eğitim ve öğretmen yetiştirme sistemi. Çalışma ziyareti raporu, 10, 12.
Er, A. ve Ergen, H. (2020). Erkek okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin yaşadığı mesleki sorunlar. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Millî Mücadele’nin 100. Yılı Özel Sayısı, 359-383. doi:10.21733/ibad.797966
Erkan, S. ve Kırca, A. (2010). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 94-106.
Eurydice. (2022). Austria. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2022). Denmark. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2022). Finland. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2022). France. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2023). France. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2022). Germany. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2022). Greece. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems.
Eurydice. (2022). Italy. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2023). Italy. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2022). Netherlands. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2022). Norway. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2023). Poland. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2022). Portugal. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2023). Spain. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Eurydice. (2022). Sweden. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/national-education-systems
Furu, A., Granholt, M., Haug, K. H. ve Spurkland, M. (2011). Student i dag. Førskolelærer i morgen. Bergen: Fagbokforlaget.
Giménez, V., Thieme, C., Prior, D. ve Tortosa-Ausina, E. (2022). Evaluation and determinants of preschool effectiveness in Chile. Socio-Economic Planning Sciences, 81, 100934.
Goodwin, A. L. (2012). Teaching as a profession: Are we there yet? In The Routledge international handbook of teacher and school development (70-82). New York: Routledge. https://www.routledgehandbooks/com/doi/10.4324/9780203815564.ch3
Güler, D. S. ve Öztürk, F. (2003). Türkiye’de okul öncesi öğretmeni yetiştirmeye dönük ilk program ve uygulamalar. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(4), 261-275.
Gültekin Karakaş, D. ve Özcanlı Baran, P. (2021). Türkiye’de erken çocukluk bakımı ve okul öncesi eğitim: Ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde bir değerlendirme. Kesit Akademi Dergisi, 7(29), 405-436.
Gür, B. S. ve Çelik, Z. (2009). Türkiye’de Milli Eğitim Sistemi yapısal sorunlar ve öneriler. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
Güral. M. (2017). Okul öncesi eğitimi anlamak. Z. Seçer (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (1-19). Ankara: Eğiten.
Jensen, B. (2012). Catching up: Learning from the best school systems in East Asia. Summary report. Grattan Institute.
Kalkan, A. (2021). Türkiye ve bazı gelişmiş ülkelerin öğretmen yetiştirme sistemleri ve programlarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1- 16.
Kamerman, S. B., Gatenio-Gabel, S. (2007). Early childhood education and care in the united states: An overview of the current policy picture. ICEP 1, 23-34. https://doi.org/10.1007/2288-6729-1-1-23
Katrancı, M. (2014). Okul öncesi eğitim ve önemi. S. Seven (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (2-14). Ankara: Pegem.
Kaytaz, M. (2005). Türkiye’de okul öncesi eğitiminin fayda-maliyet analizi. İstanbul: Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV).
Kök, M., Tuğluk, N. M. ve Bay, E. (2005). Okul öncesi eğitimin öğrencilerin gelişim özellikleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 294-303.
Küçükahmet, L. (2007). 2006-2007 öğretim yılında uygulamaya başlanan öğretmen yetiştirme lisans programlarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 203-2018.
Lokumcu Tozar, B. S. (2011). Okul öncesi eğitim alan ve almayan ilköğretim 1. sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarındaki farklılıklar ve çözüm önerileri (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
MEB. (1953). Beşinci Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (1974). Dokuzuncu Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (1981). Onuncu Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (1988). Onikinci Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (1993). Ondördüncü Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (1996). Onbeşinci Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2007). Onyedinci Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2010a). Milli Eğitim İstatistikleri 2010-2011. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
MEB. (2010b). Onsekizinci Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2012). İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Resmi Gazete: 30.3.2012, Sayı: 6287.
MEB. (2014a). Ondokuzuncu Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2021). Yirminci Milli Eğitim Şûrası Kararları. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2022). Milli Eğitim İstatistikleri 2021-2022. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/15142558_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2021_2022. pdf
MEB. (2014b). Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 26.07.2014. Sayısı: 29072.
