Akran Zorbalığına Müdahalede Okul Psikolojik Danışmanlarının Yaratıcı Drama Tutumlarının İncelenmesi: TÜBİTAK 4005 Projesi Örneği

Bu çalışma ile TÜBİTAK 4005 Bilim ve Toplum Yenilikçi Eğitim Uygulamaları tarafından desteklenen 119B118 numaralı “İçindeki Sen Zorbalığı Yen” adlı projenin, okul psikolojik danışmanları üzerinde akran zorbalığına müdahalede yaratıcı drama, psikodrama ve sanat terapisi uygulamalarını içeren eğitim programının yaratıcı drama tutumuna etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubunu Türkiye’nin 21 farklı ilinden Milli Eğitime bağlı okullarda görev yapmakta olan 30 okul psikolojik danışmanı oluşturmuştur. Proje akran zorbalığına müdahalede teorik ve uygulamalı etkinlikler ile tek eğitim dönemi olarak 07-11 Ekim 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Projede katılımcılardan veri toplamak amacı ile Okvuran (2000) tarafından geliştirilen “Yaratıcı Drama Tutum Ölçeği” ile kapalı ve açık uçlu sorulardan oluşan “Görüşme Formu” kullanılmıştır. Proje çalışmasında uygulanan tutum ölçeğinden elde edilen öntest-sontest sonuçlarına göre, projeye katılan okul psikolojik danışmanlarının yaratıcı drama tutumları proje sonrasında anlamlı bir şekilde artış göstermiştir. Görüşme formundan elde edilen bilgilere göre ise katılımcıların büyük çoğunluğunun daha önce yaratıcı drama ile ilgili bir eğitim almadıkları ve projede aldıkları eğitim sonrasında öğrenmiş oldukları yöntem, teknik ve uygulamaları okullarında karşılaşacakları akran zorbalığı problemlerinde etkin olarak kullanacakları bilgisi elde edilmiştir. Verilen cevaplar nicel bulguyu desteklemiştir.

Anahtar Kelimeler:

Akran zorbalığı, Zorbalık, Siber Zorbalık, Drama, Yaratıcı Drama

Investigation of School Psychological Counselors' Creative Drama Attitudes in the Intervention of Peer Bullying: The Case of TÜBİTAK 4005 Project

This study was aimed to determine the effect of the educational program, which includes creative drama, psychodrama and art therapy practices, on the intervention of peer bullying on school psychological counselors, with the project numbered 119B118, "You are the bully inside you" supported by TÜBİTAK 4005 Science and Society Innovative Education Applications. The study group consisted of 30 schools from 21 provinces of Turkey and the National Education affiliated school counselors were appointed. The project was carried out between 07-11 October 2020 as the only training period with theoretical and practical activities in the intervention of peer bullying. In the project, the "Creative Drama Attitude Scale" developed by Okvuran (2000) and the “Interview Form” consisting of closed and open-ended questions were used to collect data from the participants. According to the pre-test and post-test results obtained from the attitude scale applied in the project study, the creative drama attitudes of the school psychological counselors who participated in the project increased significantly after the project. According to the information obtained from the interview form, it was learned that the majority of the participants had not received any training on creative drama before and that they would use the methods, techniques and practices they learned after the training they received in the project effectively in the peer bullying problems they will encounter in their schools. The answers given supported the quantitative findings.