Merrick, M. T. ve Guinn, A. S. (2018). Child abuse and neglect: Breaking the intergenerational link. American Journal of Public Health, 108(9), 1117–1118. https://doi.org/10.2105/AJPH.2018.304636
Ministry of Higher Education and Science. The Danish Education System. Teachers and Education Staff https://ufm.dk/en/education/the-danish-education-system/teachers-and-education-staff 24.08.2023
National Institute for Educational Policy Research (NIER) (2022). Preschool education and care in Japan. https://www.nier.go.jp/English/educationjapan/pdf/201109ECEC.pdf
Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2013). Hükümetler-programları ve genel kurul görüşmeleri Cilt 8 (9 Kasım 1989-30 Ekim 1995). Ankara: TBMM Basımevi.
Nikaj, I. (2020). Early childhood education in Albania: The outcomes and new perspectives in Korça’s region. A. Dimitriadou, E. Griva, A. Lithoxoidou ve A. Amprazis (Eds.), In Electronic proceedings of the education across borders 2018 conference. Education in the 21st century: challenges and perspectives (492-498).
NOKUT. (2010). Evaluering av førskolelærerutdanning i Norge 2010. Del 1: Hovedrapport.
Norwegian Ministry of Education and Research (2013). Meld. St. 24 (2012–2013). Framtidens barnehage (White Paper, Kindergartens for the Future).
OECD. (2022). Who we are. https://www.oecd.org
Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon.
Özkanlı Ertuğrul, B. (2019). Türkiye’de 1990-2019 yılları arasında uygulanan okul öncesi eğitim politikalarının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Pearson, E. ve Degotardi, S. (2009). Education for sustainable development in early childhood education. A global solution to local concerns? International Journal of Early Childhood, 41(2), 97-111.
Peralta, M. V. (2011). Early childhood education and public care policies in Chile: A historical perspective to analyze the present. International Journal of Child Care and Education Policy, 5(1), 17-27.
Poyraz, H. ve Dere Çiftçi. (2011). Okul öncesi eğitimin ilke ve yöntemleri. (4. Baskı). Ankara: Anı.
Sakin, A. (2015). Türkiye’de okul öncesi eğitimin tarihsel gelişimi. Balat-Uyanık, G. (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde, Ankara: Nobel.
Sarıçam, H. ve Halmatov, M. (2012). Okul öncesi eğitime devam eden ve etmeyen 6 yaş çocukların ahlaki ve sosyal kural algılamalarının karşılaştırılması. Akademik Bakış Dergisi, 33, 1-14.
Shonkoff, J. P., Slopen, N. ve Williams, D. R. (2021). Early childhood adversity, toxic stress, and the impacts of racism on the foundations of health. Annual Review of Public Health, 42(1), 115-134. https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-090419-101940
Şahin, E. (2005). Okul öncesi eğitimi öğretmen adayları ve öğretmenleri için uygulama kılavuzu. Ankara: Anı.
Tezel Şahin, F. ve Ünver, N. (2005). Okul öncesi eğitim programlarına aile katılımı. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 23-30.
Ting, T. C. (2007). Policy developments in pre-school education in Singapore: A focus on the key reforms of kindergarten education. International Journal of Child Care and Education Policy, 1, 35-43.
Tsigra, M. (2010). Male teachers and children’s gender construction in preschool education. Paper was presented in, 26.
Tuğluk, M. N. ve Akçay, B. (2017). Farklı ülkelerde okul öncesi eğitim. Z. Seçer (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (209-221). Eğiten.
Tunca, E., Kesbiç, K., Gencer, E. G, Korlu, Ö. ve Akay S. S. (2022). Eğitim izleme raporu 2022. Eğitim Reformu Girişimi.
Turan, B. S. (2013). 60-77 aylar arasındaki okul öncesi eğitim alan ve almayan çocukların matematik yeteneği ile sosyal becerilerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Wendt, H., Smith, D. S. ve Bos, W. (2016). TIMSS 2015 Encyclopedia: Education policy and curriculum in mathematics and science. Boston College: TIMSS & PIRLS International Study Center. http://timssandpirls.bc.edu/timss2015/encyclopedia
Yavuzer, H. (2011). Çocuğu tanımak ve anlamak. Ankara: Remzi.
Yazar, A. (2013). Okul öncesi eğitim programının ilkokula hazırlık açısından etkililiğinin incelenmesi. (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Yoleri, S. ve Tanış, M. H. (2014). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum düzeylerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 130-141.
Zembat, R. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin okul yöneticisi, meslektaşları ve aileler bağlamında algıladıkları çatışma durumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 203-2015.