Keywords:

Peer Bullying, Bullying, Cyberbullying, Drama, Creative Drama,

PDF

___

Adıgüzel, Ö. (2010). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara: Naturel Yayıncılık.
Akgün, S. (2005). Akran zorbalığının anne-baba tutumları ve anne-baba ergen ilişkisi açısından değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aksarı, S. (2005). Okul öncesinde drama ve drama yoluyla sanat eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Ando, M., Asakura, T. ve Simons-Morton, B. (2005). Psychosocial influences on physical, verbal, and indirect bullying among japanese early adolescents. Journal of Early Adolescence, 25(3), 268-297. doi: 10.1177/0272431605276933
Arslan, N. ve Akın, A. (2016). Çözüm odaklı kısa süreli grupla psikolojik danışmanın lise öğrencilerinin akran zorbalığına etkisi. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 72-84. doi: 10.19126/suje.62580
Baldry, A. C., Farrington, D. P., Sorrentino, A. ve Blaya, C. (2018). Cyberbullying and cybervictimization. In Baldry, A. C., In Blaya, C., & In Farrington, D. P. (Eds.), International perspectives on cyberbullying: Prevalence, risk factors and interventions (pp. 3-23). Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.
Baştak, G. ve Altınova, H. H. (2015). Lise öğrencilerinde yaratıcı drama yöntemiyle siber zorbalık hakkında duyarlılık oluşturma. Yaratıcı Drama Dergisi, 10(1), 91-102. doi: 10.21612/yader.2015.009
Berger, K. S. (2007). Update on bullying at school: Science forgotten?. Developmental Review, 27(1), 90-126. doi: 10.1016/j.dr.2006.08.002
Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nicel, nitel ve karma yöntem yaklaşımları (Çeviri Editörü: S. B. Demir) (3. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
Çalışkan, N. ve Karadağ, E. (2014). Eğitimde drama teorik temelleri ve uygulama örnekleri (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.
Çınkır, Ş. (2006). Okullarda kabagüç: türleri, etkileri ve önleme stratejileri. I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu içinde (s. 12), İstanbul.
Farrington, D. P. (1993). Understanding and preventing bullying. Crime and Justice (Chicago), 17, 381-458. doi: 10.1086/449217
Furniss, C. (2000). Bullying in schools: It’s not a crime-is it. Education and the Low, 12(1), 9-29. doi: 10.1080/713667559
Günay, Ş. ve Can, G. (2018). Zorbalıkla baş etmeye yönelik bir akran destek programının etkililiği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 266-294.
Güneysu, S. (2006). Eğitimde drama. H. Ö. Adıgüzel (Ed.), Yaratıcı drama 1985-1998 yazılar içinde (ss. 127-133). Ankara. Natürel Yayınları.
Hughes, G. (2005). The relationship between bullying and achievement; A study of related school and family factors (Master Thesis). The University of Calgary, Alberta, Canada.
Kantar, E. ve Uysal, B. (2019). Metin türlerine dayalı yaratıcı drama etkinliklerinin akran zorbalığı algısına etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1141-1163. doi: 10.16916/aded.595221
Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37, 1–13.
Karabağ, G. (2015). Tarih öğretmen adaylarının yaratıcı dramaya yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 27-46.
Klomek, A. B., Marrocco, F., Kleinman, M., Schonfeld, I. S. ve Gould, M. S. (2007). Bullying, depression, and suicidality in adolescents. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 46(1), 40-49. doi: 10.1097/01.chi.0000242237.84925.18
Kocayörük, A. (2004). Duygusal zekâ eğitiminde drama uygulamaları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Leff, S. S. (2007). Bullying and peer victimization at school: Considerations and future directions. School Psychology Review, 36(3), 406-412.
Lereya, S. T., Copeland, W. E., Costello, E. J. ve Wolke, D. (2015). Adult mental health consequences of peer bullying and maltreatment in childhood: two cohorts in two countries. The Lancet. Psychiatry, 2(6), 524-531. doi: 10.1016/S2215-0366(15)00165-0
Mavroudis, N. ve Bournelli, P. (2016). The role of drama in education in counteracting bullying in schools. Cogent Education, 3(1), 1-12. doi: 10.1080/2331186X.2016.1233843
Nansel, T. R., Craig, W., Overpeck, M. D., Saluja, G. ve Ruan, W. J. (2004). Cross-national consistency in the relationship between bullying behaviors and psychosocial adjustment. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 158(8), 730-736. doi: 10.1001/archpedi.158.8.730
OECD (2017), "Bullying", in PISA 2015 Results (Volume III): Students' Well-Being, OECD Publishing, Paris. doi: 10.1787/9789264273856-en
Oğuz, A., ve Altun, E., (2011). Öğretmen adaylarının yaratıcı dramaya yönelik tutumları ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications içinde (s.1545-1552), 27-29 Nisan, Antalya.
Oğuzkan, Ş. (1986). Anaokullarında yaratıcı dramatizasyon uygulamaları. Ankara: Ya-Pa Yayınları.
Oğuz Namdar, A. ve Kaya, Ö. S. (2019). Öğretmenlerin yaratıcı drama yöntemini kullanmaya yönelik özyeterlik algıları ve tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 901-914. doi: 10.16986/HUJE.2018044110
Okvuran, A. (1993). Yaratıcı drama eğitiminin empatik beceri ve empatik düşünme eğilimlerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Okvuran, A. (2000). Yaratıcı dramaya yönelik tutumlar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Olweus, D. (1991), Bully / victim problems among school children: Basic facts and effects of a school based intervention program. In D. J. Pepler ve K. Rubin. (Eds.), The development and treatment of childhood aggression (pp. 411- 448). Hillsdale, N.J: L. Erlbaum Associates.
Olweus, D. (1997). Bully/victim problems in school: Facts and intervention. European Journal of Psychology of Education: a Journal of Education and Development, 12(4), 495-510. doi: 10.1007/BF03172807
O'Toole, J. (2002). Drama: the productive pedagogy. Melbourne Studies in Education, 43(2), 39-52. doi: 10.1080/17508480209556401
O'Toole, J. ve Burton, B. (2005). Acting against conflict and bullying. The Brisbane DRACON project 1996-2004-emergent findings and outcomes. Research in Drama Education: the Journal of Applied Theatre and Performance, 10(3), 269-283. doi: 10.1080/13569780500275873
Özer, H. (2016). Ortaokul ve lise öğrencilerinin siber zorbalık tutum ve duyarlılıklarının drama metoduyla incelenmesi (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Pekel-Uludağlı, N. ve Uçanok, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 77-95.
Pişkin, M. (2006). Akran zorbalığı olgusunun ilköğretim öğrencileri arasındaki yaygınlığının incelenmesi. I. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu içinde (s. 19), İstanbul.
Rooyackers, P. (2009). İlköğretimde 101 drama oyunu (Çev. H. Bengi Şahin). İstanbul: Esin Yayınevi.
Skybo, T. (2005). Witnessing violence: biopsychosocial impact on children. Pediatric Nursing, 31(4), 263-270.
Şahin, M. ve Akbaba, S. (2010). İlköğretim okullarında zorbacı davranışların azaltılmasına yönelik empati eğitim programının etkisinin araştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 331-342.
Ulubey, Ö. ve Toraman, Ç. (2015). Yaratıcı drama yönteminin akademik başarıya etkisi: bir meta- analiz çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 195-220.
UNICEF (6 Eylül, 2018). Dünyadaki gençlerin yarısı okulda ve okul çevresinde akran şiddetine maruz kalıyor. 05.03.2021 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/unicef- d%C3%BCnyadaki-gen%C3%A7lerin-yar%C4%B1s%C4%B1-okulda-ve-okul-%C3%A7evresinde-akran-%C5%9Fiddetine-maruz adresinden edinilmiştir.
Üstündağ, T. (2009). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
West, A., ve Salmon, G. (2000). Bullying and depression: A case report. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 4(1), 73-75. doi: 10.1080/13651500050518433
Whitted, K. S. ve Dupper, D. R. (2005). Best practices for preventing or reducing bullying in schools. Children & Schools, 27(3), 167-175. doi: 10.1093/cs/27.3.167